Świat obiegły doniesienia o 23 norweskich seniorach, którzy zmarli niedługo po podaniu szczepionki przeciw COVID-19. Norweska Agencja Leków sprawdza obecnie, czy szczepionki miały związek ze zgonami, czy też był to jedynie zbieg okoliczności. Tymczasem w sieci pojawiają się liczne zmanipulowane przekazy, których autorzy ignorują stanowisko agencji i trwające analizy, wskazując zamiast tego z wyprzedzeniem na winowajcę – szczepionki. Na fake newsa zareagowała szybko norweska redakcja fact-checkingowa Faktisk. Informacja zdążyła się już jednak rozpowszechnić również poza Norwegią. 

W Polsce o zgonach wśród norweskich seniorów informowały m.in. strony nczas.com oraz stowarzyszenierkw.org. Twórcy tych materiałów pominęli jednak chociażby kwestię wieku pacjentów. W artykułach możemy ponadto przeczytać, że 13 z 23 osób zmarło, dlatego że „zostały zaszczepione”, co miała rzekomo potwierdzić sama Norweska Agencja Leków. Z kolei na stronach gazetalubliniecka.pl oraz lolmania.info wskazywano, że „wyniki sugerują, że nastąpiła reakcja alergiczna” u seniorów – nie przedstawiono jednak żadnego źródła tych informacji.

Nieprawdziwe treści były przekazywane dalej za pośrednictwem mediów społecznościowych, w tym facebookowych profili jak Najwyższy CZAS! i Wolnosc24.pl, oraz grup, np. pandemia to ściema.

Źródło: www.facebook.com

Wszystkie wspomniane publikacje cechują się clickbaitowymi nagłówkami i niedokładnym przytoczeniem stanowiska Norweskiej Agencji Leków. Wielu internautów zostało przez to wprowadzonych w błąd i uwierzyło w zaprezentowane im rewelacje (pisownia oryginalna): „Przeciez juz od początku tego swirusa -wirusa mądrzy ludzie przesytrzegali!!!!”, „Następni kandydaci w kolejce”, „Czekamy co w tym kraju ujawni państwo”. 

Źródło: NCzas.com

Czy zgony norweskich seniorów były związane ze szczepionkami? Nie wiadomo 

14 stycznia Norweska Agencja Leków poinformowała, że po podaniu szczepionki Comirnaty od Pfizer/BioNTech (pierwszej wprowadzonej do użytku na terenie Norwegii i jedynej funkcjonującej do dnia 15 stycznia) zmarły 23 osoby. W czasie konferencji Norweskiego Instytutu Zdrowia Publicznego (NIPH) z 18 stycznia poinformowano, że liczba zgonów wzrosła do 33. Do 14 stycznia dokonano 13 autopsji zwłok w celu oceny przyczyn śmierci. Do tej pory nie wykazano jednak istnienia związku przyczynowo-skutkowego między szczepionką przeciw COVID-19 a zgonami. 

Główny lekarz w Norweskiej Agencji Leków Sigurd Hortemo poinformował redakcję Faktsik, że w ramach analizy nie udało się stwierdzić jednoznacznie, czy szczepionka przyczyniła się do śmierci pacjentów:

Jak dowiedziała się redakcja norweskiego portalu fact-checkingowego, w kilku przypadkach osoby raportujące zgony nie zgłaszały nawet podejrzenia, że przyczyną śmierci była szczepionka, zamiast tego wskazując na wcześniej nabytą chorobę. Pracownicy zgłaszali jednak zgony na wszelki wypadek. 

Mimo że nie można wykluczyć również tego, że niektóre z działań niepożądanych szczepionki, jak gorączka czy nudności, mogły przyczynić się pośrednio do śmierci u najbardziej schorowanych osób, stanowisko agencji nie pozwala na wyciągnięcie wniosku, że zgony 13 seniorów spowodowała szczepionka.

Wszystkie z przeanalizowanych zgonów dotyczyły osób powyżej 80., a nawet 90. roku życia, przebywających w domach opieki. Każdy z pacjentów był osłabiony i miał poważne schorzenia. Zgony mogły być zatem wynikiem podeszłego wieku. Obecnie nie zaobserwowano, by szczepionka przeciw COVID-19 podawana norweskim seniorom wpłynęła na statystykę zgonów. Jak podaje Norweska Agencja Leków:

Bezpieczeństwo stosowania szczepionek przeciw COVID-19. Czy wydarzenia z Norwegii mają wpływ na ogólne zalecenia?

Każda szczepionka lub lek w rzadkich przypadkach może wiązać się z niepożądanymi zdarzeniami. Jednak w przypadku 13 seniorów z Norwegii nie można wskazać jednoznacznie, że zgony nastąpiły z powodu podania szczepionki. Norweska Agencja Leków nigdy nie potwierdziła związku przyczynowo-skutkowego między tymi dwoma wydarzeniami. Istnieje jedynie podejrzenie, że niepożądane efekty, jak gorączka czy osłabienie, mogą wpływać na zgon starszego i schorowanego pacjenta.

Norweska Agencja Leków ocenia, że szczepionkę można stosować bezpiecznie. Norweski Instytut Zdrowia Publicznego uszczegółowił zalecenia do szczepienia pod kątem osób z poważnymi schorzeniami i bardzo słabym stanem zdrowia, na które nawet stosunkowo łagodne działania niepożądane mogą mieć wpływ. Pod uwagę wzięty zostanie także fakt, że w przypadku pacjentów w podeszłym wieku przyjęcie szczepionki może przynieść marginalne korzyści. Ostateczna decyzja o przyjęciu preparatu należy do pacjenta. 

Podsumowanie

Nie ma dowodów na to, że szczepionka spowodowała zgon 13 norweskich pacjentów z domów opieki. Niektóre okoliczności mogą na to wskazywać, jednak jednoznaczny osąd nigdy nie zapadł. Sugerowanie, że to Norweska Agencja Leków poinformowała o bezpośrednim związku między szczepieniami a zgonami, wprowadza ponadto w błąd. W Polsce o problemie dezinformacji wokół szczepień w Norwegii pisała także redakcja fakenews.pl.