Fake news w pigułce

W dyskusji nt. długoterminowych powikłań po COVID-19 eksperci coraz częściej zwracają uwagę na problemy sercowo-naczyniowe, w tym zawały i udary. Wbrew zapewnieniom specjalistów internet obfituje jednak w alternatywne wyjaśnienia, które jako winowajcę takiego stanu rzeczy wskazują szczepienia przeciw chorobie. Jeden z takich przekazów pojawił się np. w rolkach na Facebooku (oryginalnie na TikToku). W tle słyszymy niepokojącą muzykę i informacje – zdawałoby się – skandaliczne.

Źródło: www.facebook.com

COVID-19 jest przyczyną chorób sercowo-naczyniowych. Skąd to wiemy?

W nagraniu pojawia się odwołanie do autorytetów: dr. Petera McCullougha i dr. Aseema Malhorta jako opozycji do większości naukowców. To osoby znane z powielania nieprawdziwych przekazów na temat szczepień (przykłady: 1, 2, 3, 4). Z filmu dowiemy się, że ich zdaniem za przypadki zawałów i udarów odpowiadają szczepienia przeciw COVID-19. Później pada też pytanie o to, dlaczego takie hipotezy „nie są badane i analizowane w mediach”?

Otóż – wbrew powyższym słowom – wskazane hipotezy są badane, ale wynika z nich, że to właśnie powikłania po COVID-19 (nawet przechodzonym łagodnie), a nie po szczepieniach, odpowiadają za wiele obserwowanych zawałów i udarów. Takie wnioski płyną z wielu dostępnych badań, które można znaleźć w sieci (m.in. 1, 2, 3, 4). W filmie ten fakt został zignorowany.

Przykładowo 11 sierpnia 2022 roku na łamach „The Lancet” pojawiło się badanie skoncentrowane na populacji osób niezaszczepionych. Udział w nim wzięło ponad 600 tys. osób, które przeszły COVID-19, i ponad 600 tys. osób, które nie chorowały. Wnioski z badania wskazują, że: „12-miesięczne ryzyko przypadkowych chorób sercowo-naczyniowych jest znacznie wyższe u osób, które przeżyły COVID-19, niż w grupie kontrolnej bez COVID-19”.

Ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych o wiele większe po COVID-19

Podobnie zauważa się, że nawet jeżeli odniesiemy dane do populacji osób zaszczepionych, to ryzyko chorób związanych z sercem jest większe u osób, które chorowały na COVID-19. Amerykańskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) w swoich badaniach wykazało, że ryzyko powikłań sercowych jest od 2 do 6 razy większe po zachorowaniu w przypadku młodzieży (12-17 lat) i nawet od 7 do 8 razy większe w przypadku młodych mężczyzn.

Źródło: www.cdc.gov

Z kolei w przypadku udarów eksperci ze szpitala uniwersyteckiego Cedars-Sinai w USA podali, że w ich badaniach nie zaobserwowano wzrostu ryzyka po szczepieniu przeciw COVID-19, ale po zachorowaniu już tak. Właśnie dlatego hipotez o tym, jakoby to szczepienia ponosiły winę za wzrost liczby udarów, nie można uznać za właściwą z punktu widzenia nauki.

Jeżeli spojrzymy na dostępne w Polsce statystyki dot. udarów, które można znaleźć na stronie ezdrowie.gov.pl, to dowiemy się, że nie zaobserwowano wyraźnego wzrostu hospitalizacji spowodowanych tą chorobą. Według najnowszych dostępnych danych do czerwca 2022 roku odnotowano 7 527 hospitalizacji z powodu udaru – to mniej niż w czerwcu 2021 roku (7 708).

Największe różnice względem poprzedniego roku zauważono w kwietniu i marcu – kolejno o 641 i 423 przypadki więcej (w poprzednich latach różnice bywały większe, na co wpływ miała m.in. pandemia i problemy w pracy szpitali).

Efekty uboczne szczepień – jak mają się do ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych?

Wszystkie leki i szczepionki mogą prowadzić do zdarzeń niepożądanych, a niektóre – nawet poważnych, np. zgonu. W przypadku preparatów przeciw COVID-19 odnotowano 9 potwierdzonych przyczynowo zgonów w Stanach Zjednoczonych.

Nie ma potwierdzonych przypadków, w których szczepionki prowadziłyby bezpośrednio do zawałów i udarów. W przypadku zdarzeń sercowo-naczyniowych potwierdzono możliwość wystąpienia rzadkiej zakrzepicy po zastosowaniu preparatów od AstraZeneca. Z kolei w odniesieniu do szczepionek od Pfizer/BioNTech potwierdzono bardzo rzadki związek z zapaleniem mięśnia sercowego i zapaleniem osierdzia.

Takie przypadki oczywiście mogą prowadzić do poważniejszych sytuacji chorobowych w dłuższej perspektywie, ale trzeba wiedzieć, że ryzyko pozostaje większe w przypadku zachorowania na COVID-19 niż przyjęcia którejś z dostępnych szczepionek. W dodatku nie są to zdarzenia powszechne, a większość osób, które przeszły zapalenie osierdzia po szczepieniu, doznała łagodnych objawów i szybko wracała do zdrowia. 

Podsumowanie

W internecie pojawia się wiele materiałów utrzymywanych w tonie skandalu lub narastającego zagrożenia z powodu szczepień przeciw COVID-19 – wielokrotnie pisaliśmy o nich na naszych łamach. Duża część z nich to materiały, które bazują na amatorskich interpretacjach – brak w nich specjalistycznych źródeł czy komentarzy wykwalifikowanych w swoich dziedzinach ekspertów. 

Z wiarygodnymi informacjami na temat szczepionek przeciw COVID-19 możesz zapoznać się na stronach Światowej Organizacji Zdrowia, Amerykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób i Europejskiej Agencji Leków.