FAKE NEWS W PIGUŁCE:

Na facebookowym profilu Wybieram Zdrowie wielokrotnie (np. 1, 2, 3) publikowano wpisy dotyczące stosowania selera w „leczeniu” nadciśnienia. Ostatni post dotyczący tego tematu opublikowano na profilu 20 maja 2023 roku.

Fot. Facebook

Już w przeszłości wpis ten zyskiwał duże zasięgi. Przykładowo: na materiał z 18 lutego 2022 roku zareagowano ponad 800 razy, na ten z 26 listopada 2021 roku – ok. 1,5 tys. razy, a na ostatni wpis z 20 maja 2023 roku – ponad 350 razy. Wszystkie wymienione posty odsyłają do artykułu na stronie wybieram-zdrowie.com.

Warzywa są zdrowe, ale to nie – leki

W artykule napisano: „niektóre warzywa bardzo dobrze radzą sobie w walce z nadciśnieniem tętniczym i potrafią na stałe je wyregulować. Wymagana jest jedynie cierpliwość i czas potrzebny do zadziałania leczniczej mocy rośliny”.

Jak wskazuje Harvard Medical School, warzywa stanowią bardzo istotny element zdrowej diety sprzyjającej obniżeniu ciśnienia krwi. Heart Foundation dodaje w swoim przewodniku dla pacjentów z nadciśnieniem:

Nie oznacza to jednak, że same warzywa wyleczą pacjenta z nadciśnienia. Oficjalne rekomendacje przygotowane przez International Society of Hypertension wskazują, że postępowanie terapeutyczne u pacjentów z patologicznie podwyższonym ciśnieniem krwi są bardzo złożone i zależne od wielu czynników, przede wszystkim od tego, jak zaawansowany jest jego stan. Innymi słowy, u niektórych pacjentów wystarczy modyfikacja trybu życia, a u innych konieczne jest również podawanie leków.

Sama dieta to za mało, by wyleczyć nadciśnienie

Należy też podkreślić, że w skład wspomnianej modyfikacji trybu życia wchodzi nie tylko spożywanie warzyw, lecz także odpowiedni poziom aktywności fizycznej, dieta bogata w błonnik i wiele innych składowych.

Nie jest również prawdą, że aby wyleczyć nadciśnienie „wymagana jest jedynie cierpliwość i czas potrzebny do zadziałania leczniczej mocy rośliny”. Jak podaje International Society of Hypertension, w przypadku dużej części pacjentów modyfikacja trybu życia (w tym odpowiednia dieta) to działanie niewystarczające. U tych osób konieczne jest wdrożenie innych metod leczenia, w tym przede wszystkim terapii farmakologicznej obniżającej ciśnienie.

Przy jakichkolwiek wątpliwościach dotyczących przebiegu leczenia, należy skonsultować się z lekarzem, a nie szukać „terapii” na własną rękę.

Potas jest istotny w terapii nadciśnienia, ale to nie – panaceum

Dalej w artykule napisano: „seler to synonim zdrowego serca i uregulowanego ciśnienia. Jest bogaty w potas i witaminę K, które są podstawą dobrej pracy układu krwionośnego. Ciekawostką jest to, że potas neutralizuje negatywne skutki spożywania soli, obniża ciśnienie tętnicze i zmniejsza ryzyko udaru”.

Rzeczywiście, część badań wykazała, że spożywanie produktów bogatych w potas może sprzyjać obniżaniu ciśnienia krwi. Jednak zależność ta może być bardziej złożona, niż to przedstawiono w tekście na stronie wybieram-zdrowie.com.

Jak podaje Harvard School of Public Health:

Dalej Harvard School of Public Health dodaje jednak:

Seler nie jest ani jedynym, ani najlepszym źródłem potasu

Warto również zauważyć, że istnieje wiele warzyw i owoców bogatszych w potas niż seler. Harvard School of Public Health w ogóle nie wymienia go wśród wartościowych źródeł potasu; wskazuje za to, że źródłami tego składnika są m.in.:

• suszone owoce (rodzynki, morele),
• fasola, soczewica,
• ziemniaki,
• dynia,
• szpinak, brokuły, botwinka,
• awokado,
• banany,
• kantalupa,
• pomarańcze, sok pomarańczowy,
• woda kokosowa,
• pomidory,
• mleko i „mleka” roślinne (sojowe, migdałowe),
• jogurt,
• orzechy nerkowca, migdały,
• drób,
• łosoś.

Nie oznacza to (s. 4), oczywiście, że seler potasu nie zawiera, lecz raczej o to, że nie jest on jedynym produktem, który posiada go w swoim składzie. Zresztą, jak wspomniano, zdrowa dieta, w tym ta polecana osobom z nadciśnieniem, nie sprowadza się do znalezienia jednego warzywa, które rozwiąże wszystkie problemy zdrowotne.

Zdrowa dieta polega na dobieraniu różnorodnych składników. Heart Foundation w przewodniku dla pacjentów z nadciśnieniem podaje: „wybieraj różnorodne owoce i warzywa”.

Seler zawiera witaminę K, ale brokuły, jarmuż czy szpinak – także

Dalej w tekście napisano: „drugi cenny składnik selera, a mianowicie witamina K, zapobiega odkładaniu się wapnia w żyłach. Naczynia krwionośne przestają być sztywne, twarde i zwężone, co jest bezpośrednią przyczyną nadciśnienia tętniczego”.

Z bazy danych Nutritional Value, opierającej swoje wyliczenia na Food Data Central (Centrum Danych o Żywności), wynika, że seler może być traktowany jako dobre źródło witaminy K. Ponownie jednak należy mieć na względzie, że nie jest to jedyne warzywo, które zawiera ten składnik. Przeciwnie, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) wskazuje (s. 4), że najlepszymi źródłami witaminy K są: brokuły, jarmuż, sałata, szpinak, brukselka.

Jeśli zaś chodzi o zależność pomiędzy spożywaniem witaminy K, nadciśnieniem oraz sztywnieniem i zwężaniem naczyń krwionośnych (czyli arteriosklerozą), to w artykule posłużono się zbyt daleko posuniętym uproszczeniem. Po pierwsze, sztywnienie naczyń nie jest „bezpośrednią przyczyną nadciśnienia” – jak podano w tekście.

Zależność pomiędzy nadciśnieniem a sztywnieniem naczyń jest bardziej złożona: często to właśnie nadciśnienie doprowadza do odkładania się w naczyniach krwionośnych złogów, które potem mogą ulegać sztywnieniu. Istnieje też wiele innych czynników, które doprowadzają do podwyższenia ciśnienia. Jak podaje Mayo Clinic:

Witamina K to ważny składnik diety, ale nie jest lekiem na arteriosklerozę

Jeżeli zaś chodzi o zależność pomiędzy witaminą K a profilaktyką arteriosklerozy, to faktycznie część badań doszła w tym zakresie do obiecujących konkluzji. Wynika z nich, że prawidłowy poziom witaminy K w ustroju może zmniejszać ryzyko nadciśnienia lub obniżać wartość ciśnienia krwi. Nie są to jednak wyniki w pełni rozstrzygające, ponieważ nie brakuje również prac, które nie potwierdzają tego efektu.

Niewykluczone zatem, że witamina K może mieć korzystny wpływ na profilaktykę i terapię nadciśnienia, ale potrzeba więcej badań w tym kierunku. Na obecnym etapie witamina K nie jest wymieniana w oficjalnych zaleceniach dotyczących postępowania z pacjentami z nadciśnieniem.

Witamina C nie zastąpi kompleksowego leczenia

Nadmierne uproszczenie zastosowano również we fragmencie informującym o witaminie C zawartej w selerze: „kolejnym wyjątkowo cennym składnikiem selera jest witamina C, która bardzo pozytywnie wpływa na stan układu krwionośnego. Nie dopuszcza bowiem do gromadzenia się tłuszczu we krwi”.

Owszem, seler zawiera pewne ilości witaminy C, ale składnik ten nie występuje w tym warzywie w szczególnie wysokim stężeniu. Seler korzeniowy zawiera ok. 7-8 mg, a seler naciowy: ok. 3,1 mg witaminy C na 100 g surowca. Inne warzywa mają w swoim składzie znacznie więcej tego składnika, np., jak podaje Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ): „nać pietruszki (269 mg/100 g), następnie papryka (125-200 mg/100 g), brukselka (65-145 mg/100 g), brokuły (65-150 mg/ 100 g)”.

Podsumowanie

Warzywa to bardzo ważny element zdrowej, dobrze zbilansowanej diety. Ta z kolei odgrywa istotną rolę w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia. Nie oznacza to jednak, że jedno warzywo (tu: seler) jest panaceum cofającym wszystkie objawy chorób naczyniowych. Seler jest tylko jednym składnikiem diety i nie powinien być traktowany jak lek. Osoby, u których występuje podwyższone ciśnienie, powinny pozostawać pod kontrolą lekarza. Nieleczone nadciśnienie może być bardzo niebezpieczne.