Stan realizacji obietnicy aktualny na dzień 28 września 2023 roku.

Plan na zdrowie po okresie pandemii

W ramach ogłoszonego w 2021 roku Polskiego Ładu (s. 34) w filarze „Plan na zdrowie” znalazła się obietnica zniesienia limitów do specjalistów. Autorzy programu obiecali, że program będzie początkowo dotyczył dzieci do 18. roku życia. W następnej kolejności rozszerzenie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS) zapowiedziane zostało także dla osób dorosłych.

Czym jest ambulatoryjna opieka specjalistyczna?

Ambulatoryjna opieka specjalistyczna (AOS) to rodzaj leczenia, w którym pacjent przychodzi na konkretne badanie i nie wymaga hospitalizacji. Jednym z kluczowych elementów AOS są więc wizyty u specjalistów. Na poniższym wykresie przedstawiliśmy liczbę wszystkich świadczeń ambulatoryjnych wykonanych w ostatnich czterech latach:

Liczba świadczeń ambulatoryjnych utrzymuje się od kilku lat na poziomie ponad 60 mln rocznie. Po spadku w pandemicznym roku 2020, w kolejnych latach widać stopniowy powrót do dawnego poziomu sięgającego 85 mln świadczeń.

Do skorzystania z AOS potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego. Wyjątkami w tej dziedzinie są wizyty: 

• u ginekologa i położnika,
• u dentysty,
• u wenerologa,
• u onkologa,
• u psychiatry,
• w poradni dla osób chorych na gruźlicę,
• w poradni dla osób zakażonych wirusem HIV.

Zniesienie limitów od razu dla wszystkich

Zniesienie limitów do specjalistów w ramach opieki ambulatoryjnej dla wszystkich wprowadzono 1 lipca 2021 roku. Zapis ten znajduje się w zarządzeniu prezesa NFZ z 25 czerwca 2021 roku, wprowadzającym bezlimitowe rozliczanie wszystkich świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. 

Oznacza to, że przychodnie w pełnej wysokości otrzymają zapłatę za każdego pacjenta, który zostanie przyjęty. Wiadomość o zlikwidowaniu limitów do lekarzy specjalistów widnieje także na stronie rządowej w zakładce „Polski Ład”.

NFZ o danych za okres pandemii

W celu sprawdzenia skuteczności obietnicy postanowiliśmy zapytać Narodowy Fundusz Zdrowia, jak niniejsza zmiana wpłynęła na zmniejszenie kolejek do lekarzy specjalistów. W udzielonej odpowiedzi NFZ zastrzega, że dane za okres 2019–2022 są niemiarodajne ze względu na okres pandemii COVID-19. Dodatkowo podkreślono, że w 2020 roku lekarze byli zwolnieni z prowadzenia ewidencji list osób oczekujących.

Na stronie Ministerstwa Zdrowia możemy przeczytać, że w 2022 roku na leczenie w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznych NFZ wydało 6,1 mld zł, podczas gdy w 2016 roku kwota ta wyniosła 2,7 mld zł.

Czas oczekiwania dla dzieci wydłużył się

Jeśli spojrzymy na przypadki wizyt w trybie pilnym, to na koniec 2022 roku najdłużej dzieci oczekiwały na wizytę w poradni endokrynologicznej: 121 dni, w porównaniu do 57 dni w marcu 2019 roku. 

Najkrócej trzeba było czekać na wizytę w poradni chirurgi urazowo-ortopedycznej. W tym przypadku czas oczekiwania na wizytę wynosił ok. 21 dni, względem 12 dni w marcu 2019 roku.

Wzrosła także liczba pacjentów

Na wydłużenie kolejek miała wpływ zwiększona liczba pacjentów. Z otrzymanych od NFZ danych wynika, że na koniec 2022 roku najwięcej dzieci oczekiwało na wizytę w poradni alergologicznej. Liczba ta wynosiła ok. 38 tys., w porównaniu do 21 tys. w marcu 2019 roku.

Z kolei najmniejsza kolejka była do poradni dermatologicznej i wynosiła 4 761 osób, względem 1 956 osób w marcu 2019 roku.

Kolejki są dłuższe, ale limitów nie ma

Od 1 lipca 2021 roku, na mocy zarządzenia prezesa NFZ, zostały zniesione limity do lekarzy specjalistów dla wszystkich. Zgodnie z nowymi przepisami wszystkie przychodnie otrzymają pełne wsparcie finansowe Funduszu za przyjęcie pacjentów.

W okresie pandemii ocena skuteczności programu nie jest możliwa w krótszym horyzoncie czasowym, co podkreślił NFZ. Kolejki do lekarzy uległy wręcz wydłużeniu, związane jest to jednak z okresem wzmożonych zapisów do lekarzy w roku 2022 po ustabilizowaniu sytuacji pandemicznej.

W 2019 roku w momencie zapowiadania programu nikt nie wiedział, że nadejdzie pandemia COVID-19. Nie da się więc ocenić skuteczności programu. Został on jednak wprowadzony, w związku z tym obietnicę, zgodnie z naszą metodologią, uznajemy za zrealizowaną.