FAKE NEWS W PIGUŁCE

W związku z promieniowaniem elektromagnetycznym wciąż pojawia się w sieci wiele fałszywych informacji. Jednym z przeciwników technologii mobilnych, którzy powielają mity na ich temat, jest dr inż. Jerzy Weber. To fikcyjna postać podająca się za eksperta ds. promieniowania.

Ostatnio na jednym z profili prowadzonych przez tę osobę opublikowano post na temat rzekomej szkodliwości anten telefonii komórkowej i routerów Wi-Fi. Stwierdzono w nim, że urządzenia te wywołują raka.

Do wpisu dołączono zdjęcie strony w książce, na którym podkreślono fragment o treści: „technologie bezprzewodowe, brudna elektryczność, promieniowanie z medycznych urządzeń diagnostycznych” – wskazane jako przyczyny nowotworów. Na fotografii widoczne są również inne czynniki wywołujące tę chorobę.

Źródło: www.facebook.com

Skąd pochodzi zdjęcie? To pseudonaukowa publikacja

Fotografia zamieszczona w poście na profilu Jerzy Weber Elita Widzów przedstawia fragment książki pt. „Rak to nie choroba a mechanizm uzdrawiania” Andreasa Moritza (s. 29). Mężczyzna jest autorem kilkunastu pseudomedycznych poradników.

Na temat publikacji, której fragment znalazł się we wpisie Jerzego Webera, pisaliśmy już wcześniej w jednej z naszych analiz. Jej autor twierdzi, że nowotwór nie jest chorobą, lecz mechanizmem uzdrawiania organizmu, co jest to niezgodne z prawdą.

Anteny telefonii komórkowej i routery nie są przyczyną nowotworów

Wbrew temu, co stwierdzono w poście, anteny telefonii komórkowej nie powodują nowotworów.

Jak czytamy w publikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), pomimo wielu badań na temat powiązania nowotworów z promieniowaniem elektromagnetycznym wytwarzanym przez anteny telefonii komórkowych „dowody na jakikolwiek efekt pozostają bardzo kontrowersyjne”. WHO podaje, że dotychczasowe wyniki badań nie wskazują na żaden „związek przyczynowo-skutkowy między ekspozycją na pole i chorobami”.

Również amerykański Narodowy Instytut Nowotworów uspokaja w kwestii promieniowania elektromagnetycznego. Na stronie organizacji znajdujemy informację, że nie może ono bezpośrednio uszkadzać DNA ani komórek. Czytamy tam również, że badania naukowe nie doprowadziły do identyfikacji żadnego mechanizmu, za pomocą którego promieniowanie elektromagnetyczne mogłoby przyczyniać się do rozwoju nowotworów.

Routery Wi-Fi również nie wywołują raka

W poście Jerzego Webera jako urządzenia będące przyczyną zachorowań na nowotwory wskazano także routery Wi-Fi. Nie ma dowodów potwierdzających to twierdzenie. Jak pisaliśmy w naszych analizach, routery Wi-Fi nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.

Pomimo tego, że routery i telefony komórkowe działają na podobnej częstotliwości, w przypadku Wi-Fi użytkownicy są narażeni na mniejsze działanie fal elektromagnetycznych niż w odniesieniu do telefonu komórkowego. Jak czytamy w publikacji Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH – PIB), „narażenie od tych urządzeń spada gwałtownie wraz ze wzrostem odległości od urządzenia emitującego fale elektromagnetyczne”.

Z kolei rząd brytyjski podaje na swojej stronie, że ekspozycja z Wi-Fi jest niewielka w porównaniu do ekspozycji w przypadku telefonów komórkowych. Na rządowej stronie Wielkiej Brytanii czytamy również, że obecnie nie ma powodu, dla którego nie powinnyśmy korzystać z urządzeń Wi-Fi.

Medyczne urządzenia diagnostyczne – czy mogą powodować nowotwory?

Na zdjęciu zamieszczonym w poście widoczna jest także informacja, jakoby przyczyną nowotworów miało być „promieniowanie z medycznych urządzeń diagnostycznych”.

Dr hab. n. med. Rafał Stec, kierownik Kliniki Onkologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, podkreśla w komentarzu dla Demagoga, że o powiązaniu medycznych urządzeń diagnostycznych z zagrożeniem rozwojem nowotworów można mówić wyłącznie w kontekście takiego sprzętu, który emituje promieniowanie jonizujące.  

Jak czytamy na stronie Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, powstałego w ramach Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem, promieniowanie jonizujące może zwiększyć ryzyko wystąpienia nowotworu, przy czym małe dawki promieniowania zwiększają to ryzyko w małym stopniu.

Informację tę potwierdza również amerykański Narodowy Instytut Nowotworów:

Aby promieniowanie jonizujące zostało wykorzystane w postępowaniu wobec konkretnego pacjenta, lekarz musi dojść do wniosku, że korzyści wynikające z jego zastosowania przewyższają ryzyko rozwoju ewentualnego nowotworu. Czynności z użyciem promieniowania jonizującego nie przeprowadza się w ramach rutynowych badań.

„Brudna” elektryczność – nienaukowy termin, który ma wzbudzać niechęć do technologii

Pojęcie „brudnej” elektryczności, które pojawia się na zdjęciu w poście, podobnie jak „elektrosmog”, zamieszczane we wcześniejszych fałszywych przekazach na temat promieniowania, nie są terminami naukowymi. 

Gdy zapytaliśmy eksperta ds. telekomunikacji dr. inż. Jacka Wszołka z Instytutu Telekomunikacji Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie o podobne pojęcie „elektrosmogu”, wyjaśnił, że:

Zarówno „brudna” elektryczność, jak i „elektrosmog” to pojęcia używane przez przeciwników technologii. Brud oraz smog kojarzą się negatywnie, z czymś niepożądanym, przez co mają zniechęcać do używania technologii i wzbudzać poczucie niepewności.

Prawdziwe i fałszywe przyczyny nowotworów podane w poście – znana metoda dezinformacji

Na zdjęciu zamieszczonym w poście Jerzego Webera za przyczyny nowotworów podano także inne czynniki, którymi są:

• „ekspozycja na chemikalia, szczególnie pestycydy i zanieczyszczenie powietrza”,
• „przetworzona i sztuczna żywność” (jak również często trujące opakowania),
• „środki farmakologiczne”,
• „niedobór ekspozycji na słońce i używanie kremów z filtrem przeciwsłonecznym”,
• „otyłość, stres i złe nawyki żywieniowe”.

Wymienione na liście czynniki, które faktycznie mogą się przyczyniać do rozwoju nowotworów to: zanieczyszczenie powietrza, otyłość i niewłaściwa dieta oraz niektóre materiały wykorzystywane do produkcji opakowań żywności.

Lista zawiera czynniki, które nie sprzyjają rozwojowi nowotworów

W zestawieniu zaprezentowanym w poście Jerzego Webera znalazł się także taki czynnik, który nie powoduje zwiększenia ryzyka nowotworów, a wręcz przeciwnie – zmniejsza je. Mowa o używaniu kremów z filtrem przeciwsłonecznym. To właśnie nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV stanowi czynnik rakotwórczy, a filtry przeciwsłoneczne ograniczają ryzyko raka skóry.

Podobnie wygląda sytuacja z wymienionymi jako przyczyna nowotworów chemikaliami – nie wszystkie i nie w każdym przypadku mogą się przyczyniać do rozwoju nowotworów. W jednej z naszych analiz możesz przeczytać na temat tzw. wiecznych chemikaliów (związków PFAS), w związku z którymi pojawiały się nieprawdziwe przekazy. Straszono w nich rakotwórczością tych związków, podczas gdy wyniki badań na ich temat są niejednoznaczne, stąd nie ma pewności co do ich negatywnego wpływu na zdrowie człowieka.

Również pestycydy, wymienione w poście Jerzego Webera jako szczególnie niebezpieczne, nie w każdej sytuacji mogą być rakotwórcze. Jak czytamy na stronie brytyjskiej organizacji Cancer Research UK samo spożywanie żywności uprawianej w gospodarstwach, w których stosuje się pestycydy, nie zwiększa zagrożenia zachorowania na nowotwór. Niewielkie zwiększone ryzyko zachorowania na raka może występować u osób pracujących środowisku z wysokimi poziomami pestycydów. 

Kwestia ewentualnej rakotwórczości tych środków pozostaje w zainteresowaniach naukowców. Przykładowo jedno z badań dowiodło, że długotrwałe, regularne przyjmowanie przeciwzapalnych środków przeciwbólowych może zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na raka nerki. Wyniki innego badania pokazują z kolei, że długotrwałe stosowanie antybiotyków wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia gruczolaka jelita grubego.

Podsumowanie

Postać podająca się w sieci za eksperta ds. promieniowania elektromagnetycznego po raz kolejny rozpowszechnia fałszywe informacje na temat jego rzekomo szkodliwych skutków. Należy pamiętać, że sam fakt, iż informacja została wydana drukiem, nie oznacza, że jest zgodna z prawdą. To jeden ze sposobów wzbudzenia wiarygodności wśród odbiorców.

Znaną techniką manipulacji zastosowaną w analizowanym poście jest podawanie wiadomości zgodnych z prawdą tuż obok tych, które nie mają potwierdzenia w faktach. Mając świadomość metod, jakich używają twórcy dezinformujących treści, łatwiej jest się przed nimi bronić.