W programie Prawa i Sprawiedliwości ocena dotychczasowego funkcjonowania Biura Ochrony Rządu oparła się na jego działaniach w związku z katastrofą smoleńską. Miała ona wykazać “błędy w sposobie wykonywania działań ochronnych, lekceważenie obowiązków przez kierownictwo BOR, jego bierność wobec zagrożeń oraz fiasko działań profilaktycznych”.

Wobec wymienionych problemów PiS obiecał reformę BOR opartą na kilku kwestiach. Szef Biura miał otrzymać status centralnego organu administracji rządowej podległego ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Ponadto BOR miał uzyskać prawo prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych w celu skutecznego zapobiegania zamachom na osoby, obiekty i urządzenia. Poza tym odnowiony BOR miał w pełni odpowiadać za ochronę obiektów służących prezydentowi i poszczególnym ministrom, wykluczając z tego zadania wykorzystywane niekiedy prywatne agencje ochrony. W ramach Biura, zgodnie z obietnicą, Biura miała powstać jednostka specjalna, na wzór anty- terrorystycznych w Policji, gotowa do szybkiej reakcji na próbę zamachu. Inna nowa jednostka miała odpowiadać za bezpieczny transport lotniczy.

Ustawa o Biurze Ochrony Rządu nie podlegała w czasie rządów PiS zasadniczym zmianom. W tym czasie, jak wynika ze złożonych interpelacji, niepokój co do prawidłowego funkcjonowania Biura budziły takie wydarzenia jak wypadek drogowy z udziałem kolumny ochraniającej prezydenta An- drzeja Dudy z 4 marca 2016 r. czy wypadek kolumny premier Beaty Szydło z 10 lutego 2017 r. MSWiA zapewniało wtedy o ciągłym prowadzeniu prac analitycznych ws. funkcjonowania BOR i przeprowa- dzanych nowelizacjach, które nie dotyczyły jednak zadań czy organizacji BOR, a np. bezpieczeństwa i higieny służby.

22 maja 2017 r. pojawił się rządowy projekt ustawy o Państwowej Służbie Ochrony – nowej for- macji, która miała zastąpić BOR. Projekt ten wpłynął do Sejmu 10 października 2017 roku już z nazwą “Służba Ochrony Państw”. Ustawę o SOP uchwalono 8 grudnia 2017 r. Prezydent podpisał ją 9 stycznia 2018 r. Nowe przepisy weszły w życie z początkiem lutego 2018 r.

Komendant SOP został centralnym organem administracji rządowej podległym ministrowi wła- ściwemu do spraw wewnętrznych. Na wniosek tego ministra, powołuje go premier. Podobnie był powoływany i podległy szef BOR, jednak nie będąc centralnym organem administracji, nie miał on np. możliwości wydawania zarządzeń określających sposoby, metody i formy podejmowanych przez SOP czynności.

Ochronie SOP, w porównaniu do BOR, podlegać może więcej obiektów w kraju. Poza budynkami służącymi prezydentowi, premierowi, MSW i MSZ, SOP, na mocy decyzji ministra właściwego do spraw wewnętrznych, może ochraniać siedziby innych ministrów, poza ministrem obrony narodowej i ministrem sprawiedliwości.

Służba  Ochrony Państwa, obok czynności administracyjno-porządkowych, mogą wykonywać czynności operacyjno-rozpoznawcze w zakresie ochrony najważniejszych osób w państwie oraz służących im obiektów, a także rozpoznawania i zapobiegania różnego rodzaju przestępstwom wobec tych osób. Koszty tych działań pokrywane są ze stworzonego w tym celu funduszu opera- cyjnego. SOP uzyskał także możliwość przeprowadzania rozpoznań pirotechniczno-radiologicz- nych i biochemicznych.

Służba Ochrony Państwa już w czasie funkcjonowania bywa poddawana krytyce. Wątek wypad- ków drogowych z udziałem kierowców SOP wciąż pojawia się w interpelacjach poselskich czy wypowiedziach byłych szefów BOR. Odniósł się do nich pierwszy komendant SOP, Tomasz Mił- kowski. Według byłego już komendanta “komentarze te świadczą o tym, jak mizerna jest wiedza komentujących o metodyce i zasadach szkolenia” bądź też odnoszą się do fałszywych informacji. Interpelacja Marka Wójcika ws. wypadków z udziałem pojazdów SOP od 6 maja 2019 r. oczekuje na odpowiedź.

Od 5 czerwca 2019 r. komendantem SOP jest mjr Paweł Olszewski, absolwent Akademii Pedagogiki Specjalnej oraz studiów podyplomowych w Wyższej Szkole Policji. Obecny komendant ukończył ponadto kurs zorganizowany przez Diplomatic Security Service. W pierwszym roku funkcjonowania Służba Ochrony Państwa:

• zorganizowała 229 zabezpieczeń delegacji zagranicznych,
• przeprowadziła 497 operacji, zadań i przedsięwzięć ochronnych,
• wykonała 2347 rozpoznań pirotechniczno-radiologicznych i biochemicznych w kraju,
• przejechała 4 787 157 kilometrów.

Podsumowując, nowa Służba Ochrony Państwa realizuje większość obietnic dotyczących reformy organizacyjnej i zadaniowej Biura Ochrony Rządu z programu PiS. Nie wprowadzono jednak w SOP obiecanych jednostek specjalnych na wzór jednostek antyterrorystycznych Policji ani jednostki od- powiedzialnej za transport lotniczy. W związku z tym obietnicę uznajemy za częściowo zrealizowaną.