Omawiamy ważne fakty dla debaty publicznej, a także przedstawiamy istotne raporty i badania.
Więcej OZE, mniej węgla. Jak zmienia się polski miks energetyczny?
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej wyniósł w 2020 roku 17,9 proc. Udział OZE w końcowym zużyciu energii brutto to z kolei nieco ponad 16,13 proc. W porównaniu do poprzedniego roku oznacza to wzrost zaledwie o 0,76 punktu proc. Jednocześnie jednak po raz pierwszy łączny udział węgla był niższy niż 70 proc. Jeszcze w 2009 roku poziom ten wynosił 90 proc., a na początku lat 90. nawet 96 proc.
Więcej OZE, mniej węgla. Jak zmienia się polski miks energetyczny?
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej wyniósł w 2020 roku 17,9 proc. Udział OZE w końcowym zużyciu energii brutto to z kolei nieco ponad 16,13 proc. W porównaniu do poprzedniego roku oznacza to wzrost zaledwie o 0,76 punktu proc. Jednocześnie jednak po raz pierwszy łączny udział węgla był niższy niż 70 proc. Jeszcze w 2009 roku poziom ten wynosił 90 proc., a na początku lat 90. nawet 96 proc.
Polityka klimatyczna jest w ostatnim czasie jednym z głównych tematów debaty publicznej. Spór polityczny wywołał szczególnie unijny pakiet klimatyczny, a przede wszystkim system handlu uprawnieniami do emisji CO2 (ETS). Opozycja wskazuje, że przynosi on Polsce duże korzyści finansowe. Więcej na ten temat znajdziesz w analizie wypowiedzi Katarzyny Lubnauer. Z kolei rządzący twierdzą, że system nie działa prawidłowo, przez co prowadzi do wysokich cen prądu. W obozie Zjednoczonej Prawicy pojawiają się wręcz głosy, że Polska powinna wypowiedzieć pakiet klimatyczny. W analizie wypowiedzi Piotra Müllera wyjaśniamy, dlaczego nie jest to możliwe.
Transformacja energetyczna w debacie politycznej
W ostatnich dniach temat powrócił przykładowo w programie „Woronicza 17” w TVP Info. Goszczący w programie politycy (Zbigniew Kuźmiuk z PiS, Anna Maria Żukowska z Nowej Lewicy, Mariusz Kałużny z Solidarnej Polski, Robert Kropiwnicki z PO, Dobromir Sośnierz z Konfederacji i Łukasz Rzepecki z Kancelarii Prezydenta) rozmawiali m.in. o tym, do jakiego stopnia unijna polityka klimatyczna rzeczywiście przyczynia się do transformacji energetycznej w Polsce.
Zbigniew Kuźmiuk zwrócił uwagę na dokonania naszego kraju na tym polu. W programie padły dane, zgodnie z którymi Polsce udało się w 2020 roku osiągnąć 16 proc. udziału odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym. Drugim sukcesem było zmniejszenie udziału energetyki węglowej z 90 proc. do 70 proc. Postanowiliśmy sprawdzić, co na ten temat mówią zasoby Głównego Urzędu Statystycznego.
Miks energetyczny
Miks energetyczny (ang. energy mix) to struktura produkcji i konsumpcji energii według kryterium nośników energii (np. prąd lub olej napędowy) lub sposobów wytwarzania. Ze względu na kryteria miks energetyczny może prezentować:
- produkcję energii elektrycznej w podziale na paliwa lub rodzaje elektrowni,
- popyt na energię w podziale na nośniki,
- moc produkcyjną elektrowni w podziale na ich rodzaje lub wykorzystywane paliwa.
W kontekście zawężonym do wytwarzania energii elektrycznej miks energetyczny to podział energetyki ze względu na źródła, z których energia jest produkowana, oraz na wykorzystywane technologie wytwarzania.
W tej chwili energię elektryczną wytwarza się przede wszystkim w elektrowniach:
- węglowych,
- gazowych,
- atomowych,
- wiatrowych,
- wodnych,
- słonecznych.
Odnawialne źródła energii
Według informacji zamieszczonej w grudniu ub.r. na stronie Głównego Urzędu Statystyczne („Energia ze źródeł odnawialnych w 2020 roku”) w 2020 roku wskaźnik udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto wyniósł 16,13 proc. W skali roku nastąpił pod tym względem wzrost o 0,76 punktu proc.
Energia pozyskiwana ze źródeł odnawialnych w Polsce w 2020 roku pochodziła w przeważającym stopniu z: biopaliw stałych (71,61 proc.), energii wiatru (10,85 proc.) i biopaliw ciekłych (7,79 proc.). Biogaz stanowił 2,58 proc., pompy ciepła – 2,38 proc., energia słoneczna – 1,99 proc., a energia wody – 1,46 proc.
Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych państwa członkowskie UE są zobowiązane do zapewnienia określonego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 roku. Obowiązkowe krajowe cele ogólne składają się na założony 20-procentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto we Wspólnocie.
Dla naszego kraju cel ten został ustalony na poziomie 15 proc. Polsce udało się go uzyskać dopiero po raz drugi – udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu w roku 2019 wyniósł 15,38 proc.
W 2018 roku wskaźnik ten wyniósł 14,94 proc., natomiast w latach poprzednich nigdy w Polsce nie przekroczył 12 proc.
Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w samej elektroenergetyce wzrósł o 1,88 punktu proc. w stosunku do 2019 roku i wyniósł 16,24 proc.
Więcej danych na temat produkcji OZE w Polsce znajdziesz w analizie wypowiedzi Krzysztofa Brejzy.
Nośniki wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej
W innym opracowaniu zamieszczonym na stronie GUS pt. „Gospodarka paliwowo-energetyczna w latach 2019-2020” możemy przeczytać, że najważniejszym paliwem służącym do wytwarzania energii elektrycznej był w 2020 roku węgiel kamienny. Jego udział wyniósł 44,1 proc. Na drugim miejscu znalazł się węgiel brunatny z udziałem 24,1 proc.
Łączny udział węgla w produkcji prądu wyniósł zatem 68,2 proc.
Produkcja z odnawialnych źródeł energii stanowiła 17,9 proc. i od 2014 roku wzrosła o 5,4 punktu proc. Najważniejszymi nośnikami w tej grupie były energia wiatru, biomasa i biogaz. Energia słoneczna miała najmniejszy udział, ale cechowała się największą dynamiką wzrostu.
Łącznie krajowa produkcja prądu wyniosła 158 TWh (terawatogodzin) i spadła o 3,6 proc. w porównaniu z rokiem 2019. Był to drugi rok z rzędu spadku krajowej produkcji. Najwyższa była w latach 2017 i 2018, kiedy przekraczała 170 TWh.
Import energii elektrycznej wyniósł natomiast w 2020 roku rekordowe 13,3 TWh, co w sumie dało zużycie energii na poziomie 171 TWh.
Udział węgla w miksie w ostatnich latach
W poprzednich latach udział węgla w produkcji energii elektrycznej wynosił:
- rok 2009: 90 proc.,
- rok 2010: 87 proc.,
- rok 2011: 86 proc.,
- rok 2012: 83 proc.,
- rok 2013: 84 proc.,
- rok 2014: 81 proc.,
- rok 2015: 79 proc.,
- rok 2016: 78 proc.,
- rok 2017: 77 proc.,
- rok 2018: 77 proc.,
- rok 2019: 72 proc.
W 2004 roku, gdy Polska przystępowała do UE, węgiel stanowił 94,5 proc. udziału w produkcji prądu, a w 1990 roku aż 96 proc.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter