Fake news w pigułce

Na Facebooku udostępniono post, w którym porównuje się właściwości soli nazwanych „naturalnymi” (kamiennej, kłodawskiej, himalajskiej i morskiej) oraz tych określanych jako „spożywcze” (kuchennej, stołowej, rafinowanej). Sole „naturalne” przedstawiono jako zdrowsze w przeciwieństwie do soli „spożywczych”. Informacje te są nieprawdziwe, bo wszystkie sole mają praktycznie taki sam skład i każda z nich w nadmiarze szkodzi zdrowiu.

www.facebook.com

Post zdobył prawie 200 polubień i niemal 150 udostępnień. Użytkownicy Facebooka komentowali: „O soli dawno już mówił dużo pan J.Zięba-naturopata, publicysta, dzięki niemu pozbyłam się astmy, sterydów itd. stosując właśnie sól Kłodawską polecam jego książki Ukryte terapie cz.1,2,3”, „Mieszkam blisko Kłodawy,więc używam tylko tej różowej niejodowanej jest najzdrowsza” czy „Czyli odstawiany białą, zwykła sól”.

Czy sole „naturalne” i „spożywcze” to różne substancje?

Rodzaje soli podane we wpisie nie różnią się znacząco składem, a więc i właściwościami. Wszystkie są złożone głównie z sodu i chloru. Choć słowo „sól” odnosi się do całej grupy związków chemicznych, to w języku potocznym nazywa się tak chlorek sodu (NaCl).

Różne typy soli – a nawet różne próbki tego samego jej rodzaju – mogą się nieznacznie różnić składem, zależnie od tego, skąd pochodzą. Sól morska jest otrzymywana w wyniku odparowania wody morskiej. Sól kamienna jest wydobywana ze złóż mineralnych, które powstały w skutek wyschnięcia mórz prehistorycznych. Z kolei sól himalajska – wbrew nazwie – nie pochodzi z Himalajów, lecz z pobliskiego Pakistanu. W Kłodawie wydobywa się sól kłodawską.

Czy sól „spożywcza” jest gorsza dla zdrowia od „naturalnej”?

Nieoczyszczona sól może zawierać poza sodem i chlorem także m.in. tlen, siarkę, żelazo czy glin. Są to jednak tak niewielkie ilości tych pierwiastków, że nie mają dla zdrowia większego znaczenia. Ich obecność w strukturze soli może ewentualnie zmienić jej kolor lub nieznacznie smak.

Sól i zawarty w niej sód w niewielkich ilościach są potrzebne organizmowi. Sód wspiera funkcjonowanie nerwów i mięśni oraz utrzymuje równowagę wody i minerałów.

Ile takiej „naturalnej” soli trzeba by zjeść, by odczuć skutki zawartości innych minerałów?

Zalecana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) dzienna dawka soli to maksymalnie 5 g, czyli jedna mała łyżeczka. Aby dostarczyć do organizmu niezbędne składniki mineralne z soli np. himalajskiej, należałoby zjeść jej dużo więcej.

Z badania, w którym przeanalizowano skład 15 różnych próbek soli himalajskiej, wynika, że zawiera ona maksymalnie 10 dodatkowych pierwiastków – a nie 80, jak podano we wpisie na Facebooku. W przypadku soli kłodawskiej producent podaje 21 pierwiastków, ale podstawę zawartości stanowią sód i chlor (96,5 proc.).

Czym więc różnią się te rodzaje soli?

Sole porównane w poście różnią się przede wszystkim stopniem oczyszczenia. Sól kuchenna, inaczej nazywana stołową, poddawana jest procesowi warzenia, celem usunięcia z niej zanieczyszczeń. Polega on na odparowaniu roztworu soli tak, aby otrzymać praktycznie czyste kryształki chlorku sodu. Taka sól jest rozdrobniona, przez co ma tendencję do sklejania się. Aby temu zapobiec, dodawane są do niej substancje przeciwzbrylające. 

Do soli kuchennej bywa też dodawany jod w procesie jodowania. Jest to działanie profilaktyczne chorób tarczycy. Aby przekroczyć zalecaną dzienną dawkę jodu z soli jodowanej, trzeba by spożyć jej prawie 25 g, czyli pięciokrotnie więcej niż zalecane dzienne spożycie. Przetwarzanie soli w procesie produkcji nie sprawia zatem, że jest ona bardziej szkodliwa dla zdrowia.

Można jednak zaobserwować pewne różnice w smaku soli. Taką o większych ziarnach odczuwa się jako bardziej słoną, jeśli jest spożywana w formie nierozpuszczonej. Wynika to z faktu, że większe kryształy rozpuszczają się dłużej od rozdrobnionych. 

Jeśli jednak sól dodaje się do potrawy, w której się ona rozpuści, odczucia mogą być odwrotne. Gdy wsypie się łyżeczkę rozdrobnionej soli, dodaje się jej w rzeczywistości więcej, niż gdyby wsypać łyżeczkę dużych kryształów. Czyli w łyżeczce grubszej soli dostarcza się tym samym mniej sodu do organizmu, przez co można odnieść mylne wrażenie, że sole o grubych ziarnach są zdrowsze.

Podsumowanie

Sole podane w poście nie różnią się między sobą składem w znaczącym stopniu. Wszystkie są zbudowane przede wszystkim z sodu i chloru. Sole podane jako naturalne zawierają dodatkowo śladowe ilości innych minerałów. Aby dostarczyć ich odpowiednie ilości z tego źródła, trzeba by było znacznie przekroczyć zalecane dzienne spożycie, czyli maksymalne 5 g. 

Sód zawarty w każdej z tych soli w nadmiarze szkodzi zdrowiu i prowadzi do rozwoju chorób układu krążenia. Ponadto przetwarzanie soli wymienionych jako „spożywcze” nie powoduje, że są one bardziej groźne dla organizmu.