Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
Fake News
Czy rodzina zmarłego żołnierza Mateusza Sitka dostanie 36 tys. złotych? Wyjaśniamy
7 min czytania
Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
7 min czytania
Czy rodzina zmarłego żołnierza Mateusza Sitka dostanie 36 tys. złotych? Wyjaśniamy
Powrócił temat Mateusza Sitka – żołnierza, który zginął na polsko-białoruskiej granicy w czasie służby. W mediach społecznościowych pojawiają się informacje o wysokości odszkodowania, jakie mogła otrzymać rodzina zmarłego. Do tych wyliczeń odniosło się Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.
fot. Pexels / Facebook / Modyfikacje: Demagog
Czy rodzina zmarłego żołnierza Mateusza Sitka dostanie 36 tys. złotych? Wyjaśniamy
Powrócił temat Mateusza Sitka – żołnierza, który zginął na polsko-białoruskiej granicy w czasie służby. W mediach społecznościowych pojawiają się informacje o wysokości odszkodowania, jakie mogła otrzymać rodzina zmarłego. Do tych wyliczeń odniosło się Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.
Analiza w pigułce
- W mediach społecznościowych pojawiła się wiadomość o tym, że rodzina Mateusza Sitka, żołnierza zabitego na granicy polsko-białoruskiej, może dostać odszkodowanie w postaci 36 tys. złotych brutto. Wiele osób zastanawiało się nad wysokością tej kwoty, a informację podali dalej politycy, w tym Ryszard Wilk czy Grzegorz Braun.
- Do tych doniesień odniosło się Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych (DGRSZ) oraz 1. Warszawska Brygada Pancerna, czyli jednostka, do której należał zmarły żołnierz. Z oficjalnych komunikatów wynika, że kwota przyznana rodzinie zmarłego żołnierza jest znacznie wyższa – z szacunku do bliskich nie podano jej wysokości.
- Kwota 36 tys. złotych brutto pochodzi z publikacji medialnych (1, 2), które przeprowadziły wyliczenia na podstawie uchylonej ustawy. Obecnie formę obliczania wysokości odszkodowania ustala ustawa o obronie ojczyzny (art. 517 i art. 518). Do tego kwota może zostać podwyższona przez Ministerstwo Obrony Narodowej w szczególnie uzasadnionych przypadkach (art. 520).
Niedługo po śmierci Mateusza Sitka, żołnierza, który zginął na polsko-białoruskiej granicy w czerwcu tego roku, w mediach pojawiły się informacje o wysokości odszkodowania, jakie należało się jego rodzinie. Temat ten powrócił w nowym kontekście po tym, jak profil Służby w Akcji opublikował wpisy (1, 2), w których przeczytamy, że: „Rodzina […] według obowiązujących przepisów może dostać odszkodowanie w wysokości 36 tys. brutto”.
Zestawiono to z wysokością zadośćuczynienia, które Sąd Okręgowy w Warszawie przyznał Etiopczykowi za niesłuszne umieszczenie go w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców. Jak przeczytamy w postach: „Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził właśnie na rzecz obywatela Etiopii 40 tys. zł zadośćuczynienia za niesłuszne umieszczenie go w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców w Polsce na 179 dni. Przypominamy, że dostał się on tutaj nielegalnie!”.
Źródło: Facebook.com, 17.12.2024
Tego samego dnia profil Służby w akcji opublikował sprostowanie tej informacji, jednak wiadomość o wysokości odszkodowania zdążyła już zdobyć spore zasięgi. Post na portalu X wyświetlono (do momentu pisania tej analizy) ponad 395 tys. razy. Z kolei pod wpisem na Facebooku zostawiono ponad 5,9 tys. reakcji. Temat trafił też na TikToka.
Źródło: Tiktok.com, 17.12.2024
Informacje podali dalej także politycy tacy jak np. Ryszard Wilk z Konfederacji czy Dariusz Matecki z Prawa i Sprawiedliwości. Taki wpis opublikował też europoseł Grzegorz Braun, który dodał komentarz: „Czy to jest jakiś ponury żart?!”.
Źródło: Facebook.com, 17.12.2024
Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych dementuje informacje
Do sprawy odniosło się Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych (DGRSZ). Zespół prasowy podał, że kwota pojawiająca się w doniesieniach w sieci nie jest prawdziwa:
„W odpowiedzi na pojawiające się w sieci nieprawdziwe doniesienia dotyczące odszkodowania za śmierć naszego kolegi, śp. sierż. Mateusza Sitka, stanowczo je dementujemy. Z szacunku dla rodziny i bliskich nie ujawniamy szczegółowych informacji ani kwot związanych z tą sprawą, jednak pragniemy podkreślić, że są one znacznie wyższe (zgodnie z zapisami Ustawy o Obronie Ojczyzny)”.
W odpowiedzi na pojawiające się w sieci nieprawdziwe doniesienia dotyczące odszkodowania za śmierć naszego kolegi, śp. sierż. Mateusza Sitka, stanowczo je dementujemy. Z szacunku dla rodziny i bliskich nie ujawniamy szczegółowych informacji ani kwot związanych z tą sprawą, jednak… pic.twitter.com/inwsdF65yA
— Dowództwo Generalne (@DGeneralneRSZ) December 17, 2024
Podobny komunikat wydała także jednostka zmarłego żołnierza, czyli 1. Warszawska Brygada Pancerna (1 WBPanc.).
Dezinformacja!! pic.twitter.com/T5WyNDjtHI
— 1. Warszawska Brygada Pancerna (@1WBPanc) December 17, 2024
Skąd się wzięły informacje o odszkodowaniu w wysokości 36 tys. złotych?
Ustaliliśmy, że doniesienia o kwocie zadośćuczynienia pojawiły się 7 czerwca 2024 roku na stronie „Dziennika Gazety Prawnej”. Jak przeczytamy w artykule DGP, w przypadku śmierci żołnierza na służbie rodzina ma prawo do jednorazowego odszkodowania. Zgodnie z tekstem, była to wysokość sześciomiesięcznego wynagrodzenia żołnierza, co określała ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Problem w tym, że już w momencie publikacji artykułu ten akt prawny był nieaktualny.
Wspomniana ustawa została uchylona 23 kwietnia 2022 roku, po wejściu w życie ustawy o obronie ojczyzny. Zgodnie z zapisami obowiązującego prawa jednorazowe odszkodowanie nie jest ustalane na podstawie zarobków żołnierza, lecz poprzez wielokrotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku (art. 517 ust.1).
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego wyniosło ono w 2023 roku 7155,48 zł. Od tej kwoty naliczano w tym roku wysokość zadośćuczynienia w zależności od konkretnej sytuacji, co wyjaśniamy dalej.
Wysokość odszkodowania po śmierci żołnierza – ile może wynosić zgodnie z ustawą?
Ustawa reguluje wysokość jednorazowego odszkodowania w przypadku śmierci żołnierza. Kwota ta zależy od liczby osób, którym ono przysługuje (art. 518). Jeśli odszkodowanie przysługuje tylko jednemu członkowi rodziny, to wtedy jest to:
- 18-krotność przeciętnego wynagrodzenia (gdy uprawniony jest małżonek lub dziecko),
- 9-krotność przeciętnego wynagrodzenia (gdy uprawniony jest inny członek rodziny).
Dla osoby, która miałaby tylko małżonka lub tylko dziecko, w 2024 roku wysokość jednorazowego odszkodowania wyniosłaby ok. 128 tys. złotych. Podane stawki zmieniają się, gdy odszkodowanie należy się większej liczbie osób (art. 518 ust. 2). W ustawie zastrzeżono dodatkowo, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach Minister Obrony Narodowej może przyznać większe odszkodowanie (art. 520).
Odszkodowania dla uchodźców z Etiopii i Afganistanu – jaki jest kontekst?
Informacje o wysokości odszkodowania dla rodziny Mateusza Sitka zestawiono z wiadomością o zadośćuczynieniu, które otrzymały osoby przekraczające granicę polsko-białoruską. Spowodowało to dyskusję na temat uchodźców domagających się pieniędzy od Polski w ramach odszkodowania.
Jedną z takich osób był obywatel Etiopii, który w 2021 roku próbował dostać się do Polski przez granicę z Białorusią. Jak podaje Helsińska Fundacja Praw Człowieka (HFHR) po kilkukrotnym odepchnięciu, tzw. push-backu, z powrotem do Białorusi udało mu się złożyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej. W międzyczasie trafił do strzeżonego ośrodka dla cudzoziemców (SOC), co Sąd Okręgowy w Warszawie uznał za złamanie prawa.
Zdaniem sądu pozbawienie wolności obywatela Etiopii nie było konieczne, a jego trwający 179 dni pobyt uznano za niesłuszny. W związku z tym sąd zdecydował o zadośćuczynieniu tej decyzji w wysokości 40 tys. złotych. Wyrok jest nieprawomocny.
Inną przytoczoną w tym kontekście sprawą jest toczący się proces z udziałem obywateli Afganistanu, którzy domagają się odszkodowania w wysokości 240 tys. złotych za wypchnięcie z powrotem do Białorusi. Wskazaną sprawą zajmuje się obecnie Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC). Na ten moment nie ma informacji o tym, czy Afgańczycy otrzymają wspomnianą kwotę.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
