Fake news w pigułce

Wizerunek Orła Białego obecny w dzisiejszym godle towarzyszy historii Polski od 1927 roku. W dwudziestoleciu międzywojennym jego gwiazdki na skrzydłach – jako masońskie lub sowieckie – krytykowali działacze organizacji prawicowych. Po wojnie komunistyczne władze pozbawiły go korony. Gdy komuniści utracili władzę, wśród sejmowej kłótni Orła poprawiono w detalach i koronowano na nowo. Od 2016 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wskazuje na graficzne oraz heraldyczne błędy godła i pracuje nad jego ulepszeniem. O tym, jak bardzo kontrowersyjny to temat, świadczy fakt, że do samego pomysłu poprawienia korony obywatele w konsultacjach publicznych wnieśli aż 40 uwag.

Kolejny krytyczny głos w sprawie polskiego godła pod koniec sierpnia podniósł Poznański AntyGlobalista – facebookowy profil śledzony przez blisko 5 tys. osób. Jego wpis jest mieszanką spiskowej interpretacji symboliki obecnego herbu i alternatywnego opisu historii Polski. Post zdobył prawie 200 reakcji, w większości pozytywnych. Udostępniono go ponad 80 razy.

Źródło: www.facebook.com

Komentujący w większości z entuzjazmem odnosili się do spiskowych teorii Poznańskiego AntyGlobalisty. „Nareszcie ktoś na to zwraca uwagę. Godło Polski to pozbawiona suwerenności, z przybitymi skrzydłami wrona” – napisał jeden z nich. „Globaliści z każdej strony są otoczeni symbolami bardzo mocnymi” – zauważył inny.

Otwarta korona – oznaka zależności czy symbol suwerenności?

Poznański AnytGlobalista w swojej interpretacji polskiego godła stwierdził, że „(…) nasza korona jest dalej wasalna (otwarta)”. Z kolei na grafice dołączonej do posta wskazał: „Otwarta korona oznacza zależność”. Takie odczytanie korony Orła Białego jest jednak zupełnie sprzeczne z faktami historycznymi.

Do kwestii otwartej korony odniósł się sam autor polskiego godła, prof. Zygmunt Kamiński. W wywiadzie z 1928 roku wskazał na jej piastowskie, średniowieczne korzenie: „Wizerunki królewskie od Wacława, króla czeskiego, aż po Kazimierza Wielkiego ukazują korony królewskie bez krzyży, rozwarte”. W swoim artykule (s. 18) potwierdził to dr hab. Marek Adamczewski, specjalista w zakresie heraldyki.

Współczesna rekonstrukcja herbu Kazimierza Jagiellończyka na podstawie jego pieczęci. Autor: Wereszczyński. Źródło: www.commons.wikimedia.org Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International.

Według profesora Adamczewskiego historycznie otwarta korona jest właściwa dla Polski jako państwa „w pełni suwerennego, silnego politycznie i militarnie” (s. 26). Tak samo ocenili ją specjaliści z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w raporcie z konsultacji publicznych, w sprawie wprowadzenia poprawek do polskiego godła (s. 10-12).

Do argumentów historycznych specjaliści z ministerstwa dodali, że „taki orzeł widniał na guzikach polskich oficerów zamordowanych w zbrodni katyńskiej”, a w czasach komunizmu traktowano go jak „symbol niezgody na komunizm oraz podporządkowanie państwa Związkowi Sowieckiemu” (s. 12).

Co tak naprawdę symbolizuje korona zamknięta?

Jako alternatywę dla obecnego orła Poznański AntyGlobalista zaproponował „stare godło” Polski z lat 1919–1927. Na pierwszym godle II Rzeczypospolitej, w odróżnieniu od tego przyjętego po zamachu majowym, znajdowała się korona zamknięta. Historycznie nie była ona jednak – jak starał się dowieść autor analizowanego wpisu – symbolem niezależności.

Znawca heraldyki, dr Jerzy Michta, wskazał w jednej ze swoich książek, że odrodzona Rzeczpospolita przyjęła za swoje godło orła z czasów panowania ostatniego króla niepodległej Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego (s. 7). Z kolei profesor Adamczewski wyjaśnił, że orłem w koronie zamkniętej posługiwały się później władze polskie w czasach zaborów: rząd Księstwa Warszawskiego, rosyjscy władcy Królestwa Polskiego i władze powstania listopadowego (s. 25-26).

Orzeł oficerski 2 Pułku Piechoty Liniowej Królestwa Kongresowego. Autor zdjęcia: Maciej Szczepańczyk (Mathiasrex). Źródło: commons.wikimedia.org Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported.

Niemniej jednak według specjalistów z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Raport z konsultacji, s. 10-11) w heraldyce świata zachodniego „nie stosowano podziału na korony zamknięte i otwarte jako symbolicznego wyróżnika państw suwerennych”.

Ponadto przed panowaniem Stanisława Augusta koronę zamkniętą umieszczano nie na głowie orła, lecz nad herbem. Mogła być ona nawiązaniem do mody panującej wówczas w heraldyce francuskiej i angielskiej, podkreśleniem związków dynastycznych Jagiellonów z rodziną Habsburgów lub podkreśleniem zwierzchniej władzy króla.

Dlaczego Orła Białego można wpisać w gwiazdę Dawida?

W grafice promowanej przez Poznańskiego AntyGlobalistę także inne elementy obecnego godła Polski zostały zinterpretowane według spiskowego klucza. Ponoć Orzeł Biały został wpisany w żydowską gwiazdę Dawida. Z kolei gwiazdy na jego opuszczonych na znak „bezradności” skrzydłach mają być symbolem „eunucha, niewolnika”. W świetle heraldyki i historii takie teorie nie mają jednak żadnych podstaw.

Wpisanie orła w kwadrat lub dwa trójkąty można wyjaśnić tradycją heraldyczną. Dr Michta w swojej książce dowiódł, że już w średniowieczu orły na herbach tworzono „na geometrycznej kombinacji trójkątów, ponieważ w tej epoce uważano, że piękno świata wyraża się najpełniej w jego geometrycznej budowie” (s. 8-9). W szkicowniku Villarda de Honnercourta, rysownika z XIII wieku, można zobaczyć rysunek orła wpisanego w pentagram, bynajmniej nie jako symbol szatana.

Strona ze szkicownika Villarda de Honnercourta. Źródło: commons.wikimedia.org. Domena publiczna.

Natomiast gwiazdy na skrzydłach Orła Białego nie mają uzasadnienia w heraldycznej tradycji. Jak wyjaśnił dr Michta: „wszystkie znane wizerunki orła z XIII-XVI wieku posiadają trójliść, a nie gwiazdy” (s. 25). Dlatego też obecnie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego proponuje wprowadzenie w miejsce gwiazd tradycyjnego trójliścia. Historyk, dr Tomasz Pietras, w swoim artykule wskazuje jednak, że autor polskiego godła dodając mu gwiazdki, „kierował się tylko względami artystycznymi, a nie ideologią czy polityką” (s. 49).

Skąd zmiana polskiego godła w 1927 roku? Błędy i „wypchany kogut”

Poznański AntyGlobalista wpisał zmianę polskiego godła w większą spiskową teorię na temat dziejów naszego kraju: „Zmiana została przeprowadzona w 1927 r., rok po zamachu majowym Selmana. Przypadek?”. Zamachu majowego dokonał oczywiście Józef Piłsudski, którego autor wpisu określa żydowskim nazwiskiem – Selman. Obok Piłsudskiego wymienieni  zostali m.in. minister spraw zagranicznych z lat 30., Józef Beck, nazwany tu „masonem”, i cały Związek Radziecki jako „twór również masoński”.

Nie ma jednak dowodów na to, że zmiana polskiego godła w 1927 roku była wynikiem żydomasońskiego spisku. Jak wyjaśnił dr hab. Marek Adamczewski, herb z 1919 roku został wtedy odrzucony „z powodu błędów heraldycznych, nieprofesjonalnego opracowania formy, a także po zakwestionowaniu części jego przesłania symbolicznego” (s. 10).

Piłsudski Żydem, a Beck masonem? Historycy: to stek bzdur

Teorie Poznańskiego AntyGlobalisty na temat zmiany polskiego godła w 1927 roku nie tylko ignorują motywacje deklarowane przez ówczesne władze i publicystów. Przeczą one także historycznym faktom. O zdanie na temat związków Józefa Piłsudskiego z Żydami i Józefa Becka z masonami zapytaliśmy specjalistów z zakresu historii.

Dr hab. Jolanta Żyndul, autorka książki „Żydzi i Piłsudski”, na nasze pytanie o żydowskie pochodzenie Józefa Piłsudskiego odpowiedziała:

Z kolei prof. dr hab. Mariusz Wołos, współautor niedawno wydanej biografii Józefa Becka, zapytany o związki dawnego ministra spraw zagranicznych z masonerią, odpowiedział:

Profesor Wołos dodał również, że: „swoją drogą tekst zawarty pod przysłanym przez Pana linkiem jest absurdalny”. W ten sposób podsumował cały wpis Poznańskiego AntyGlobalisty.

Podsumowanie – teoria spiskowa o godle nie ma podstaw w faktach

Spiskowa teoria dziejów przedstawiona przez Poznańskiego AntyGlobalistę rozbija się zatem o fakty dotyczące historii Polski i tradycji heraldycznej. Zmiana godła z 1927 roku nie jest wynikiem żydomasońskich knowań, skoro – jak twierdzą historycy – Józef Piłsudski nie był Żydem, a Józef Beck masonem. Stare godło z 1919 roku zostało odrzucone nie po to, by symbolicznie odebrać Polsce moc i suwerenność, lecz by nowym godłem podkreślić jej mocarstwowe ambicje.

Otwarta korona na głowie nowego orła to nawiązanie do polskich herbów z okresu Piastów i Jagiellonów. Orzeł wpisany jest w trójkąty zgodnie ze średniowieczną zasadą konstruowania herbów, według geometrycznych wzorców. Gwiazdki na jego skrzydłach pojawiły się wyłącznie ze względów artystycznych. Nie są to w żadnym razie symbole żydowskiego zwierzchnictwa nad Polską.