Punkty dla naukowców

Wykaz czasopism i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych to lista przygotowywana na potrzeby ewaluacji jakości działalności naukowej. Na podstawie tego wykazu ocenia się dorobek naukowy instytutów i wydziałów w punktach, które naukowcy otrzymują za publikacje.

Badacze przedstawiają wyniki swoich badań w czasopismach lub podczas konferencji. Zakłada się, że dobre i cieszące się dużą renomą pisma przyjmują do druku dobre artykuły, a tym samym przyznaje się im większą liczbę punktów. A im więcej, tym lepiej. W założeniu system ma zachęcać badaczy do publikowania w czasopismach o wyższych standardach, w których proces recenzji jest bardziej skrupulatny i dokładny. 

Od liczby punktów zebranych przez dany podmiot zależy jego ocena, a tym samym np. prawo do kształcenia doktorantów (mają je tylko instytuty z oceną co najmniej B+).

Minister Czarnek zarządzał listą

Zgodnie z rozporządzeniem to Komisja Ewaluacji Nauki (KEN) przygotowuje listę wydawnictw (par. 2) oraz sporządza projekt wykazu czasopism na podstawie przekazanych przez zespoły list czasopism naukowych oraz recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych wraz z przypisaną liczbą punktów (par. 14).

W założeniu minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki ma współpracować z KEN przy tworzeniu wykazu. Mimo to rozporządzenie pozwala mu ingerować w projekt przygotowany przez KEN (par. 4). To do niego należy ostateczna decyzja.

Przemysław Czarnek korzystał z tej możliwości i ręcznie podwyższał punktację wybranym czasopismom, pomimo braku takich rekomendacji ze strony Komisji. Przykładowo w listopadzie polskie czasopismo „Pedagogika Katolicka” zdobyło 200 punktów, czyli tyle samo co najbardziej renomowane  czasopisma na świecie, takie jak „Science” i „Nature”. Jeszcze przed kilkoma laty czasopismo to w ogóle nie figurowało w wykazie.

Polska Akademia Nauk apeluje o zmiany

W grudniu 2023 roku Polska Akademia Nauk przyjęła stanowisko dotyczące listy czasopism punktowanych. Przedstawiciele PAN argumentują, że w tej sprawie konieczny jest powrót do stanu sprzed zmian ministra Czarnka, czyli do listy z 2021 roku. 

Zdaniem Prezydium PAN wykaz obowiązujący jeszcze w 2023 roku nie nadawał się do użytku jako narzędzie ewaluacji jakości działalności naukowej. Oprócz tego prezydium opowiedziało się za przygotowaniem do końca 2025 roku nowych zasad ewaluacji jakości działalności naukowej.

Nowy minister nauki cofnął ostatni wykaz

Na początku stycznia minister nauki Dariusz Wieczorek ogłosił nowy wykaz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych. 

Tak naprawdę jest to wykaz przygotowany na podstawie ostatnich zaleceń Komisji Ewaluacji Nauki z 29 czerwca 2023 roku, czyli jeszcze za poprzednich rządów. W wykazie jedynie usunięto zmiany, które nie zostały zaproponowane przez KEN w uchwale, a zostały dodane przez ministra w 2023 roku.

Ten wykaz ma obowiązywać tylko chwilowo. Minister Wieczorek zapowiedział, że trwają pracę nad zasadami tworzenia zupełnie nowej listy. Pracuje nad nimi Komisja Ewaluacji Nauki, która ma również opracować nowy wykaz czasopism.

Wiceminister potwierdza, że prace trwają

W połowie marca wiceminister nauki Maciej Gdula gościł w podcaście „Co tam, PANie, w polityce (naukowej)”. Polityk wyjaśnił, że prace nad wykazem czasopism trwają i są prowadzone we współpracy z Komisją Ewaluacji Naukowej.

W trakcie rozmowy Gdula zapowiedział, że nowe reguły tworzenia wykazu czasopism będą gotowe w tym półroczu. 

Po stu dniach prace nad nowym wykazem i zasadami ewaluacji naukowców dopiero trwają i zgodnie z zapowiedzią są prowadzone z uwzględnieniem roli KEN. Dokonano pierwszej zmiany w wykazie czasopism, a proces weryfikacji został rozpoczęty, więc obietnicę oceniamy jako częściowo zrealizowaną.