Autorzy programu PiS uznali, że wynikające z wielu obowiązków Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego rozproszenie sił negatywnie wpływa na jej skuteczność. Dlatego w wyniku reorganizacji działania ABW miały zostać ograniczone do kontrwywiadu, antyterroryzmu i przeciwdziałania proliferacji broni. Pozostałe obowiązki Agencji miały zostać miały zostać przeniesione do innych instytucji.

Zadania ABW reguluje ustawa z 24 maja 2002 r. Wśród 21 nowelizacji ustawy o Agencji, jakie nastąpiły w czasach rządów PiS, większość z nich skutkowała niewielkimi zmianami. Warto wspomnieć o dwóch: z 10 czerwca 2016 r. i 23 marca 2017 r. Na mocy ustawy z 2016 roku (o działaniach antyterrorystycznych) do zawartego w art. 5 ustawy o ABW katalogu zadań dodano działania w obszarze zagrożeń w cyberprzestrzeni. Związane z tym obowiązki pojawiły się w nowych artykułach 32a-32e.

Kolejne rozszerzenie katalogu zadań ABW nastąpiło wraz z ustawą z roku 2017. Ustawa ta, zgodnie z uzasadnieniem projektu, miała na celu ułatwienie pozbawiania sprawców przestępstw korzyści majątkowych. Funkcjonariuszom ABW przydzielono wtedy nowy obowiązek ujawniania mienia zagrożonego przepadkiem. Dodatkowo do zadań Agencji dołączono rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie niektórych przestępstw przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (np. składanie fałszywych zeznań, tworzenie fałszywych dowodów), o ile pozostają one w związku z innymi przestępstwami pozostającymi w zainteresowaniu Agencji.

W kontekście reformy ABW konieczne jest także prześledzenie zmian statutu, który określa po- dział Agencji na jednostki organizacyjne. W trakcie rządów PiS statut zmieniał się trzykrotnie: 31 marca 2016 r., 9 sierpnia 2017 r. i 26 września 2018 r. Przy pierwszej zmianie zlikwidowana została Delegatura Stołeczna ABW w Warszawie. Według ministra-koordynatora służb specjalnych, likwidacja miała na celu uproszczenie struktury oraz procesu decyzyjnego Agencji. Jednocześnie utworzona została nowa jednostka organizacyjna ABW – Departament Zwalczania Terroryzmu i Zagrożeń Strategicznych. W wyniku zmiany z roku 2017 ze statutu wykreślono 10 z 15 delegatur ABW. Stały się one wydziałami zamiejscowymi pozostałych pięciu delegatur. Według ministra-koordynatora służb specjalnych, zmiany te były motywowane koniecznością podniesienia efektywności struktury ABW. Z kolei w 2018 roku Departament Zwalczania Terroryzmu i Zagrożeń Strategicznych przekształcono na Departament Zagrożeń Strategicznych. Powstał także nowy Departament Informacji, Analiz i Prognoz. Ponadto, obok istniejącego Centrum Antyterrorystycznego, utworzono Centrum Prewencji Terrorystycznej. Podczas gdy CAT skupia się na reagowaniu w przypadku zagrożeń, CPT ma zapewnić wczesne reagowanie na pierwsze symptomy radykalizacji w społeczeństwie. W odpowiedzi ministra-koordynatora służb specjalnych na jedną z interpelacji można przeczytać, że na rok 2017 przygotowany był plan wzmocnienia i modernizacji służb specjalnych. W połowie 2017 r. o dotarciu do rządowego projektu ustawy tworzącej Agencję Bezpieczeństwa Narodowego informował portal Onet. ABN miała powstać z połączenia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. Jej zadania ograniczać się miały do wywiadu, kontrwywiadu, antyterroryzmu oraz zbierania informacji ważnych dla bezpieczeństwa państwa. Zwierzchnictwo nad nią sprawować miał nowy minister bezpieczeństwa narodowego. Właściwy projekt nie został jednak nigdy opublikowany, a minister-koordynator służb specjalnych oficjalnie zaprzeczył, że prowadzi nad nim prace.

Podsumowując, w wyniku zmian ustawy o ABW, zadania Agencji, zamiast zgodnie z obietnicą ograniczyć się do kontrwywiadu, antyterroryzmu i przeciwdziałania proliferacji broni, rozszerzono o obowiązki związane z cyberprzestępczością, konfiskatą mienia i przestępstwom przeciwko wymiarowi sprawiedliwości. Powstanie dwóch nowych Departamentów (Zagrożeń Strategicznych oraz Informacji, Analiz i Prognoz), a także stworzenie Centrum Prewencji Terrorystycznej rozumieć można jako przejaw starań o zwiększenie efektywności Agencji w działaniach analitycznych i antyterrorystycznych. Starania o stworzenie efektywnej struktury ABW zauważyć można także w likwidacji delegatury stołecznej i przekształceniu 10 innych delegatur na wydziały zamiejscowe. Jednak zmiany te w żadnym stopniu nie mogły skutkować obiecanym ograniczeniem obowiązków ABW, a jedynie ich lepszym wykonywaniem. Możliwe, że poważne zmiany w zakresie podziału obowiązków planowano wprowadzić wraz ze stworzeniem Agencji Bezpieczeństwa Narodowego, co jednak nie nastąpiło. Dlatego tę obietnicę uznajemy za niezrealizowaną.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam