Analiza w pigułce

Na Facebooku i platformie X udostępniono nagranie  (1, 2, 3), w którym mężczyźni zdejmują z masztu flagę Ukrainy przy stacji benzynowej. Zamiast niej zawieszają flagę Izraela, a ukraińską wyrzucają do kosza. Z opisów (1, 2, 3) wynika, że „Na ukrainie Żydzi ściągają ukraińskie flagi”. W jednym z postów dodano: „[…] Z pochodzenia żyd zelenski doskonale wie dla kogo od ponad 2 lat działa i czyim interesie prowadzi wojnę” [pisownia oryginalna].

Źródło: Facebook.com, 03.10.2024

Film na X-ie wyświetlono ponad 283,3 tys. razy. Jedno z omawianych nagrań na Facebooku udostępniono ponad 3,6 tys. razy i napisano pod nią ponad 1 tys. komentarzy. Jak pisali użytkownicy: „cała ta wojenka miała na celu osiedlenie tej nacji na terenach ukr…”, „Niebiańska Jerozolima – kolejna teoria spiskowa staję się faktem”, „Te dwie wojny które zaczęły się z niczego do tego prowadzą by przenieść Izrael”.

Kontekst filmu z zerwaniem flagi ulegał różnym manipulacjom w sieci

Według opisów postów (1, 2, 3) w mediach społecznościowych film nagrano w Ukrainie. Kłóci się to jednak z tym, co powiedział po rosyjsku jeden z mężczyzn na końcu: „To jest Izrael, kochanie” („Eta Izrael, dietka!”) [czas nagrania 0:43]. Z kontekstu wynika, że najpewniej wyrzucił on ukraińską flagę w geście sprzeciwu wywieszania jej na terenie Izraela. Nie wiadomo natomiast jakiej był narodowości i jakie było jego zdanie na temat wojny w Ukrainie.

Przy użyciu funkcji wstecznego wyszukiwania obrazem (np. w Obiektywie Google) możemy znaleźć informacje tym, czy wideo pojawiło się już wcześniej w sieci. Udostępniono je na YouTube m.in. w czerwcu 2022 roku na X i na początku roku 2023. Według opisów, nie nagrano go w Ukrainie, a w Izraelu. Zdarzało się, że materiał był wykorzystywany propagandowo, by przedstawić Żydów jako osoby niechętnie nastawione do Ukraińców.

To Izrael czy Ukraina?

Nie ma przekonujących dowodów na to, że materiał przedstawia Żydów wywieszających izraelskie flagi na terenie Ukrainy. Nagranie (1, 2, 3) jest bardzo słabej jakości, co utrudnia dokładne zlokalizowanie miejsca, gdzie powstało, ale istnieją metody na jego identyfikację.

Innym tropem może być niewyraźny, świecący znak na stacji benzynowej [czas nagrania 00:27], który przypomina tę z sieci Delek. Punkty mają różne elementy wizualne umożliwiające jej identyfikację, a jednej z wersji kolorystycznych występuje czerwony pasek na dachu oraz logo z czerwonym tłem i białym napisem – tak jak w omawianym filmie. W Ukrainie brakuje stacji benzynowych, które spełniałyby podobne kryteria.

Jak dezinformacja łączy wojnę w Ukrainie i antysemickimi teoriami?

Jak możemy przeczytać w opisie jednego z analizowanych postów: „Na ukrainie Żydzi ściągają ukraińskie flagi i zawieszają swoje Izraela. Z pochodzenia żyd zelenski doskonale wie dla kogo od ponad 2 lat działa i czyim interesie prowadzi wojnę” [pisownia oryginalna].

Wokół wojny w Ukrainie powstała teoria spiskowa o „Niebiańskiej Jerozolimie”. Jest obecna w sieci przynajmniej od 2018 roku, a swoją popularność zyskała po pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę Według niej, Izrael ma szykować się do przeniesienia swojego kraju na tereny Ukrainy. Wielokrotnie pisaliśmy o niej na łamach Demagoga (np. 1, 2, 3). Odwołują się do niej również użytkownicy komentujący nagrania.