ANALIZA W PIGUŁCE

Od rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę minęły już ponad dwa lata. W związku z konfliktem  obserwujemy wzmożone działania dezinformacyjne kierowane przeciw Ukraińcom. Te narracje mają na celu m.in. wzbudzenie niechęci polskiego społeczeństwa do osób z Ukrainy. Jednym z przykładów jest grafika opublikowana na TikToku pod koniec maja. 

W materiale pokazano zestawienie rzekomych świadczeń społecznych, jakie w naszym kraju mają dostawać matki z dwójką dzieci – te pochodzące z Ukrainy i te z Polski. Zgodnie z treścią Ukrainka może liczyć na 4,6 tys. złotych miesięcznie i udogodnienia w postaci m.in. darmowego mieszkania, podczas gdy Polka dostanie zaledwie tysiąc złotych i nie będą jej przysługiwać żadne inne przywileje. Osoba, która udostępniła tiktoka, napisała w nim: „Dyskryminacja Polaków we własnym kraju”. 

Źródło: www.tiktok.com, 24.05.2024

Film został odtworzony ponad 1,7 mln razy i zdobył ponad 21 tys. polubień. Wśród komentarzy odnajdujemy głosy osób, które uwierzyły w informacje z grafiki [pisownia oryginalna]: „Niestety taka prawda … Przykre. W innym kraju czułam się ważniejsza niż we własnym” lub „wiedziałam to już 1,5 roku temu ,ale dziękuję bardzo za potwierdzenie tych domysłów”. 

Fałszywe informacje o lepszej sytuacji Ukrainek krążą od dwóch lat

Doniesienia o dyskryminowaniu Polek w stosunku do Ukrainek krążą w sieci już od marca 2022 roku. To wtedy po raz pierwszy wskazywaliśmy, że zawierają ona fałszywe informacje na temat świadczeń przysługujących uchodźcom z Ukrainy. Mimo to użytkownicy mediów społecznościowych wciąż wierzą w rzekomą dyskryminację polskich matek.

Przepisy się zmieniają – nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Wsparcie dla uchodźców z Ukrainy reguluje ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. W odbiorze doniesień z internetu musimy mieć świadomość, że stan prawny się zmienia.

Już nie 500, ale 800+ na każde dziecko. Tylko dla kogo dokładnie?

Na TikToku podsumowano, że matka dwójki dzieci z Ukrainy dostaje świadczenie w wysokości 500 zł – przyznane na każde dziecko. Jednak od 1 stycznia 2024 roku kwota świadczenia wychowawczego została podniesiona z 500 zł na 800 zł na każde dziecko. ZUS wypłaca uchodźcom tę formę wsparcia. Aby je otrzymać, muszą spełnić określone warunki, np. mieć obywatelstwo ukraińskie lub być małżonkiem obywatela/obywatelki Ukrainy, „który po 23 lutego 2022 r. przybył wraz z dzieckiem z Ukrainy do Polski w związku z działaniami wojennymi”. 

Tym świadczeniem obejmuje się również dzieci uchodźców urodzone w Polsce oraz te, które przybyły do naszego kraju po 23 lutego 2022 roku, nawet jeśli ich rodzice wcześniej tu mieszkali. 

Uchodźcy nie dostają świadczenia „na utrzymanie” w wysokości 40 zł za dzień

W przekazie na TikToku podano, że ukraińska matka dostaje na utrzymanie dopłatę wynoszącą 40 zł dziennie na osobę. Jest to fałszywa informacja, o czym pisaliśmy już w 2022 roku. To świadczenie nie jest wypłacane uchodźcom, lecz osobom i instytucjom, które ich goszczą. Wkrótce zostanie ono wycofane. 

Zgodnie z art. 13 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, świadczenie pieniężne z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia uchodźców wypłacane jest wszystkim podmiotom goszczącym (w szczególności osobom fizycznym prowadzącym gospodarstwo domowe). Dofinansowanie wynosi 40 zł dziennie na osobę. Nie jest przyznawane na czas nieokreślony, lecz na „nie dłużej niż za okres 120 dni od dnia przybycia obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej” (art. 13). 

Czy Ukraińcy dostają mieszkania komunalne szybciej od Polaków?

Kolejną kwestią poruszoną w tiktoku jest czas, w jakim matkom z Ukrainy i z Polski przyznawane jest mieszkanie socjalne. Ukrainka ma rzekomo oczekiwać na zakwaterowanie „od kilku dni do kilku tygodni”, podczas gdy Polka: „od 4 do 8 lat”. Nie znaleźliśmy informacji, które potwierdzałyby tę tezę (tak jak i fact-checkerzy z redakcji Konkret24). W związku z tym należy do tej kwestii podchodzić z dużą ostrożnością.

Kto może otrzymać mieszkanie komunalne w Polsce?

W Polsce o wynajem mieszkania komunalnego mogą ubiegać się zarówno Polacy, jak i obcokrajowcy, którzy stale zamieszkują w naszym kraju. W art. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, o mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego wskazano, że gminy mają obowiązek zaspokoić „potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach”. Nie wspomina się o tym, aby obywatelstwo wnioskodawcy mogło wykluczyć go z prawa do ubiegania się o wynajem lub zapewnić mu szybsze rozpatrzenie sprawy. 

Co stało się z 650 mieszkaniami udostępnionymi uchodźcom?

W ostatnim punkcie na omawianej grafice wskazano, że uchodźcom z Ukrainy Polski Fundusz Rozwoju (PFR) miał bezpłatnie przekazać 650 nowych, umeblowanych mieszkań, ale pominięto istotny kontekst.

Lokale nie były przekazywane Ukraińcom na stałe. 2 marca 2022 roku na stronie PFR poinformowano o planach czasowego przekazania mieszkań uchodźcom w Krakowie, w Dębicy i w Mińsku Mazowieckim. Było to rozwiązanie doraźne, a pomoc oferowano na okres 6 miesięcy, po czym lokatorzy się wyprowadzili. O zakończeniu projektu poinformowano 21 października 2022 roku na stronie Fundacji PFR:

Podsumowanie – działania pomocowe nie są po to, by dyskryminować Polaków

Większość wprowadzonych działań jest czasowa i ma związek z trudną sytuacją osób uciekających przed wojną. Nie służą one dyskryminacji Polaków i budowaniu trwałych przywilejów dla Ukraińców. Dlatego w przypadku natrafienia w mediach społecznościowych na kontrowersyjny post warto zachować szczególną ostrożność i poszukać informacji na dany temat w zaufanych, rzetelnych źródłach.