Stan realizacji obietnicy aktualny na dzień 28 września 2023 roku.

Rząd obiecuje pomoc w najmie 

W Polskim Ładzie (s. 60) znalazła się obietnica dotycząca zapewnienia Polakom możliwości bezpiecznego najmu z czynszem w przystępnej cenie. Mają w tym pomóc społeczne agencje najmu. Czyli właściwie co?

SAN to instytucje współpracujące z gminami, które pośredniczą między właścicielami mieszkań na wynajem i osobami, które są zainteresowane najmem, ale ich dochody lub sytuacja życiowa utrudniają im płacenie czynszu w warunkach rynkowych.

Społeczne agencje najmu dzierżawią mieszkania od ich właścicieli, gwarantując płacenie czynszu w terminie. Z kolei najemcy nie tylko mają możliwość wynajmowania mieszkań w przystępnej cenie, ale też mogą ubiegać się o dopłaty do czynszu.

Jest ustawa i co dalej?

Ramy prawne dla społecznych agencji najmu rząd stworzył w nowelizacji ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz niektórych innych ustaw z maja 2021 roku. Także zgodnie z obietnicą, według obecnego prawa najemcy mieszkań z agencji mogą się starać o dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start. Jednak wprowadzenie nowych przepisów nie spowodowało, że agencje od razu ruszyły.

– Gminy na razie zastanawiają się nad możliwościami wprowadzenia społecznych agencji najmu do swoich polityk mieszkaniowych i po ponad roku jeszcze żaden z tych konceptów nie został sfinalizowany, trwają prace – powiedziała pod koniec 2022 roku.

Rząd zapewnia, że SAN powstaną

Spytaliśmy Ministerstwo Rozwoju i Technologii czy udało się już uruchomić pierwsze społeczne agencje najmu, a jeśli tak, to w jakich miastach. W odpowiedzi otrzymaliśmy informację, że uchwały w sprawie przyjęcia kryteriów dla potencjalnych najemców SAN przyjęły Poznań, Warszawa, Sopot oraz gminy powiatu monieckiego: Mońki, Goniądz, Jasionówka i Jaświły. 

– Przyjęcie uchwały umożliwia rozpisanie konkursów na prowadzenie SAN, a następnie zawarcie umów o współpracy z podmiotami, które będą wykonywać działalność SAN – przekazało ministerstwo.

Jak dodano, nabór najemców jest kolejnym etapem w procesie wdrażania SAN do polityki mieszkaniowej.

Wsparcie z budżetu dla pierwszych SAN

Odpowiedź MRiT świadczy o tym, że po wprowadzeniu nowych przepisów nie udało się utworzyć żadnej społecznej agencji najmu. Z drugiej strony nie można powiedzieć, że rząd nie robi nic w tym kierunku.

Pozytywnie rozpatrzono 5 wniosków na wsparcie w tworzeniu agencji. Jeden z nich spłynął ze wspomnianego powiatu monieckiego. Dotacje otrzymały także Dąbrowa Górnicza, Wolbrom, Będzino i Bielawa.

Pierwszy SAN powstał jeszcze przed ustawą

Fundacja Habitat for Humanity Poland o potrzebie tego typu działań mówiła na długo przed złożeniem obietnicy przez PiS.

W 2018 roku społeczna agencja najmu zaczęła funkcjonować w Warszawie i była to pierwsza tego typu inicjatywa, podjęta przez miasto i wspomnianą Fundację. Istniała ona do 2019 roku. Ze wsparcia skorzystało 30 gospodarstw domowych. Warszawską SAN traktowano jak badanie eksperymentalne przed wdrożeniem podobnych projektów na szerszą skalę.

Rząd podjął działania – na efekty jeszcze czekamy

Rząd stworzył warunki prawne do funkcjonowania SAN, ale organizacje społeczne i samorządy jak na razie rzadko z nich korzystają. System, który ma wesprzeć Polaków w wynajmie mieszkań, dopiero raczkuje.

Nie można powiedzieć, że władze nie podjęły żadnych działań w celu realizacji obietnicy. Świadczy o tym chociażby wspomniany program „Wzajemnie potrzebni”. Dlatego tę obietnicę PiS oceniamy jako częściowo zrealizowaną.