Strona główna Wypowiedzi 215 mld zł długu poza kontrolą parlamentu? Sprawdzamy

215 mld zł długu poza kontrolą parlamentu? Sprawdzamy

215 mld zł długu poza kontrolą parlamentu? Sprawdzamy

Marian Banaś

Prezes Najwyższej Izby Kontroli

Warto również podkreślić, że spłata zadłużenia Banku Gospodarstwa Krajowego i Polskiego Funduszu Rozwoju jest gwarantowana przez Skarb Państwa, pomimo że udzielenie tej gwarancji nie zostało objęte limitami określonymi w ustawie budżetowej. Powyższe oznacza, że spod kontroli parlamentu wyłączono kwotę niemal 215 mld zł potencjalnych zobowiązań Skarbu Państwa.

Posiedzenie Sejmu RP, 21.07.2022

Prawda

Wypowiedź uznajemy za zgodną z prawdą, gdy:  

  • istnieją dwa wiarygodne i niezależne źródła (lub jedno, jeśli jest jedynym adekwatnym z punktu widzenia kontekstu wypowiedzi) potwierdzające zawartą w wypowiedzi informację, 
  • zawiera najbardziej aktualne dane istniejące w chwili wypowiedzi, 
  •  dane użyte są zgodnie ze swoim pierwotnym kontekstem.

Sprawdź metodologię

Posiedzenie Sejmu RP, 21.07.2022

Prawda

Wypowiedź uznajemy za zgodną z prawdą, gdy:  

  • istnieją dwa wiarygodne i niezależne źródła (lub jedno, jeśli jest jedynym adekwatnym z punktu widzenia kontekstu wypowiedzi) potwierdzające zawartą w wypowiedzi informację, 
  • zawiera najbardziej aktualne dane istniejące w chwili wypowiedzi, 
  •  dane użyte są zgodnie ze swoim pierwotnym kontekstem.

Sprawdź metodologię

  • Według kontroli NIK Bank Gospodarstwa Krajowego oraz Polski Fundusz Rozwoju SA w latach 2020–2021 wyemitowały własne obligacje o łącznej wartości 214,4 mld zł.
  • Podmioty te nie zaliczają się do sektora finansów publicznych. Z tego powodu ich zobowiązania nie są wliczane do państwowego długu publicznego.
  • NIK skrytykowała finansowanie zadań publicznych za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego. Według kontrolerów pozwala to na dowolne kształtowanie deficytu budżetu państwa i zniekształca wielkość długu Skarbu Państwa.
  • Na tej podstawie oceniamy wypowiedź jako prawdziwą.

Kontrola NIK i zastrzeżenia w sprawie budżetu

Podczas posiedzenia Sejmu 21 lipca prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś przedstawił najważniejsze wnioski z analizy wykonania budżetu państwa. Choć, jak podkreślił, środki budżetowe w roku 2021 zostały spożytkowane zgodnie z ustawą budżetową, kontrola wykazała liczne nieprawidłowości.

Jedną z nich było wyłączenie zadłużenia Banku Gospodarstwa Krajowego i Polskiego Funduszu Rozwoju SA z państwowego długu publicznego. W efekcie „spod kontroli Parlamentu” miało zostać wyłączone niemal 215 mld zł potencjalnych zobowiązań Skarbu Państwa.

215 mld zł na walkę z pandemią

Marian Banaś stwierdził, że spłata zadłużenia Banku Gospodarstwa Krajowego i Polskiego Funduszu Rozwoju SA jest gwarantowana przez Skarb Państwa. Jak zauważył, Skarb Państwa w 2020 roku udzielił gwarancji na spłatę zobowiązań powstałych z realizacji tylko konkretnych projektów realizowanych przez te podmioty, związanych z walką z pandemią COVID-19:

  • obligacji Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) wyemitowanych na rzecz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 (tylko w 2021 roku na kwotę 50,8 mld zł),
  • obligacji Polskiego Funduszu Rozwoju SA (PFR) wyemitowanych na realizację rządowych tarcz antykryzysowych związanych z pandemią oraz na rzecz Programu wsparcia Polskich Linii Lotniczych LOT SA (w 2021 roku na łączną kwotę 10 mld zł).

Kontrola NIK wykazała, że w latach 2020–2021 BGK i PFR wyemitowały własne obligacje o łącznej wartości 214,4 mld zł (w tym w 2021 roku o wartości 48,2 mld zł).

Obciążenie dla Skarbu Państwa

Wyemitowane w latach 2020–2021 obligacje Banku Gospodarstwa Krajowego na rzecz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 oraz obligacje Polskiego Funduszu Rozwoju SA będą wykupywane przez te podmioty w latach 2024–2040.

Spłata tych zobowiązań będzie częściowo obciążeniem dla Skarbu Państwa lub jednostek sektora finansów publicznych. Jak wskazuje NIK, konieczność wykupu tych obligacji przypadnie na lata, w których koszty obsługi długu Skarbu Państwa będą prawdopodobnie znacząco wyższe niż w 2021 roku.

Zobowiązania BGK i PFR a dług publiczny

Aby zrozumieć, jaki wpływ na zadłużenie kraju miało 215 mld zł obligacji wyemitowanych przez te dwie instytucje, należy zdefiniować sam dług publiczny. W Polsce oblicza się go według dwóch metodologii – krajowej i unijnej.

Pierwszy rodzaj to państwowy dług publiczny (PDP), który określa zadłużenie sektora finansów publicznych. Tworzą go jednostki sektorów: rządowego, samorządowego oraz ubezpieczeń społecznych. Pełen katalog instytucji objętych PDP znajduje się w art. 9 ustawy o finansach publicznych.

Metodologia unijna obejmuje natomiast dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (EDP). Od metodologii krajowej różni się on tym, że wliczane są do niego dodatkowe zobowiązania niektórych podmiotów, które nie zaliczają się do sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy o finansach publicznych.

Wśród nich są właśnie Bank Gospodarstwa Krajowego i Polski Fundusz Rozwoju. Zobowiązania tych podmiotów nie są więc zaliczane do PDP.

Zobowiązania BGK i PFR poza kontrolą parlamentu

Dodatkowo udzielenie obligacji wspomnianym instytucjom nie zostało objęte limitami określonymi w ustawie budżetowej. Oznacza to brak kontroli parlamentu nad potencjalnymi zobowiązaniami Skarbu Państwa w trybie przewidzianym dla ustawy budżetowej. Jak podaje NIK, ustalony limit gwarancji nie został wykorzystany.

Kontrolerzy skrytykowali praktykę polegającą na finansowaniu zadań publicznych za pośrednictwem funduszy umiejscowionych w Banku Gospodarstwa Krajowego. Według NIK pozwala to na dowolne kształtowanie deficytu budżetu państwa. Ponadto taki sposób pozyskania środków jest droższy niż finansowanie z budżetu państwa i zniekształca wielkość długu Skarbu Państwa.

Rekordowa różnica między PDP a EDP

Według NIK w 2021 roku państwowy dług publiczny był równy 1 148 572,5 mln zł. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósł natomiast 1 410 493,7 mln zł. Dane te nieznacznie różnią się od kwot podanych przez Ministerstwo Finansów (PDP – 1 148 575,8 mln zł, EPD – 1 410 493,6 mln zł).

Niezależnie od tego na koniec 2021 roku różnica między wielkością długu sektora instytucji rządowych i samorządowych a państwowym długiem publicznym wyniosła 261,9 mld zł, co – jak podaje NIK – stanowiło 10 proc. produktu krajowego brutto.

Do 2019 roku różnica między państwowym długiem publicznym a długiem sektora instytucji rządowych i samorządowych nie była większa niż 55 mld zł. W ostatnich dwóch latach przekracza ona jednak 200 mld zł, a rok 2021 był pod tym względem rekordowy.

NIK jednoznacznie wskazuje, że przyczyną wzrostu różnicy między oboma rodzajami długu było ujęcie w 2020 roku w długu publicznym obliczanym według metodologii unijnej zadłużenia Polskiego Funduszu Rozwoju z tytułu finansowania tarcz finansowych oraz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Pomóż nam sprawdzać, czy politycy mówią prawdę.

Nie moglibyśmy kontrolować polityków, gdyby nie Twoje wsparcie.

Wpłać

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!