Bezpośrednia deklaracja wprowadzenia do wszystkich szkół ciepłych posiłków dla uczniów padła z ust minister edukacji Anny Zalewskiej 21 września 2017 r. w programie „Minęła 8” na antenie TVP Info. Polityk nazwała wówczas jedzenie „edukacyjnym narzędziem”, wpisując je w model nowoczesnej szkoły XXI wieku. A. Zalewska zapewniła, że rozwiązania wejdą w życie od roku szkolnego 2018/2019.

15 października 2018 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie ustanowienia wieloletniego rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019-2023. W rzeczywistości jednak dokument ten jest jedynie bezpośrednią kontynuacją innego rządowego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020 z 10 grudnia 2013 r., ustanowionego jeszcze za czasów poprzedniej władzy. Choć nowy program znosi poprzednią uchwałę, nie wprowadza on jednocześnie żadnych nowych rozwiązań co do przyznawania uczniom przedszkoli i szkół ciepłych posiłków. Kwestia ta realizowana jest w obu dokumentach w identyczny sposób, to znaczy:

• uwzględnia się w nich zarówno dzieci, które nie rozpoczęły jeszcze nauki w szkole pod- stawowej, jak i uczniów do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej lub ponadpodstawowej (określenie „szkoły ponadpodstawowe” nie funkcjonowało w starym projekcie, zmiana wynika z reformy edukacji),
• pomoc przyjmuje formę nie tylko posiłku, ale też świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności czy też świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych,
• kryterium uzyskania pomocy jest spełnienie warunków otrzymania pomocy wskazanych w ustawie o pomocy społecznej oraz kryterium dochodowe, tj. 150% kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z pomocy społecznej,
• przewidziana jest również pomoc dla uczniów niespełniających powyższego kryterium, a wyrażających chęć otrzymywania posiłków (dyrektor danej placówki informuje wówczas ośrodek pomocy społecznej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ucznia lub dziecka o potrzebie udzielenia pomocy w formie posiłku).

Nowych rozwiązań program „Posiłek w szkole i w domu” dostarcza za to w kwestii organizacji stołówek oraz miejsc spożywania posiłków w szkołach. Na realizację tego modułu, który, jak podaje Ministerstwo Edukacji Narodowej, swoim wsparciem pokrywa 720 szkół, składa się plan doposażenia i remontów szkolnych stołówek oraz jadalni w publicznych szkołach podstawowych. W ramach tej części programu przewidziano następujące działania:

• doposażenie i poprawa standardu stołówek – dofinansowanie do 80 zł,
• wyposażenie pomieszczeń przeznaczonych do spożywania posiłków (jadalni) – do 25 zł.

Na realizację tych zobowiązań przewidziano łącznie 200 mln zł – po 40 mln zł rocznie. Co ważne, wkład własny organów prowadzących musi wynieść minimum 20% kosztów realizacji zadania.

Rola stołówki szkolnej jest w nowym programie szczególnie podkreślana. Jej wzmocnienie ma służyć większej kontroli nad jakością kupowanych produktów, z których robione są posiłki, oraz nad samym procesem przygotowywania obiadów. Rozwiązanie to otrzymać ma szczególne wsparcie w postaci prawa przyznanemu wojewodzie do zwiększenia dotacji do 5% dla gmin zapewniających posiłek w bezpośrednio prowadzonych przez siebie stołówkach.

Warto odnotować również fakt nowelizacji ustawy Prawo Oświatowe, ogłoszonej już w czasie funkcjonowania programu „Posiłek w szkole i w domu”, tj. 21 maja 2019 r. Zgodnie z nowymi regulacjami szkoły podstawowe będą miały obowiązek zapewnić swoim uczniom jeden ciepły posiłek dziennie w higienicznych i bezpiecznych pomieszczeniach. Nowe rozwiązania zaczną jednak obowiązywać dopiero od 1 września 2022 r. Samo korzystanie ze szkolnych obiadów pozostanie dobrowolne i odpłatne.

Z informacji MEN wynika, że liczba szkół wydających obiady, a także ilość uczniów z tych posiłków korzystających, utrzymuje się w ostatnich latach na podobnym poziomie. Zgodnie z danymi MEN w roku szkolnych 2017/2018 obiady wydawane były w 12 246 szkołach (czyli w 85,60% wszystkich placówek). Z udogodnień tych korzystało 1 247 574 uczniów. W kolejnym roku szkolnym liczby te nieco się podniosły: 12 320 szkół wydających obiady (86%) i 1 247 574 uczniów z nich korzystających. Dane te, choć na pierwszy rzut oka wskazują na pewną poprawę tendencji, w rzeczywistości wynikają ze zwiększonej liczby uczniów (o ok. 380 tys.), a także z nieznacznego wzrostu liczby samych szkół (przybyło ich dokładnie 20). Choć projekt „Posiłek w szkole i w domu” dostarcza pewnych nowych rozwiązań, to jednak nie dotyczą one bezpośrednio wprowadzenia do wszystkich szkół ciepłych posiłków, jak określała to minister Zalewska. Nowe regulacje jedynie powielają i podtrzymują koncepcje ustanowione w poprzednich latach. Dlatego obietnicę należy uznać za niezrealizowaną.