Fake news w pigułce

Zdarza się, że na temat wydarzeń w Afryce powstają zmyślone historie. Ich celem może być wzmacnianie określonych teorii i poglądów. Przykładowo, fałszywa informacja o zakazie używania gotówki w Nigerii miała potwierdzać, że wprowadzenie podobnego zakazu w Europie jest realne.

Kolejna nieprawdziwa wiadomość z tego kontynentu pojawiła się niedawno na TikToku. 14 maja 2024 roku jeden z użytkowników tej platformy opublikował film przedstawiający wpis z portalu X wraz z komentarzem opisującym wydarzenia w Zimbabwe.

Zgodnie nagraniem „w Zimbabwe homoseksualne małżeństwo zostało zamknięte na 12 miesięcy w areszcie domowym”. Jak twierdzi autor, jeśli przez ten okres małżonkowie nie zajdą w ciążę, „zostaną skazani na karę śmierci”.

Źródło: www.titok.com

Film na TikToku cieszy się popularnością. Zdobył prawie 500 tys. wyświetleń, polubiło go ponad 27 tys. użytkowników, a ponad 22 tys. go udostępniło. „Bardzo dobry pomysl” [pisownia oryginalna] – stwierdził jeden z komentujących film. „Po co czekać” [pisownia oryginalna] – napisał inny.

Nie ma dowodów, że takie wydarzenie miało miejsce

Informacja o wydarzeniach w Zimbabwe, podana w maju przez polskiego użytkownika TikToka, jest obecna w internecie przynajmniej od 2021 roku. Opisano ją wtedy na stronie AFP Fact Check – factcheckingowego działu Francuskiej Agencji Prasowej, spełniającego standardy Międzynarodowej Sieci Factcheckingowej (IFCN).

Jak zauważyli francuscy fact-checkerzy, do rozszerzonej wersji tej historii dodano uzasadniający rzekomy wyrok cytat sędziego Sądu Najwyższego o nazwisku Mhelube. Na stronie Komisji Służby Sądowniczej Zimbabwe w składzie Sądu Najwyższego nie ma i nie było jednak osoby o takim nazwisku.

Małżeństwa jednopłciowe są w Zimbabwe zakazane

Opisana wyżej historia nie jest prawdziwa. Jednak prawdą jest, że prawa osób LGBT+ są w Zimbabwe ograniczone. 

Zgodnie z art. 78 tamtejszej konstytucji „osobom tej samej płci zabrania się zawierania małżeństw”. Ponadto w art. 73 kodeksu karnego Zimbabwe stosunek płciowy między mężczyznami określono mianem „sodomii”. Za taki czyn grozi kara grzywny lub pozbawienia wolności do jednego roku.

Przepisy te mają realne skutki. We wrześniu 2023 roku miejscowe media donosiły o parze, która mieszkała ze sobą dwa miesiące, lecz została aresztowana po tym, gdy jeden z mężczyzn zgłosił drugiego na policję. W tym samym miesiącu w kilku źródłach opublikowano informację o mężczyźnie, który odebrał sobie życie, gdy dowiedział się, że policja poszukuje go w związku z podejrzeniem „sodomii”.

Trwają prace nad zniesieniem kary śmierci w Zimbabwe

W kodeksie karnym Zimbabwe karę śmierci przewidziano przy najcięższych przestępstwach, takich jak zdrada stanu (art. 20) czy zabójstwo (art. 47). Od wejścia w życie konstytucji z 2013 roku najwyższy wymiar kary dopuszczalny jest tylko w przypadku zabójstw w okolicznościach szczególnie obciążających sprawcę (art. 48).

Dalej idące zmiany zaproponował w listopadzie 2023 roku członek parlamentu Zimbabwe Edwin Mushoriwa. Przedstawił on projekt ustawy całkowicie znoszącej karę śmierci w tym kraju. W grudniu ubiegłego roku Zgromadzenie Narodowe przegłosowało i oficjalnie ogłosiło projekt. W lutym 2024 roku poparcie dla proponowanych zmian wyraził rząd.

Od 6 do 10 maja w różnych miejscach kraju zorganizowano wysłuchanie publiczne projektu ustawy znoszącej karę śmierci. Jeśli ustawę przyjmie Senat Zimbabwe i podpisze ją prezydent, stanie się ona obowiązującym prawem.