Obietnica dotycząca Reformy Straży Granicznej znajduje się w programie Prawa i Sprawiedliwości z 2014 r. (s. 58). Krytykowano w nim rzekomą koncepcję rządu PO-PSL aby Straż Graniczną, ze względu na zniesienie kontroli granic w ramach strefy Schengen, rozformować i włączyć do struktur Policji. W roku 2013 r. zniesiono Karpacki i Sudecki oddział SG, włączając terytorialne zasięgi ich działania do innych oddziałów. W Nowym Sączu powstał wtedy Karpacki Ośrodek Wsparcia Straży Granicznej. Był to jeden z etapów reorganizacji SG z ostatecznym celem przekształcenia jej w służbę graniczno-migracyjną o charakterze policyjnym, określonej w dokumencie “Założenia wieloletniej koncepcji funkcjonowania straży granicznej (2009-2015)”. Arkadiusz Mularczyk, ówczesny poseł PiS, stwierdził, że zniesienie oddziału w Karpatach to “skandaliczna decyzja polityczna” i zgłosił swoje wątpliwości do NIK oraz BBN. Jednak NIK pozytywnie oceniła przeprowadzone zmiany.

Prócz krytyki wyżej przedstawionych zmian, program PiS zawierał obietnicę reformy SG. Zapowiedziano wówczas działania na rzecz ścisłej współpracy SG z innymi służbami w zwalczaniu przestępczości, także w walce z transgraniczną przestępczością zorganizowaną i międzynarodowym terroryzmem czy przemytem. Nowa Straż miała stać się formacją o charakterze policyjno-wojskowym. W razie bezpośredniego zagrożenia zewnętrznego Straż Graniczna miałaby stać się częścią Sił Zbrojnych. Zapowiedziano również modernizację SG, a co za tym idzie zakup nowych statków powietrznych i jednostek morskich dla Straży Granicznej. Docelowo SG miała przejąć również wszystkie kompetencje dot. cudzoziemców, do tej pory należące do Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

Już po wyborach, na mocy rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Błaszczaka z 2 maja 2016 r. reaktywowano Karpacki Oddział Straży Granicznej. Nie został przy- wrócony dotąd Sudecki OSG. W interpelacji z czerwca 2016 r. posłanka PO. proponowała MSWiA przywrócenie oddziału sudeckiego. W odpowiedzi wiceminister Jakub Skiba stwierdził, że kwestia ta zostanie poddana analizom.

Zmiany idące z duchem obietnicy, mające na celu poszerzenie kompetencji Straży Granicznej kosztem Urzędu do Spraw Cudzoziemców, zakłada projekt MSWiA z 30 stycznia 2017 r. dotyczący nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw. Aktualnie znajduje się on na etapie uzgodnień międzyresortowych. W lutym 2019 r. MSWiA ponownie prosiło różne podmioty o zajęcie stanowiska odnośnie projektu.

Projekt zakłada przejęcie przez Komendanta Głównego SG kompetencji Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców do udzielenia cudzoziemcom pomocy w dobrowolnym powrocie oraz przeniesienia cudzoziemca do innego państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. KGSG miałby ponadto rozpatrywać wnioski i wydawać decyzje w wielu innych sprawach związanych z pobytem cudzoziemców na terenie RP.

Szereg uwag wobec proponowanych zmian złożył Rzecznik Praw Obywatelskich. Wśród zgłaszanych przez niego zastrzeżeń są:

1. Brak gwarancji przyjęcia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na granicy,
2. Stosowanie detencji wobec cudzoziemców składających wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej na przejściu granicznym, którzy nie spełniają warunków wjazdu na terytorium Polski,
3. Zawężenie jednej z przesłanek wyłączających stosowanie detencji,
4. Tryb graniczny rozpatrywania wniosków,
5. Wątpliwości dotyczące statusu, a także niezależności nowego organu, jakim ma być powołana w miejsce dotychczas funkcjonującej Rady do Spraw Uchodźców, Rada do Spraw Cudzoziemców,
6. Wykonywalność decyzji zobowiązujących cudzoziemca do powrotu także w przypadku ich zaskarżenia do sądu,
7. Ograniczenie prawa do sądu.

Prowadzona jest jednocześnie modernizacja sprzętowa Straży Granicznej. Wśród najważniejszych zakupów należy wymienić podpisaną w styczniu 2019 roku umowę dwóch nowych samolotów LET Aircraft Industries typu L 410 UVP E-20, których koszt wyniósł prawie 110 milionów złotych. W kwietniu br. przekazano Straży Granicznej śmigłowiec jednosilnikowy R44. Jego koszt wyniósł z kolei 3 mln 173 tys. zł. Działania te realizowane są w ramach Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej i Służby Ochrony Państwa w latach 2017–2020.

Obietnica PiS skupiała się na reformie SG w zakresie walki z przestępczością, umiejscowienia w siłach zbrojnych i zadań związanych z uchodźcami. Podjęte działania realizują postulaty dodatkowe – przywrócono Karpacki OSG i zakupiono dla SG 2 samoloty i śmigłowiec. Przejęcie przez Straż zadań związanych z uchodźcami przewiduje projekt ustawy, która od 2017 r. nie przekroczyła etapu ustaleń międzyresortowych. Ze względu na brak realizacji głównych postulatów związanych z obiecaną reformą SG, tę obietnicę uznajemy za niezrealizowaną.