Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
7 min czytania
Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
7 min czytania
Zaszczepione dzieci umierają częściej? Manipulacja danymi
W mediach społecznościowych można znaleźć informację, że dzieci, które zostały zaszczepione przeciw COVID-19, mają większe ryzyko zgonu niż te, które nie przyjęły szczepionki. Z tej analizy dowiesz się, jakie manipulacje danymi statystycznymi zostały zastosowane przez osoby powielające dezinformację.
fot. X.com / Modyfikacje: Demagog
Zaszczepione dzieci umierają częściej? Manipulacja danymi
W mediach społecznościowych można znaleźć informację, że dzieci, które zostały zaszczepione przeciw COVID-19, mają większe ryzyko zgonu niż te, które nie przyjęły szczepionki. Z tej analizy dowiesz się, jakie manipulacje danymi statystycznymi zostały zastosowane przez osoby powielające dezinformację.
Analiza w pigułce
- W sieci opublikowano wpisy (1, 2, 3), w których poinformowano, że zgodnie z danymi brytyjskiego rządu [pisownia oryginalna]: „dzieci zaszczepione przeciwko COVID-19 umieraja 45 razy czesciej niz niezaszczepione”.
- Przywołane dane statystyczne brytyjskiego Office for National Statistics (ONS) zostały błędnie zinterpretowane. W pierwszej fazie programu szczepiono tylko dzieci podatne klinicznie (czyli takie, które mają predyspozycję do zachorowania lub już cierpią na chorobę przewlekłą). W tej grupie ryzyko zgonu jest wyższe niż wśród przeciętnej populacji w tym wieku.
- W analizowanym artykule nie wzięto pod uwagę różnicy wieku, wielkości populacji osób zaszczepionych i niezaszczepionych czy czasu spędzonego przez te osoby w różnych kategoriach statystycznych. To elementy niezbędne do wyciągnięcia wniosków na temat statystyk zgonów.
Mimo że od początku programu powszechnych szczepień przeciw COVID-19 minęło już sporo czasu, wciąż pojawiają się niezgodne z prawdą doniesienia na temat tych preparatów.
„Dzieci zaszczepione przeciwko COVID-19 umieraja 45 razy czesciej niz niezaszczepione” [pisownia oryginalna] – takie słowa można przeczytać w niektórych wpisach na portalu X oraz na Facebooku (1, 2, 3). Sytuacja z postów dotyczy ponoć Wielkiej Brytanii, a na potwierdzenie tezy wskazano „dane rządowe”.
Źródło: X.com, 12.09.2024
W krótkim czasie od publikacji post na portalu X wyświetlono ponad 45 tys. razy. Wśród komentarzy do wpisu odnajdujemy głosy osób, które uwierzyły w informacje w nim przekazywane [pisownia oryginalna]: „Trzeba było być niezłym debilem, żeby dziecku (któremu praktycznie nic nie groziło) ładować nieprzebadany specyfik”, „Wszystkie szpryce to pierwszy wstęp do depopulacji!! Chrońcie swoje DZIECI! […]”.
Slay News – czy to wiarygodne źródło informacji o szczepieniach?
W postach (1, 2, 3) znalazł się zrzut ekranu, na którym widać fragment artykułu opublikowanego na stronie Slay News. To witryna o wątpliwej jakości, która w przeszłości powielała niesprawdzone informacje. Były one weryfikowane przez różne organizacje factcheckingowe (1, 2, 3).
Slay News informowało m.in. o tym, że:
- Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) chce przy pomocy sztucznej inteligencji stworzyć nową Biblię, a co za tym idzie nową, „poprawną” religię. Doniesienia te zostały obalone przez dziennik „USA Today”, który wykazał, że wynikają one z błędnej interpretacji słów pisarza Yuvala Noaha Harariego (niezwiązanego z WEF). W wywiadzie wspomniał on o możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji do tworzenia tekstów religijnych.
- U żadnego z dzieci amiszów nie zdiagnozowano raka, cukrzycy czy autyzmu, ponieważ nie przyjmują one szczepień. Jest to oczywista nieprawda. Dzieci pochodzące z tych grup chorują na nowotwory czy cukrzycę. Diagnozuje się u nich również autyzm (którego występowanie nie ma związku z przyjęciem szczepień).
- Szczepienia przeciw COVID-19 „obniżają oczekiwaną długość życia mężczyzn o 24 lata”. Przekaz weryfikowała wtedy redakcja LeadStories, która nie znalazła dowodów mogących potwierdzić tezę przytaczaną w artykule Slay News.
Biorąc pod uwagę przykłady wielokrotnego promowania fałszywych informacji przez witrynę Slay News, nie należy uznawać jej za wiarygodne źródło informacji.
Źródło przywoływanych danych
W analizowanym tekście czytamy, że „alarmujące oficjalne statystyki rządowe [Wielkiej Brytanii – przyp. Demagog] ujawniają, że dzieci, którym podano szczepionkę mRNA przeciw COVID-19, mają 45 razy większe prawdopodobieństwo śmierci z jakiejkolwiek przyczyny niż dzieci niezaszczepione”.
Dane, na których Slay News oparło swoje twierdzenie, zostały opublikowane przez brytyjski Office for National Statistics (ONS). Chodzi o zestawienie informacji o zgonach w Anglii związanych z COVID-19, niezwiązanych z COVID-19 i o łącznej liczbie śmierci „ze wszystkich przyczyn”, sklasyfikowanych według statusu szczepienia i grupy wiekowej. Dane dotyczą okresu od 1 stycznia 2021 roku do 31 maja 2022 roku.
Brytyjski urząd statystyczny w przywołanym dokumencie podał śmiertelność, standaryzowaną według wieku, jako liczbę zgonów na 100 tys. osobolat. Osoborok reprezentuje czas, jaki każda osoba spędziła w kategorii niezaszczepionych lub zaszczepionych. Wartość ta uwzględnia wielkość każdej populacji i czas spędzony przez ludzi w każdej z nich.
W czerwcu 2024 roku redakcja Reuters Fact Check opisała wnioski, jakie wyciągnęła ze wspomnianych danych:
„W ciągu 17-miesięcznego okresu badania wśród nieszczepionych dzieci w wieku od 10 do 14 lat odnotowano 9 zgonów związanych z COVID-19 i 175 innych zgonów na 2 881 265 osobolat. W przypadku zaszczepionych dzieci w wieku od 10 do 14 lat na 457 453 osobolata odnotowano 3 zgony związane z COVID i 37 pozostałych zgonów. W
przypadku zgonów z powodu COVID-19 daje to wskaźnik 0,31 na 100 000 osobolat wśród nieszczepionych dzieci w wieku od 10 do 14 lat i wskaźnik 41,39 na 100 000 osobolat wśród dzieci w tej samej grupie wiekowej, które otrzymały trzy szczepionki przed końcem okresu badania.
W przypadku wszystkich zgonów łącznie wskaźnik ten wynosił 6,39 na 100 000 osobolat wśród nieszczepionych dzieci i 289,02 na 100 000 osobolat wśród dzieci trzykrotnie zaszczepionych”.
Dlaczego więc wskaźnik śmiertelności jest tak wysoki?
Większość dzieci zaszczepionych na początku była klinicznie narażona
Twierdzenie zaprezentowane przez Slay News nie uwzględnia jednego istotnego faktu. Większość dzieci zaszczepionych w początkowej fazie programu szczepień na koronawirusa miała choroby współistniejące i była bardziej podatna na ciężki przebieg COVID-19 i na śmierć.
„Oznacza to, że wskaźniki śmiertelności były myląco wysokie w przypadku dzieci zaszczepionych trzykrotnie, ponieważ w tej grupie dominowały dzieci klinicznie narażone […] Szczepionki zaczęto podawać dzieciom w wieku od 12 do 15 lat, u których nie stwierdzono klinicznie wysokiego ryzyka, dopiero 20 września 2021 roku […], a dzieciom w wieku od 5 do 11 lat od 16 lutego 2022 roku”.
Jak podkreślił w rozmowie z Agencją Reutera rzecznik ONS, „to wyjaśnia, dlaczego zaszczepione dzieci mają wyższy wskaźnik śmiertelności niż te, które nie zostały zaszczepione”. Były to w dużej mierze dzieci ze schorzeniami, a więc bardziej narażone na śmierć.
Wobec tego niewłaściwe jest stwierdzenie, że zaszczepione dzieci w Wielkiej Brytanii umierają 45 razy częściej niż niezaszczepione.
Problemy z porównywaniem danych
Bezpośrednie porównanie liczby zgonów między osobami zaszczepionymi i niezaszczepionymi jest obarczone wieloma błędami systematycznymi.
Jak podaje Science Feedback, nie można wyciągnąć sensownych wniosków z przywołanych danych bez ich skorygowania. „Należy wziąć pod uwagę co najmniej trzy aspekty: różnicę wieku między populacjami, różnicę w liczebności populacji oraz czas spędzony przez osoby w każdej kategorii szczepień [jako osoba niezaszczepiona oraz jako osoba zaszczepiona – przyp. Demagog]” – czytamy w artykule.
Manipulacja danymi o zgonach – o czym warto pamiętać?
Populacje zaszczepionych i niezaszczepionych składają się z osób w różnym wieku. W Wielkiej Brytanii szczepionki były priorytetowo podawane osobom starszym, uznawanym za bardziej narażone na COVID-19. Ponieważ ryzyko śmierci z powodu koronawirusa zależy m.in. od wieku pacjenta, należy wziąć pod uwagę różnicę wieku między populacją zaszczepioną i niezaszczepioną.
Co więcej, żadne środki ochronne nie są stuprocentowo skuteczne – a w konsekwencji nawet wśród osób zaszczepionych mogą się zdarzyć zgony z powodu COVID-19. Jak podkreśla Science Feedback, osoby zaszczepione stanowią większość populacji Wielkiej Brytanii.
„Jeśli jedna populacja jest znacznie liczniejsza od drugiej, oczekuje się, że więcej zgonów wystąpi w tej pierwszej, nawet jeśli indywidualne ryzyko śmierci jest niższe w tej populacji […]. Konieczne jest upewnienie się, że porównujemy odsetek zgonów z powodu COVID-19 w każdej grupie, w przeciwieństwie do bezwzględnej liczby zgonów z powodu COVID-19”.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
