Stan realizacji obietnicy aktualny na dzień 28 września 2023 roku.

Krok ku suwerenności informacyjnej i technologicznej

Polski Ład został stworzony w 2021 roku z myślą o odbudowie polskiej gospodarki po pandemii COVID-19. Jeśli więc pojawia się w tym programie słowo „bezpieczeństwo”, to najczęściej w kontekście bezpieczeństwa ekonomicznego czy socjalnego.

Znajdziemy jednak w Polskim Ładzie jeden projekt, który ma wpływać na całe bezpieczeństwo narodowe. To Satelitarny System Obserwacji Ziemi – pierwszy element szerokiego programu CyberPoland 2025.

Prawo i Sprawiedliwość przewidywało, że system ten wyposaży państwowe urzędy w informacje potrzebne do sprawniejszego zarządzania. Partia przedstawiała swój pomysł jako ważny krok na drodze do zwiększenia „suwerenności informacyjnej i technologicznej”. Co z tego pomysłu udało się wdrożyć w życie?

Jak to ma działać? Rząd wyjaśnił w KPO

Tak jak polski rząd w celu popandemicznej odbudowy zaprojektował Polski Ład, tak Unia Europejska w tym samym celu wprowadziła program NextGenerationEU. Jego elementem jest Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności – dotacje i pożyczki o łącznej wartości ponad 700 mld euro.

Poszczególne państwa członkowskie, aby skorzystać z tych środków, musiały stworzyć swoje Krajowe Plany Odbudowy (KPO). Polska przygotowała taki program i został on zaakceptowany przez Komisję Europejską w czerwcu 2022 roku. Akceptując KPO, Komisja uzależniła jednak wypłatę środków od przeprowadzenia zmian w sądownictwie, czego polski rząd do dziś nie wykonał.

Polski KPO pozostaje jednak dobrym źródłem opisującym plan rządu na wdrożenie Satelitarnego Systemu Obserwacji Ziemi. To rozwiązanie miało składać się z segmentu kosmicznego (satelitów i sensorów) oraz naziemnego (stacji kierowania i stacji użytkowników). Koszt projektu obliczono na 108,2 mln euro, a sfinansować go miały środki krajowe i unijne. Rząd dawał sobie czas na jego wdrożenie do II kwartału 2026 roku.

Co z tego wyszło? Odpowiada MON

Uznając, że Satelitarny System Obserwacji Ziemi miał być projektem kluczowym dla bezpieczeństwa narodowego, o stan i koszty jego realizacji zapytaliśmy Ministerstwo Obrony Narodowej. Z udzielonej w lipcu odpowiedzi wynika prosty wniosek – jeszcze wiele przed nami.

W praktyce oznacza to, że Agencja Uzbrojenia przeprowadziła postępowanie na badania naukowe o wykonalności „Konstelacji mikrosatelitów optoelektronicznych obserwacji Ziemi”. Zgodnie z umową z maja 2023 roku badanie ma wykonać konsorcjum polskiego Creotech Instruments i francuskiego Airbusa. Wyników mamy spodziewać się do grudnia. Badanie ma kosztować ponad 6,5 mln zł.

Pilotażowa wersja Narodowego Systemu Informacji Satelitarnej już działa

Wraz z Satelitarnym Systemem Obserwacji Ziemi, jak zaplanowano w KPO, powstaje Narodowy System Informacji Satelitarnej (NSIS). Ma on działać m.in. jako serwis monitoringowy, zbierający dane różnych satelitów. Głównym źródłem danych na NSIS jest unijny program obserwacji ziemi Copernicus. To już 6 działających satelitów o różnych zastosowaniach.

W czerwcu 2023 roku Polska Agencja Kosmiczna uruchomiła pilotażową wersję NSIS. Na stronie nsisplatforma.polsa.gov.pl może zarejestrować się każda chętna osoba i swobodnie przeglądać na mapie Polski dane z wielu różnych satelitów. Niestety, na razie nie są to satelity z polskiego Satelitarnego Systemu Obserwacji Ziemi. Za to już dziś można z nich zobaczyć okolice biura Demagoga:

Okolice biura Stowarzyszenia Demagog w Narodowym Systemie Informacji Satelitarnej. Źródło: Zrzut ekranu z Portalu NSIS

Na system trzeba będzie poczekać, ale prace trwają

Satelitarny System Obserwacji Ziemi to element programu CyberPoland 2025. Sama jego nazwa wskazuje, że na realizację trzeba będzie poczekać do 2025 roku. Z dokładniejszego planu przedstawionego w KPO wynika, że nawet do II kwartału 2026 roku.

Choć jeszcze żaden polski mikrosatelita nie znalazł się w ramach tego programu na orbicie, to przygotowania już trwają. Wyniki badań dotyczące wykonalności misji powinniśmy poznać w grudniu. 

Czy polski system obserwacji jest potrzebny, gdy mamy już system unijny? Czy uda się go wdrożyć, gdy Komisja Europejska wciąż blokuje środki z KPO? Nie oceniamy ani nie przewidujemy. Na podstawie wyżej przedstawionych faktów stwierdzamy tylko, że obietnica jest częściowo zrealizowana. Na jej dalszą realizację można liczyć w kolejnych miesiącach.