FAKE NEWS W PIGUŁCE

„Czytajcie i udostępniajcie! Tak wyglądały wybory KO!” – czytamy w poście opublikowanym 20 października 2023 roku na Facebooku. Te same wiadomości krążą w serwisie X  [1, 2]. Do wpisu dołączono dwa zdjęcia [1, 2] w formie rzutu z ekranu z wiadomościami, jakie w aplikacji Messenger mieli wymieniać z uczestnicy zbiorowej konwersacji o nazwie „KO – grupa wsparcia”. 

Z ujawnionych wiadomości ma rzekomo wynikać, że podczas wyborów do Sejmu i Senatu 15 października 2023 roku doszło do fałszerstw wyborczych, które polegały na wielokrotnym masowym oddawaniu głosów na podstawie zaświadczeń do głosowania poza miejscem zamieszkania. Na zrzucie ekranu czytamy: „wiem, że przejazdy autokarami w dniu wyborów były bardzo męczące, a także konieczność głosowania w różnych okręgach. Wiem, że niektórzy z was oddali głosy nawet w 3 okręgach po kolei, co oczywiście zostanie odpowiednio nagrodzone”. 

Z ujawnionej rozmowy ma wynikać, że osoby, które wzięły udział w fałszerstwach wyborczych, zostaną nagrodzone finansowo. „Będą bonusy, za wszelkie nadprogramowe rzeczy będą bonusy. Tylko najpierw musimy dostać się do spółek skarbu państwa, żeby mieć więcej pieniędzy na wypłaty” – napisano. Jak widać, jeden z użytkowników obiecywał „bonusy” za oszustwa, co oznaczałoby, że jest kimś wpływowym w partii. Jednak w mediach społecznościowych nie znajdziemy żadnych publicznych profili tej osoby, a w sieci – żadnej wzmianki na jej temat. 

Źródło: Facebook.com

Post cieszył się ogromnym zainteresowaniem internautów – udostępniono go ponad 500 razy. Informacje w nim zawarte mogą przyczynić się do podważenia zaufania w wyniki wyborów. „Jeśli to prawda, to dlaczego nikt z tym nic nie robi?” – czytamy w jednym z komentarzy. W innym napisano: „Najwyższy czas na prokuraturę”. 

Z zaświadczeniem można oddać tylko jeden głos, na co wskazuje KBW

– Oddanie w wyborach do Sejmu i Senatu więcej niż jednego głosu nie jest możliwe [art. 3 Kodeksu wyborczego]. Także za pomocą zaświadczenia o prawie do głosowania – tłumaczy Marcin Chmielnicki, rzecznik prasowy w Krajowym Biurze Wyborczym, w rozmowie z serwisem Demagog. 

Zaświadczenie o prawie do głosowania umożliwia oddanie głosu w dowolnej obwodowej komisji wyborczej w Polsce i za granicą. Marcin Chmielnicki wyjaśnia, że wyborca posiadający zaświadczenie może użyć go tylko jeden raz. Po przedłożeniu zaświadczenia komisji głosujący zostaje ręcznie dopisany do spisu wyborców przez członka obwodowej komisji wyborczej w danym obwodzie, a dokument jest mu odbierany i dołączany do spisu wyborców [art. 52, par. 4 Kodeksu wyborczego].

Jak przebiega głosowanie z zaświadczeniem?

Osoba, która chce zagłosować poza miejscem zamieszkania, może – na co zwraca uwagę rzecznik KBW – pobrać tylko jedno zaświadczenie. Po jego wydaniu zostaje wykreślony ze spisu wyborców w stałym obwodzie głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców (nie będzie ujęty w żadnym spisie wyborców) [art 32, par 4 kodeksu wyborczego]. – W momencie utraty lub zniszczenia zaświadczenia głosujący nie może wystąpić o kolejne – tłumaczy Marcin Chmielnicki. Państwowa Komisja Wyborcza ostrzegała przed zniszczeniem zaświadczenia także w przypadku wyborów w ubiegłych latach. 

Co więcej, zaświadczenie o prawie do głosowania jest chronione specjalnym hologramem [par. 6, ust. 2 rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 28 lipca 2023 roku]. Wszystkie te czynniki sprawiają, że kilkukrotne oddanie głosu przy pomocy tego samego zaświadczenia nie jest dostępne dla wyborców.

Ekspert niezwiązany z KBW też przekonuje, że nie było takich oszustw

Dr hab. Jacek Haman z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, członek Zespołu Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego, w komentarzu przesłanym redakcji Demagoga tłumaczy, że nie ma żadnych podstaw, by za prawdopodobne uznać informacje o fałszerstwach wyborczych przy wykorzystaniu zaświadczeń.

Wyborca – jak przypomina członek Zespołu Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego – może otrzymać tylko jedno zaświadczenie. A nawet jeśli utraci zaświadczenie (np. zgubi lub zniszczy), nie może otrzymać duplikatu.

To nie pierwsze nieprawdziwe informacje o fałszerstwach wyborczych

W przeszłości w przestrzeni publicznej pojawiały się już niepotwierdzone faktami zarzuty o rzekomych fałszerstwach wyborczych. Choć tym razem o fałszerstwo wyborów oskarżani są głosujący na listę Koalicji Obywatelskiej, to w lutym 2013 roku tygodnik „Newsweek” opublikował artykuł zatytułowany: „Były działacz PiS: widziałem, jak PiS fałszuje wybory. Sam miałem wpływ na fałszowanie”. Na okładce magazynu pojawiła się informacja „Sfałszowane wybory”, która zapowiadała tekst o rzekomych fałszerstwach ze strony wyborców Prawa i Sprawiedliwości. Niemniej dane oraz opinie ekspertów przeczyły, by PiS dokonywał fałszerstw wyborczych.

Socjolog dr hab. Jarosław Flis tłumaczył wtedy w komentarzu dla Demagoga, że takie niepotwierdzone oskarżenia o fałszerstwa wyborcze mogą być szkodliwe dla demokracji.

W przeszłości bezpodstawne zarzuty o fałszerstwa wyborcze zakończyły się szturmem na Kapitol w Stanach Zjednoczonych w 2021 roku oraz atakiem na rządowe budynki Sądu Najwyższego, Kongresu i pałacu prezydenckiego w Brazylii w 2023 roku.