Analiza w pigułce

Badania ultrasonograficzne (USG) przeprowadzane u kobiet w ciąży mają na celu sprawdzenie, czy płód jest zdrowy i prawidłowo się rozwija. Pozwalają także na rozpoznanie jego wad wrodzonych. Niektórzy wskazują jednak na potencjalne zagrożenia ze strony USG. W materiale opublikowanym na TikToku oraz na Facebooku (1, 2) stwierdzono, że częste wykonywanie takich badań w czasie ciąży może zagrażać zdrowiu dziecka i w przyszłości niekorzystnie wpływać na jego rozwój. 

Jak słyszymy we fragmencie filmu: „badania USG w ciąży, choć uznawane za bezpieczne przy umiarkowanej częstotliwości, stają się narzędziem komercyjnym, szczególnie w prywatnych gabinetach, które proponują je co 4–6 tygodni. Nadmierna ekspozycja na ultradźwięki może prowadzić do poważnych powikłań takich jak: przegrzanie tkanek płodu, które zakłóca rozwój komórek i narządów, w tym mózgu, serca czy płuc. Dodatkowo może dojść do problemów i opóźnień rozwojowych u dziecka” [czas nagrania 0:00]. 

Źródło: www.tiktok.com, 26.12.2024

Czym jest badanie ultrasonograficzne (USG) i dlaczego wykonuje się je w czasie ciąży?

Badanie USG pozwala zobaczyć nienarodzone dziecko. Przeprowadza się je, aby np. określić ilość płynu owodniowego czy położenia łożyska. Dzięki USG możliwe jest rozpoznanie problemów zdrowotnych lub nieprawidłowości płodu. Badanie wykonuje się bez użycia promieniowania, np. rentgenowskiego, i dzieli się je na trzy rodzaje:

• standardowe badanie ultrasonograficzne opierające się na falach dźwiękowych,
• USG dopplerowskie przedstawiające przepływ krwi np. w sercu dziecka,
• USG 3-D ukazujące realistyczny obraz płodu. 

Jak czytamy stronie Stanford Medicine Children’s Health: 

Ile razy w Polsce zaleca się przeprowadzenie badań USG w czasie ciąży?

Liczba oraz daty wykonywania badań ultrasonograficznych w czasie ciąży przedstawiono w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 roku w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Ciężarnej kobiecie zaleca się wykonanie co najmniej trzech badań ultrasonograficznych (USG): 

• pierwsze – pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży, 
• drugie – pomiędzy 18. a 22. tygodniem,
• trzecie – pomiędzy 28. a 32. tygodniem (s. 4–5). 

Lekarz może wskazać potrzebę wykonania takiego badania także przed 10. tygodniem ciąży, m.in. po to, aby ją potwierdzić lub wykluczyć. Specjalista może zalecić przeprowadzenie dodatkowego USG, jeśli dziecko nie przyszło na świat po 40. tygodniu ciąży.

Czy badania ultrasonograficzne (USG) są bezpieczne dla płodu?

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) podaje, że: 

Badania USG w czasie ciąży uznano za bezpieczne zarówno dla dziecka, jak i matki (1, 2, 3, 4), jednak tak jak każda procedura medyczna są związane z pewnym ryzykiem.

Jaki jest wpływ ultradźwięków na rozwój płodu?

W publikacji naukowej z 2009 roku o tytule: „Safety of ultrasonography in pregnancy: WHO systematic review of the literature and meta-analysis”, opublikowanej w czasopiśmie naukowym „Ultrasound in Obstetrics & Gynecology”, omówiono badanie typu case-control, które miało wykazać wzrost ryzyka wystąpienia wad serca u płodów narażonych na ultradźwięki. W rzeczywistości przyczyną było zagrożenie poronieniem we wczesnym etapie ciąży. 

W dalszej części artykułu pojawiają się informacje m.in. na temat związku pomiędzy ultradźwiękami a wadami rozwojowymi płodu. W pracy przywołano badanie kontrolowane, na grupie 15 tys. kobiet, które nie wykazało istotnego związku pomiędzy ultradźwiękami a występowaniem wad rozwojowych. W dwóch innych badaniach wskazano na możliwy wzrost wad, jednak odsetek ich wystąpienia nie przekroczył 1 proc. Jak czytamy:

W publikacji możemy przeczytać, że badania kohortowe z udziałem ponad 18 tys. osób nie wykazały wzrostu ryzyka niskiej masy urodzeniowej u dzieci narażonych na skany ultrasonograficzne. Badania kontrolowane obejmujące ponad 35 tys. uczestników potwierdziły, że wykonywanie USG w czasie ciąży nie wpływa istotnie na średnią masę urodzeniową.

W dalszej części pracy pojawia się informacja o 16 badaniach kontrolowanych, w których analizowano oddziaływanie ultradźwięków na masę urodzeniową dziecka. Jak możemy przeczytać, większa liczba badań ultrasonograficznych wykonywanych w czasie ciąży była związana z niższą masą urodzeniową.

Stwierdzono, że średnia długość ciała i obwód głowy u dzieci narażonych na co najmniej trzy badania USG podczas ciąży były nieznacznie mniejsze niż u dzieci narażonych na tylko jedno badanie – ale pod względem badawczym ta różnica była zauważalna. W tej samej części wykazano również, że dzieci badane ultrasonografem mają mniejsze ryzyko śmierci okołoporodowej w porównaniu z tymi, których w ogóle nie badano.

Termiczne oddziaływanie ultradźwięków

W pracy badawczej z 2013 roku pt. „Benefits and risks of ultrasound in pregnancy” podano, że ultradźwięki wykorzystywane w badaniach USG „są formą energii i jako takie wykazują efekty w tkankach biologicznych, przez które przechodzą (bioefekty)”. To możliwe zagrażające oddziaływanie dzieli się na termiczne i nietermiczne. W materiale czytamy:

Efekty biologiczne odnotowano w badaniach na zwierzętach, a nie – na ludziach. Jedynym prawdopodobnym efektem wydaje się zwiększona leworęczność, która ma występować zwłaszcza u płodów płci męskiej i jak wskazano „ma minimalne znaczenie statystyczne”. 

Bezpieczeństwo badań USG w ciąży – co powinna wiedzieć pacjentka?

Badania ultrasonograficzne (USG) płodu powinien wykonywać wykwalifikowany personel medyczny, który ma odpowiednie kompetencje, aby poprawnie odczytywać i analizować otrzymane wyniki. USG w ciąży należy wykonywać wyłącznie w celach medycznych i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. 

Zgodnie ze Stanford Medicine Children’s Health: 

Na stronie American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) wskazano, że nie powinno się korzystać z badań USG podczas ciąży bez wyraźnej potrzeby. To lekarz zaleca pacjentce wykonanie takich badań w odpowiednim do tego terminie. W przypadku, w którym ciąża przebiega prawidłowo, a wyniki wcześniej przeprowadzonych badań USG są w normie, nie ma potrzeby wykonywania ich po raz kolejny.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam