2017 i 2025 rok – to zdaniem niektórych internautów dwie daty, oznaczające zaplanowanie i zakończenie pandemii. Na jakiej podstawie oparto taki pomysł? Dla zwolenników teorii spiskowych pierwszą przesłanką do sformułowania tej tezy była informacja na temat sprzętu wykorzystywanego w przeciwdziałaniu pandemii COVID-19 z datą ustawioną na 2017 rok. Druga informacja dotyczy dokumentu, w którym zdaniem części internautów zawarta została data końca pandemii. Skojarzenie dwóch wiadomości poskutkowało nawet pojawieniem się publikacji na stronie wolnemedia.net pt. „Pandemia potrwa do 31 marca 2015 roku?”.

Choć fałszywe treści na ten temat krążyły w mediach społecznościowych wcześniej, to właśnie za sprawą tego artykułu doszło do jeszcze większego rozprzestrzenienia się plotek. Strona Wolne Media podała wiadomość również na Facebooku, a kopie informacji pojawiły się też na innych stronach, takich jak COVID-19 fałszywa pandemia, Zdrowie i świadomość. Wiedza czyni wolnym czy też w grupie Nie wierzę w koronawirusa – Grupa wsparcia / NIE JESTEŚ SAM. Post dotarł tym samym do co najmniej 300 tys. użytkowników.

https://www.facebook.com/WolneMedia/posts/3219328954771387

Na podstawie komentarzy jasne jest, że wielu internautów uwierzyło w tę treść bez głębszego zastanowienia się nad przywoływanymi datami. Prezentujemy kilka przykładów: „Cały cyrk był przygotowany 3 lata temu. Rządy o tym wiedziały. Czekano tylko na odpowiedni moment zainicjowania”, „Zapewne do tego czasu planują zaszczepić całą populację”, „Wszystko było wcześniej zaplanowane teraz to wdrażają w życie”.

Sprzęt do walki z COVID-19 zamówiony w 2017 i 2018 roku? Nie, to nieprecyzyjne przypisanie kodów

Najwięcej kontrowersji w tej sprawie wywołały dane opublikowane na stronie World Integrated Trade Solution (WITS) zarządzanej przez Bank Światowy. Jedna ze zarchiwizowanych podstron o tytule „COVID-19 Test kits (382200) imports by country in 2017” zawierała wzmianki o sprzęcie stosowanym w czasie pandemii COVID-19. Podobna sytuacja dotyczy podstrony „COVID-19 Diagnostic Test instruments and apparatus (902780) exports by country in 2018” z 2018 roku. 

Źródło: https://web.archive.org/web/20200906005700if_/https://wits.worldbank.org/trade/comtrade/en/country/ALL/year/2017/tradeflow/Imports/partner/WLD/nomen/h5/product/382200

Skąd jednak wzięły się te daty przy COVID-19?

Kluczowa kwestia w tej sprawie to stosowane w handlu międzynarodowym kody HS (Harmonised System 2017, aktualizowany co pięć lat), kolejno: 382200 oraz 902780. To właśnie te kody pojawiły się w towarzystwie COVID-19 wraz z wcześniejszymi datami. Wyszukiwarka kodów HS wskazuje, że pierwszy kod 382200 stosuje się do znakowania wszystkich gotowych odczynników diagnostycznych lub laboratoryjnych (testy medyczne). Drugi kod 902780 to szeroko rozumiane przyrządy i aparatura do analizy fizycznej i chemicznej. Są to zatem szerokie kategorie nieodnoszące się jedynie do przyrządów stosowanych w walce z obecną pandemią.

WITS podało agencji informacyjnej Reuters, że błędne podporządkowanie nastąpiło w momencie przypisania COVID-19 do obowiązujących kodów produktów nadanych w 2017 roku na mocy wspólnych ustaleń z WHO w kwietniu 2020 roku, o których możemy przeczytać w „HS classification reference for Covid-19 medical supplies” (obecnie istnieje aktualniejsza wersja).

Posunięcie to miało w założeniu ułatwić handel sprzętem wykorzystywanym w czasie pandemii COVID-19, przez co opis narzucono na całą kategorię kodów, w tym na historyczne dane.

Redakcja fact-checkingowa Open wyjaśniła, że błąd wystąpił na poziomie modyfikacji tego samego adresu URL. W związku z zamieszaniem tytuły podstron zostały obecnie zaktualizowane tak, by nie budziły żadnych wątpliwości. Dodana wzmianka wskazuje jasno, że są to po prostu produkty uważane obecnie za szczególnie ważne w ramach walki z pandemią:

Dostępne tutaj dane dotyczą wcześniej istniejących urządzeń medycznych, które są obecnie klasyfikowane przez Światową Organizację Celną jako krytyczne w walce z COVID-19.

– podaje WITS.

Źródło: https://wits.worldbank.org/trade/comtrade/en/country/ALL/year/2018/tradeflow/Imports/partner/WLD/nomen/h5/product/902780

Zestawienia obejmują zatem eksport i import wszystkich urządzeń i zestawów podporządkowanych pod kody 382200 oraz 902780, którymi obracano na arenie międzynarodowej w wymienionych latach na długo przed wykryciem COVID-19 w 2019 roku. Przypisanie COVID-19 do tytułów podstron nastąpiło kwietniu 2020 roku, co z automatu spowodowało wsteczną aktualizację nazewnictwa również dla lat wcześniejszych.

Ze względu na nieprecyzyjność i wprowadzający w błąd wydźwięk tych danych postanowiono to zmienić.

Czy pandemia skończy się w 2025 roku? 

Autorzy artykułu na portalu wolnemedia.net zasugerowali, że treść prezentowana przez dokument pt. „COVID-19 strategic preparedness and response program and proposed 25 procjet under phase 1” opublikowany przez Bank Światowy określa datę końca pandemii na 31 marca 2025 roku. To również jest fałszywa informacja, ponieważ data zawarta w dokumencie odnosi się do zupełnie innej kwestii związanej z pandemią.

W rzeczywistości dotyczy ona końca programu o nazwie „COVID-19 Strategic Preparedness and Response Program (SPRP)”, przygotowanego dla państw i obszarów rozwijających się, których gospodarki mogły najmocniej ucierpieć. 

Celem Programu Rozwoju (SPRP – przyp. Demagog) jest zapobieganie, wykrywanie i reagowanie na zagrożenia ze strony COVID-19 oraz wzmacnianie krajowych systemów gotowości w zakresie zdrowia publicznego.

Dokument określa sposób realizacji określonego w opisie celu. Podstawowym założeniem programu finansowego jest wsparcie zarządzania kryzysowego, umocnienie systemów zdrowia i odbudowy gospodarki poprzez dofinansowania i kredyty na bardzo dogodnych warunkach.

Program obejmie domyślnie projekty finansowania w 25 krajach: Afganistanie, Argentynie, Republice Zielonego Przylądka, Kambodży, Demokratycznej Republice Konga, Dżibuti, Ekwadorze, Etiopii, Gambii, Ghanie, Haiti, Indiach, Kenii, Kirgistanie, Malediwach, Mauretanii, Mongolii, Pakistanie, Paragwaju, Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej, Senegalu, Sierra Leone, Sri Lance, Tadżykistanie i Jemenie. 

Istnieją również programy poświęcone pozostałym państwom rozwijającym się w ramach pomocy w walce z pandemią. Nie ma zatem żadnych przesłanek wskazujących, że zawarta w dokumencie data to dzień końca pandemii.

Dla porównania horyzont czasowy programów pomocowych przygotowywanych przez Unię Europejską na rzecz walki ze skutkami kryzysu gospodarczego wywołanego pandemią COVID-19 obejmuje lata 2021-2027, czyli pełny okres nowych Wieloletnich Ram Finansowych. Nie oznacza to oczywiście, że Unia Europejska „planuje” zakończyć pandemię w roku 2027.

Podsumowanie

Artykuł Wolnych Mediów zawiera fałszywe informacje na temat bazy WITS, jak również o rzekomym końcu pandemii.

Witryna WITS gromadzi w swojej bazie kody produktów stosowane w handlu międzynarodowym. COVID-19 pojawił się tam tylko z tego względu, że przydzielono go do danych kategorii, co z automatu przypisało opis do stron z wcześniejszymi datami. Błędnie zinterpretowane dane zawarte na stronie nie świadczą o żadnym globalnym spisku. Podobna sytuacja ma miejsce w kontekście dokumentu Banku Światowego, który w żadnym wypadku nie mówi o dacie końca pandemii, a jedynie o dacie zakończenia programu wsparcia dla państw i obszarów rozwijających się.