Strona główna Wypowiedzi 68 proc. Polek nie chce mieć dzieci? To nie jest poprawny wniosek

68 proc. Polek nie chce mieć dzieci? To nie jest poprawny wniosek

68 proc. Polek nie chce mieć dzieci? To nie jest poprawny wniosek

Monika Falej

Nowa Lewica

68% Polek w wieku 18-45 lat nie planuje potomstwa. Powód? Zakaz aborcji, ograniczenie dostępu do antykoncepcji, brak mieszkań, przedszkoli, fatalna opieka położnicza. Polki po prostu boją się dzisiaj zachodzić w ciąże. Dzisiaj taka decyzja to przejaw bohaterstwa i odwagi.

Twitter, 11.01.2023

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

Twitter, 11.01.2023

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

  • Zgodnie z danymi przedstawionymi w najnowszym badaniu CBOS 68 proc. kobiet w wieku od 18 do 45 lat deklaruje, że nie planuje lub nie wie, czy planuje powiększenie rodziny o pierwsze lub kolejne dziecko.
  • Monika Falej pominęła fakt, że wymieniony przez nią odsetek obejmuje też kobiety, które nie są pewne swoich planów. Na tej podstawie wypowiedź oceniamy jako manipulację.
  • Największą chęcią powiększenia rodziny charakteryzują się bezdzietne kobiety w wieku od 18 do 29 lat (67 proc.).
  • Jak wynika z badań opinii publicznej (12), niechęć Polek do posiadania dzieci wynika najczęściej z obaw o sytuację materialną. Według innego badania wpływ na decyzje Polek i Polaków o posiadaniu dzieci miał też wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji.

Na co uważać przy analizowaniu raportu CBOS?

Po pięcioletniej przerwie CBOS powrócił z badaniem „Postawy prokreacyjne kobiet”. Na wstępie trzeba zaznaczyć, że respondentek nie pytano o chęć posiadania dzieci, ale o plany posiadania potomstwa w bliższej lub dalszej perspektywie. 

W badaniu nie podjęto również próby zweryfikowania, co zniechęca Polki do planowania potomstwa. Dlatego wszystkie wypowiedzi, w których podawane są przyczyny tej niechęci, pozostają jedynie domysłami bez pokrycia w faktach.

Należy zwrócić uwagę na to, że w badaniu nie rozróżnia się osób nieplanujących potomstwa od osób, które wybrały opcję „nie wiem”. Dane te przedstawiane razem mogą wprowadzać odbiorcę w błąd.

Jak wygląda zastępowalność pokoleń w Polsce?

Jak zaznacza CBOS, od 30 lat wielkość współczynnika dzietności nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2021 roku wskaźnik ten wynosił 133 dzieci na 100 kobiet w wieku od 15 do 49 lat. Aby można było mówić, że zachodzi prosta zastępowalność pokoleń, na 100 kobiet musiałoby przypadać między 210 a 215 dzieci (s. 8).

Powołując się na rządową Strategię Demograficzną 2040, CBOS zaznacza, że wskaźnik w latach 2016–2017 wzrastał. W 2017 roku osiągnął wartość 1,45 (czyli 145 dzieci na 100 kobiet), następnie jednak zaczął spadać. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy była niewątpliwie pandemia. Od jej wybuchu mamy do czynienia z najniższym wskaźnikiem od pięciu lat.

W badaniu CBOS nie zbadano jednak dokładnie, jakie czynniki mogą mieć wpływ na niechęć do posiadania dzieci. Monika Falej na swoim profilu twitterowym wskazała jednak, że do powodów należą: zakaz aborcji, ograniczenie dostępu do antykoncepcji, brak mieszkań, brak przedszkoli oraz fatalna opieka położnicza.


Plany prokreacyjne wszystkich kobiet w wieku 18-45 lat

Według najnowszego badania CBOS przeprowadzonego w 2022 roku (pt. „Postawy prokreacyjne kobiet”) 68 proc. kobiet w wieku od 18 do 45 lat nie planuje potomstwa lub nie wie, czy je planuje. Pozostałe 32 proc. planuje je w dalszej perspektywie (15 proc.) lub w ciągu najbliższych 3-4 lat (17 proc.).

W poprzednim badaniu CBOS (z 2017 roku) udział kobiet planujących dzieci w analogicznej grupie wiekowej wynosił 41 proc. Wówczas 25 proc. respondentek planowało potomstwo w perspektywie 3-4 lat.

Obecnie najczęściej plany posiadania potomstwa w niedalekiej przyszłości deklarują kobiety w wieku od 30 do 34 lat (31 proc.). Od ostatniego badania zauważalny jest spadek chęci posiadania dziecka w grupach wiekowych 18-24 lat oraz 25-29 lat.

Plany prokreacyjne w krótkiej perspektywie

Jak zaznacza CBOS, w porównaniu z 2017 rokiem w grupie badawczej zmniejszył się odsetek kobiet poniżej 35. roku życia. Fakt ten jest nie bez znaczenia, ponieważ to młodsze kobiety częściej planują potomstwo. W 2022 roku kobiety między 30 a 34 rokiem życia najczęściej planowały potomstwo w ciągu najbliższych 3-4 lat (31 proc.).

Na drugim miejscu znalazły się kobiety między 25 a 29 rokiem życia. Wśród nich 27 proc. planowało potomstwo w ciągu 3-4 lat. Na miejscu trzecim znalazły się kobiety w grupie 18-24 lata (22 proc.), a następnie kobiety w wieku 35-39 lat (15 proc.) i 40-45 lat (2 proc.).

W niemal każdej grupie wiekowej spadł odsetek kobiet planujących potomstwo w ciągu najbliższych 3-4 lat. Wyjątkiem była jedynie grupa kobiet w wieku od 35 do 39 lat, w której wskaźnik ten wzrósł z 12 proc. w 2017 roku do 15 proc.

Plany prokreacyjne w dalszej perspektywie

W przypadku kobiet planujących potomstwo w dalszej perspektywie widoczna jest zależność związana z wiekiem respondentek. Im młodsza grupa wiekowa, tym częściej planuje ona posiadanie dzieci dopiero za jakiś czas.

Na zamiar posiadania potomstwa w dalszej perspektywie najczęściej wskazują kobiety w przedziale wiekowym 18-24 lata (49 proc.). Następnie najliczniejsza jest grupa kobiet w wieku 25-29 lat (28 proc.) i 30-34 lata (14 proc.). Znacznie rzadziej posiadanie dzieci w dalszej perspektywie planują kobiety w wieku 35-39 lat (3 proc.) i 40-45 lat (2 proc.).

Kobiety nieplanujące potomstwa

W wynikach badania jest widoczna korelacja wieku z częstotliwością wybierania opcji „Nie planuję/Nie wiem” – im starsze kobiety, tym rzadziej planują potomstwo.

Wśród najmłodszej grupy wiekowej (18-24 lat) 29 proc. nie planuje potomstwa lub się waha. W grupie 25-29 lat jest to już niemal połowa (45 proc.).

W kolejnych grupach wiekowych odsetek kobiet, które wybrały opcję „Nie planuję/Nie wiem” wyraźnie rośnie:

  • 30-34 lata: 55 proc.,
  • 35-39 lat: 82 proc.,
  • 40-45 lat: 96 proc. 

Plany prokreacyjne wśród kobiet bezdzietnych

Poza wiekiem respondentek plany co do powiększenia rodziny zależą również od liczby już posiadanych dzieci. W przypadku kobiet bezdzietnych 42 proc. nie planuje lub nie wie, czy chce mieć dzieci, 32 proc. planuje potomstwo w dalszej perspektywie, a 25 proc. – w ciągu najbliższych 3-4 lat.

CBOS podzielił dane na temat planów prokreacyjnych kobiet ze względu na liczbę posiadanych już dzieci na dwie grupy wiekowe. Wśród kobiet bezdzietnych podzielono ankietowane na te w wieku 18-29 lat i 30-45 lat. W przypadku respondentek posiadających już dzieci wyróżniono inne grupy: 18-34 i 35-45 lat.

Wśród bezdzietnych kobiet między 18. a 29. rokiem życia łącznie 67 proc. kobiet chce mieć dzieci. Wśród nich 21 proc. chce zostać matką w ciągu najbliższych 3-4 lat, a 46 proc. – w dalszej perspektywie. Co trzecia ankietowana stwierdziła, że nie planuje lub nie wie, czy chce mieć dziecko.

Z kolei w grupie między 30. a 45. rokiem życia wśród bezdzietnych kobiet 45 proc. deklaruje chęć posiadania potomstwa, z czego niemal co trzecia ankietowana (32 proc.) wyraża chęć posiadania potomstwa w ciągu najbliższych 3-4 lat. Większość respondentek (55 proc.) wybrała opcję „Nie planuję/Nie wiem”.

Plany prokreacyjne wśród kobiet mających jedno dziecko

W grupie kobiet posiadających już jedno dziecko jedynie co trzecia planuje potomstwo, z czego 24 proc. w ciągu najbliższych 3-4 lat. Aż 67 proc. w tej grupie nie planuje lub nie wie, czy chce powiększyć rodzinę.

Kobiety w wieku między 18 a 34 rokiem życia zdecydowanie częściej deklarują chęć posiadania kolejnego dziecka (64 proc.). Aż 47 proc. z nich planuje kolejne potomstwo w ciągu najbliższych 3-4 lat, a 17 proc. w dalszej perspektywie.

Natomiast w grupie 35-45 lat aż 89 proc. nie planuje kolejnego dziecka lub nie ma zdania na ten temat. Tylko 8 proc. planuje następne dziecko w przeciągu kolejnych 3-4 lat.

Plany prokreacyjne wśród kobiet mających dwoje i więcej dzieci

Zdecydowanie najmniejszą chęcią do powiększenia rodziny cechują się kobiety mające już dwoje i więcej dzieci. W tej grupie aż 93 proc. zadeklarowało, że nie planuje lub nie wie, czy chce mieć więcej dzieci.

Ponownie w młodszej grupie (18-34 lata) respondentki wykazywały większą chęć do powiększenia rodziny. Niemal co czwarta kobieta w tej grupie (23 proc.) wyrażała chęć posiadania kolejnego dziecka, z czego 17 proc. w ciągu najbliższych 3-4 lat.

W grupie 35-45 lat wśród kobiet mających już co najmniej dwoje dzieci jedynie 3 proc. planowało kolejne dziecko, z czego 2 proc. w ciągu najbliższych 3-4 lat.

Słaby stan materialny kobiet główną przyczyną niskiej dzietności

badaniu zatytułowanym „Polki o macierzyństwie 2022” przeprowadzonym przez SW Research i Garden of Words aż 55 proc. respondentów uważa, że Polska nie jest dobrym krajem do realizowania się w macierzyństwie i do zakładania rodziny.

Jako powody wskazywano najczęściej, że rodziny nie mają systemowego wsparcia i dostępu do niezbędnych usług (39 proc.) oraz że ograniczane są podstawowe wolności obywatelskie (35 proc.). Z kolei 22 proc. wskazało, że w Polsce brakuje tolerancji.

Następnie na pytanie, dlaczego rodzi się coraz mniej dzieci, badani wskazywali następujące czynniki:

  • Polki za mało zarabiają (49 proc.),
  • kobiety nie chcą rezygnować z pracy, bo boją się, że nie będą miały, dokąd wrócić (43 proc.),
  • brak dostępu do legalnej aborcji w przypadku wykrycia ciężkich wad płodu (42 proc.),
  • kobiety boją się, że dziecko będzie niepełnosprawne, a w Polsce nie ma rozwiązań skierowanych do rodzin dzieci z niepełnosprawnościami (38 proc.),
  • Polki nie chcą mieć dzieci (28 proc.),
  • państwo nie wspiera metody in vitro (27 proc.).

Ipsos dla OKO.press

W innym sondażu, przeprowadzonym pod koniec grudnia 2021 roku przez Ipsos dla OKO.press, zapytano Polki i Polaków, dlaczego ich zdaniem kobiety w Polsce nie chcą mieć dzieci. Respondenci mogli wskazać dwie odpowiedzi.

Wyniki pokazują, że kobiety najczęściej boją się o pracę (41 proc.). Drugą najczęściej wskazywaną opcją była opinia, że nie stać ich na wydatki związane z utrzymaniem dziecka (39 proc.). Następnie wskazywano, że:

  • zajście w ciążę to ryzyko (33 proc.),
  • mają za małe mieszkanie (24 proc.),
  • boją się, że ojciec dziecka im nie pomoże (19 proc.),
  • to wina feminizmu (11 proc.),
  • nie wiem/trudno powiedzieć (14 proc.).

Orzeczenie TK w sprawie aborcji a chęć posiadania dzieci

Według sondażu przeprowadzonego przez United Surveys dla DGP i RMF FM ponad połowa respondentów (52 proc.) uważa, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku w sprawie aborcji oraz wynikające z niego zaostrzenia miało negatywny wpływ na decyzje Polek i Polaków o posiadaniu dzieci.

W porównaniu z wynikami sondażu z 2021 roku odsetek osób twierdzących, że orzeczenie zmniejszyło chęć do posiadania dzieci, wzrósł o 7 punktów proc.

Niemal co trzeci badany twierdził, że orzeczenie nie miało wpływu na dzietność (32 proc. – spadek o 10 punktów proc. względem 2021 roku). Znalazły się również głosy, że orzeczenie sprawiło, że chęć posiadania dzieci jest większa, była to jednak znaczna mniejszość (7 proc.). Ta ostatnia grupa również wzrosła w stosunku do 2021 roku (o 4 punkty proc.).

W porównaniu z rokiem 2021 wzrósł odsetek osób – niezależnie od płci – które uważają, że orzeczenie TK zmniejszyło chęć posiadania dzieci. Twierdzą tak jednak częściej kobiety. W 2022 roku 67 proc. badanych kobiet i 38 proc. badanych mężczyzn było tego zdania.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Pomóż nam sprawdzać, czy politycy mówią prawdę.

Nie moglibyśmy kontrolować polityków, gdyby nie Twoje wsparcie.

Wpłać

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!