FAKE NEWS W PIGUŁCE

Jeden z naszych Czytelników przesłał nam prośbę o weryfikację wpisu powielającego pseudonaukową teorię na temat pamięci wody. Możemy w nim przeczytać o pewnym eksperymencie japońskiego naukowca: „nalewał do naczyń wodę, a potem wypowiadał nad nimi odpowiednie słowa lub po prostu robił na naczyniu napis. W naczyniach z negatywnymi napisami, takimi jak „nienawiść” lub „obraza” kryształy wody były zdeformowane”. 

Eksperyment opisany we wpisie został przeprowadzony bez zachowania naukowej rzetelności, a jego wyników nie udało się do tej pory powtórzyć. Mimo to teoria wciąż zyskuje na popularności i rozpowszechnia się w sieci.

Źródło: www.facebook.com

Użytkownicy zareagowali na post prawie 360 razy. Wiadomość o reakcji wody na emocje została udostępniona 125 razy. Spośród 25 komentarzy wiele jest głosów zgadzających się z treścią wpisu: „Od kilku lat przelewam wode przez kulki szklane kilka x i wymawiam słowa ze oczyszczam te wode ,Woda jest miekka i bardzo przyjemna do picia”; „Hindusi w tradycji nabierają wodę w naczynie i odstawiają na 24 h aby przed wypiciem- wytraciła pamięć”.

Kim jest naukowiec odpowiedzialny za badanie? To japoński doktor medycyny alternatywnej

Osobą odpowiedzialną za przeprowadzenie eksperymentu dotyczącego wpływu zapisanych na kartkach emocji na kształt kryształków lodu jest Masaru Emoto. Urodzony w 1943 roku Japończyk początkowo studiował stosunki międzynarodowe na Uniwersytecie w Yokohamie. Na początku lat 90. uzyskał tytuł lekarza medycyny alternatywnej na Indian Board of Alternative Medicine (medycyna alternatywna nie jest traktowana jako gałąź medycyny w Polsce).

Masaru Emoto jest autorem kilku książek poruszających tematy związane z wodą. Wśród opublikowanych przez niego dzieł znaleźć można takie pozycje jak: „Messages from Water” (Wiadomości od Wody), „The Hidden Messages in Water” (Ukryte Wiadomości w Wodzie), „The True Power of Water” (Prawdziwa Moc Wody).

Zgodnie z informacjami na stronie internetowej Emoto był także prezesem I.H.M. General Research Institute, a także prezesem organizacji non-profit o nazwie International Water for Life Foundation. Nie udało nam się jednak odnaleźć żadnej strony internetowej powiązanej zarówno z fundacją, jak i instytutem badawczym.

Badanie dotyczące struktury wody nie zostało przeprowadzone zgodnie z zasadami naukowymi

Eksperyment przeprowadzony przez Masaru Emoto opisał prof. Wiliam Reville, specjalizujący się w biochemii. Jak możemy przeczytać w artykule, eksperyment Japończyka polegał na wlaniu wody do słoików, naklejeniu na nie określonych słów, zamrożeniu wody, a następnie sfotografowaniu jej pod mikroskopem. Efekty miały być zdumiewające – w zależności od tego, jak „traktowano wodę”, ta „zachowywała się inaczej”.

W eksperymencie oceniano estetykę kryształków lodu. Jest to subiektywne kryterium mogące wpływać na rzetelność badania. Twierdzenie, że na tworzenie się kryształów lodu wpływ ma jedynie słowo zapisane na kartce i przylepione do słoika, jest niewłaściwie. Jaki naturalny mechanizm miałby kryć się za takim zdarzeniem? W jaki sposób woda miałaby rozpoznawać różne języki czy sposób jej emocjonalnego traktowania? 

Jak zwraca uwagę Reville, jest mało prawdopodobne, że obserwacje Emoto mają jakąkolwiek naukową wartość. Opisane przez niego zjawisko nie zostało opublikowane w żadnym magazynie naukowym. Próba powtórzenia eksperymentu przez innych badaczy skończyła się niepowodzeniem. Głównymi czynnikami wpływającymi na kształt kryształów jest temperatura, a także wilgotność powietrza. 

Do eksperymentu przeprowadzonego przez Emoto odniósł się także dr Steven Novella, amerykański neurolog kliniczny i adiunkt na Yale University School of Medicine. Jest także współzałożycielem The New England Sceptic Society, edukacyjnej organizacji non-profit, której celem jest promowanie nauki i rozumu.

W swoim wpisie dr Novella zaznacza, że badanie dotyczące wpływu słów na kształt kryształów lodu opierało się na mało wiarygodnej metodologii. Próba była zbyt mała, wyniki bazowały na subiektywnych odczuciach, a metody służące do wyboru próby niewystarczająco odporne na czynnik ludzki. Novella podkreśla również niewłaściwe podejście do przygotowania eksperymentu:

W odpowiedzi na krytykę Masaru Emoto zaproponował inny eksperyment, który każdy mógł wykonać u siebie w domu. Polegał on na zalaniu trzech próbek ryżu, a następnie naklejeniu na pojemniki z próbkami słów wyrażających różne emocje. Po jakimś czasie w zależności od tego, czy zapisane słowa były negatywne, czy pozytywne, ryż gnił bądź dawał przyjemny zapach. Próba powtórzenia tego eksperymentu opisana przez Skeptical Inquir wykazała, że naklejone słowa i mówienie do ryżu nie miało wpływu na jego wygląd. 

Eksperyment w żaden sposób nie dowiódł istnienia prawidłowości, której istnienie założył badacz. Wpływ na wodę czy ryż miało najpewniej samo postępowanie badacza (nawet nieświadomie mógł wpłynąć na wynik eksperymentu przez z góry założone oczekiwanie), a nie naturalne zjawiska. To nie znaczy, że woda ma niezwykłe właściwości, lecz że człowiek może wpływać na otoczenie poprzez swoje postępowanie. Tak samo lepiej będzie wyglądał ten kwiat w ogrodzie, który traktowaliśmy z pieczołowitą starannością, niż ten, który został zaniedbany. Żadna magia. Żadne niezwykłe właściwości wody.

Teoria o „pamięci” wody jest jedną z podstaw homeopatii, której metody zostały wielokrotnie podważone

Przekonanie o tym, że woda jest w stanie „zapamiętać” rozpuszczone w niej substancje, jest wykorzystywany jako rzekomy dowód na skuteczność homeopatii. Zwolennicy tej alternatywnej metody leczenia przekonują, że leki homeopatyczne rozpuszczone w wodzie zmieniają jej struktury wiązań wodorowych.

Twórcą tej teorii był francuski immunolog Jacques Benveniste. W opublikowanej pracy naukowej przekonywał, że cząsteczki wody są w stanie zapamiętać właściwości rozpuszczonych w niej przeciwciał, nawet wtedy, gdy te przeciwciała nie są już obecne. Jego badanie spotkało się jednak z szeroką krytyką, a wyników eksperymentu nigdy nie udało się powtórzyć. Część naukowców zwraca uwagę, że skoro obieg wody na Ziemi jest zamknięty, to czy gdyby teoria Benveniste’a okazała się prawdziwa, to czy każda cząsteczka wody nie powinna mieć jakichś właściwości?

W 2010 roku Komisja Nauki i Technologii brytyjskiej Izby Gminy stwierdziła, że nie ma dowodów na skuteczność homeopatii. Na podstawie wyników prac komisji od 2017 roku w Wielkiej Brytanii leki homeopatyczne nie są refundowane. Lekarze zwracają uwagę, że alternatywna medycyna może zniechęcać pacjentów do tradycyjnej terapii w momencie, kiedy wyleczenie choroby byłoby możliwe, o czym przeczytamy na portalu Serwis Zdrowie. Porzucenie możliwości wprowadzenia skutecznych terapii na rzecz medycyny alternatywnej naraża pacjenta na utratę zdrowia lub życia.

Podsumowanie

Badanie mające dowieść, że kryształy wody mogą zmieniać kształt w zależności od emocji, zostało przeprowadzone w niewłaściwy sposób. Autor eksperymentu nie wziął pod uwagę różnych czynników wpływających na zamarzanie i kształt kryształów lodu. Dodatkowo ocena wyników oparta na subiektywnym kryterium zmniejszała wiarygodność całego eksperymentu.

Nie musisz działać jak automat i udostępniać informacji bez sprawdzenia. Najwyższy czas wyłączyć automatyczny tryb i przełączyć się na myślenie.

Zobacz, co przygotowali dla Ciebie nasi ambasadorzy: Kasia Gandor, Martin Stankiewicz, Ola i Piotr Stanisławscy (Crazy Nauka), Marcin Napiórkowski oraz Joanna Gutral.