Inicjatywa obywatelska wpłynęła do Sejmu

23 marca 2023 roku do Sejmu wpłynął obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Proces zbierania podpisów pod projektem zainicjowała Ewa Kopacz w listopadzie 2022 roku.

Proponowana ustawa zobowiązuje rząd do wprowadzenia programu leczenia niepłodności obejmującego zapłodnienie pozaustrojowe, czyli in vitro (art. 1 pkt 1). Corocznie z budżetu państwa na ten cel ma być przeznaczane nie mniej niż 500 mln zł (art. 3).

Jak uzasadniły autorki inicjatywy, jeszcze w latach 2013–2016 rząd prowadził podobny program (s. 6). Jak pisaliśmy w jednej z naszych analiz, do września 2018 roku urodziło się dzięki temu ponad 20 tys. dzieci. 

Sejm przyjął ustawę o in vitro

Projekt wpłynął do Sejmu jeszcze za jego poprzedniej kadencji, jednak nie doszło do głosowania. Zwykle w takim wypadku ma zastosowanie zasada dyskontynuacji, zgodnie z którą wszystkie sprawy i wnioski niezakończone w Sejmie i w Senacie wraz z końcem kadencji nie są przekazywane nowemu parlamentowi.

Jak w jednej ze swoich publikacji wyjaśnił dr Mateusz Radajewski, przewiduje się jednak sześć wyjątków od zasady dyskontynuacji (s. 163). Jednym z nich są obywatelskie projekty ustaw. Zgodnie z ustawą projekty te mogą być procedowane w kolejnej kadencji parlamentu (art. 4 ust. 3).

Do projektu powrócono na 1. posiedzeniu Sejmu X kadencji i w dniach 28–29 listopada 2023 roku poddano ustawę  trzem czytaniom. Ostatecznie prezydent podpisał ją 15 grudnia 2023 roku.

Ustawę trzeba teraz wdrożyć w życie

W praktyce jest to nowelizacja, która dodała 4 ustępy do obowiązującej ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Na mocy tego prawa obecna minister zdrowia jest zobowiązana do wdrożenia programu dotyczącego in vitro do 1 czerwca 2024 roku. Na jego realizację corocznie z budżetu państwa ma być przeznaczane przynajmniej 500 mln zł.

Ustawa jest, ale czekamy na jej wdrożenie

Koalicja Obywatelska obiecała wprowadzenie finansowania in vitro z budżetu państwa na stałe oraz przeznaczanie na ten cel przynajmniej 500 mln zł rocznie. Wprowadzona ustawa rzeczywiście zobowiązuje rząd do finansowania in vitro.

Jaka dokładnie kwota będzie przeznaczana na procedury in vitro w ramach programu leczenia niepłodności, dowiemy się, gdy rząd przedstawi konkretny program. Obecnie wiemy tylko, że na cały projekt ma zostać przeznaczone przynajmniej 500 mln zł.

[Aktualizacja 22.03.2024]

Prawo jest, zespół działa, lecz programu jeszcze nie ma

Do dnia w którym upłynął czas na realizację 100 konkretów, weszła w życie wyżej opisana ustawa. Zobowiązuje ona minister zdrowia do wdrożenia programu leczenia niepłodności. Jego realizacja ma się rozpocząć 1 czerwca 2024 roku. Corocznie z budżet państwa powinien przeznaczać przynajmniej 500 mln zł na jego realizację.

Środki na realizację programu w kwocie 500 mln zł zapisano w budżecie na rok 2024 (s. 80). Minister zdrowia 14 lutego powołała zespół do spraw opracowania kryterium programu. Ma on czas na przygotowanie tych kryteriów do 29 marca (par. 10).

Udało się zatem stworzyć podstawę prawną dla finansowania in vitro z budżetu państwa. Faktyczny program jest jednak w trakcie opracowania. Ciągle nie wiemy, ile pieniędzy rząd faktycznie przeznaczy na cały program i jego część, jaką ma być zapłodnienie in vitro. Żadna procedura zapłodnienia pozaustrojowego nie została jeszcze sfinansowana z tego programu. Obietnica została więc częściowo zrealizowana.