FAKE NEWS W PIGUŁCE

Bardzo dużą popularność w mediach zdobywa nagranie przedstawiające ojca żegnającego się z córką, która ucieka przed wojną. Według opisów zamieszczanych w mediach ojciec zostaje w kraju, aby walczyć „o Ukrainę”. Tymczasem za tym nagraniem kryje się inna historia.

Zamieszczane w sieci teksty opisują kontekst nagrania z perspektywy Ukraińców uciekających przed rosyjską inwazją. Na przykład na portalu gazeta.pl do tematu wprowadzono w następujący sposób: „Media społecznościowe zalały zdjęcia i nagrania zrozpaczonych Ukraińców, którzy z dnia na dzień musieli podjąć decyzje, mające na celu zapewnienie względnego bezpieczeństwa najbliższym. Zostali bez pracy, bez dachu nad głową. W sieci pojawiło się nagranie, które szybko stało się symbolem rodzinnych dramatów, jakie aktualnie są udziałem naszych sąsiadów” – pisano.

Źródło: www.facebook.com

Informacje o nagraniu zdobyły tysiące reakcji i poruszyły wielu internautów. Tylko ten jeden powyższy post uzyskał ponad 8 tys. reakcji i ponad 700 udostępnień, co uczyniło go jednym z popularniejszych na ten temat.

Ewakuacja ludności z separatystycznych regionów na wschód

Nagranie nie przedstawia ojca, który żegna się z córką w obliczu rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Film odnosi się do sytuacji, w której na terenie separatystycznej „Donieckiej Republiki Ludowej” (uformowanej w 2014 roku i wspieranej przez Rosję) 18 lutego 2022 roku rozpoczęto ewakuację do Federacji Rosyjskiej. Separatyści w swoich przekazach głosili wówczas, że to Ukraina zamierza dokonać ataku na te tereny.

Fact-checkingowy portal Maldita.es ustalił, że film można znaleźć na Twitterze. 21 lutego 2022 roku – na trzy dni przed rosyjską inwazją na Ukrainę – pojawił się wpis udostępniony przez Aleksieja Karpuszewa, jednego z separatystycznych działaczy politycznych. Podpisano go słowami: „Ewakuacja z Gorłowki. Rozdzierające serce nagranie…”.

https://twitter.com/AleksKarpushev/status/1495713432758374404

Podsumowanie

Film powstał wcześniej i przedstawiał wydarzenia w innym kontekście niż ten, który dodano po 24 lutego 2022 roku. W czasie rosyjskiej inwazji na Ukrainę pojawiło się już wiele nagrań i zdjęć, którym nadawano fałszywy kontekst. W związku z panującym chaosem informacyjnym warto dokładnie przyjrzeć się każdemu z materiałów z osobna. 

Dziś narzędzia, takie jak InVid, Google Grafika, TinEye czy Yandex, umożliwiają zweryfikowanie kontekstu poprzez zastosowanie wstecznego wyszukiwania obrazem (działa to też w odniesieniu do poszczególnych klatek filmu). Jeżeli i te środki nas zawiodą, warto zwrócić się do redakcji fact-checkingowych, które zajmą się weryfikacją takich materiałów.