5 listopada prywatny użytkownik Facebooka zamieścił na portalu post ze zdjęciem papieża Franciszka oraz jego rzekomym cytatem:

Nie trzeba wierzyć w Boga, żeby być dobrym człowiekiem. Nie trzeba w niego wierzyć tak, jak powszechnie rozumiemy jego postać. Człowiek może być uduchowiony, ale niereligijny. Nie musisz chodzić do kościoła i dawać pieniądze. Dla wielu ludzi kościołem może być nawet natura. Wielu wspaniałych ludzi w historii ludzkości nie wierzyło w Boga. A inni czynili zło w jego imię…

 

Źródło: www.facebook.com

Cytatowi towarzyszył komentarz: „Kocham Franciszka za tę wypowiedź. Chylę czoła”.

Post udostępniono już ponad 6 tys. razy, a na podstawie ponad 100 komentarzy możemy wyciągnąć wniosek, że większość internautów uwierzyła w autentyczność przedstawianych słów i wyrażała za nie wdzięczność. Z drugiej jednak strony niektórzy obrażali papieża, nazywając go „antychrystem” lub „antypapieżem”. 

Niewielu z komentujących podało cytat w wątpliwość (pisownia oryginalna): „Fejk. Papież, który wzywa do łamania I i III przykazania Bożego!? Katolik nie da się nabrać.”, „To nie są prawdziwe słowa Franciszka, nigdy tak nie powiedział”, „Są też głosy że to nie są jego słowa i Papież nigdy tak nie powiedział. Czy to fake news? Ktoś ma jakieś nagranie tej wypowiedzi? Bardzo mądre słowa i fajne byłoby, gdyby pochodziły od Niego”.

Czy papież Franciszek jest autorem tych słów?

Nie, obecny ojciec święty nigdy nie powiedział przypisywanych mu słów. Fałszywy cytat krąży po polskim internecie od co najmniej dwóch lat. Najstarszym odnalezionym przez nas źródłem, w którym możemy przeczytać rzekomą wypowiedź na temat ateistów, jest grafika zamieszczona w lipcu 2018 roku w serwisie Demotywatory.

O fałszywym cytacie już w grudniu 2014 roku pisał portal Snopes w artykule „Did Pope Francis Say It’s Not Necessary to Believe in God?” („Czy papież Franciszek powiedział, że nie trzeba wierzyć w Boga?”). Okazuje się więc, że wypowiedź w wersji anglojęzycznej krążyła w internecie już sześć lat temu.

Jak możemy przeczytać w artykule Snopes, powodem powstania fałszywego cytatu jest prawdopodobnie błędna interpretacja słów papieża Franciszka, które padły podczas kazania na mszy świętej w maju 2013 roku. Jego oryginalną wypowiedź przekazało Radio Watykańskie, jednak link do tego źródła jest już nieaktywny. W artykule portal Snopes zawarł jednak cytat:

The Lord has redeemed all of us, all of us, with the Blood of Christ: all of us, not just Catholics. Everyone! ‘Father, the atheists?’ Even the atheists. Everyone! And this Blood makes us children of God of the first class. We are created children in the likeness of God and the Blood of Christ has redeemed us all. And we all have a duty to do good. And this commandment for everyone to do good, I think, is a beautiful path towards peace. If we, each doing our own part, if we do good to others, if we meet there, doing good, and we go slowly, gently, little by little, we will make that culture of encounter: We need that so much. We must meet one another doing good. ‘But I don’t believe, Father, I am an atheist!’ But do good: We will meet one another there.

W tłumaczeniu na język polski:

Pan odkupił nas wszystkich, nas wszystkich, Krwią Chrystusa: nas wszystkich, nie tylko katolików. Wszystkich! „Ojcze, ateistów?” Nawet ateistów. Wszystkich! I ta Krew czyni nas wszystkich dziećmi Bożymi pierwszej kategorii. Zostaliśmy stworzeni jako dzieci na podobieństwo Boga, a Krew Chrystusa odkupiła nas wszystkich. I wszyscy mamy obowiązek czynienia dobra. Myślę, że to przykazanie dla wszystkich, by czynić dobro, jest piękną drogą do pokoju. Jeśli wykonujemy swoją część, jeśli czynimy dobro innym, jeśli spotykamy się tam, czyniąc dobro, idziemy powoli, delikatnie, krok po kroku, stworzymy kulturę spotkania: Tak bardzo tego potrzebujemy. Musimy spotkać się czyniąc dobro. „Ale ja nie wierzę, Ojcze, jestem ateistą”. Ale czyń dobrze: spotkamy się tam.

W odpowiedzi na dyskusję wywołaną kazaniem papieża ówczesny rzecznik Stolicy Apostolskiej, ks. Thomas Rosica, tłumaczył, że ateiści nie mogą zostać zbawieni, jeśli się nie nawrócą, a katolicy muszą wprowadzić naukę Kościoła Katolickiego w życie. O sprawie pisały w maju 2013 roku także polskie media, m.in. Onet czy Polonia Christiana.

Podsumowanie

Przypisywanie osobom publicznym fałszywych cytatów często wynika z nieprawidłowego tłumaczenia z języków obcych. Powstała w ten sposób manipulacja jest często nieświadoma, choć z drugiej strony musimy pamiętać, że jej celem równie dobrze może być zdeprecjonowanie danej osoby czy instytucji.