Sankcje Zachodu mogą uderzyć w rosyjską gospodarkę

W programie „Woronicza 17”, wyemitowanym w TVP Info 13 lutego br., udział wzięła m.in. Hanna Gill-Piątek. Głównym tematem rozmowy była napięta sytuacja na granicy ukraińsko-rosyjskiej. 

Posłanka wspomniała o sankcjach, które zapowiadają Unia Europejska i USA w przypadku inwazji Rosji na Ukrainę. Mają one uderzyć głównie w dwa obszary rosyjskiej gospodarki: energetykę i sektor finansów. Posłanka Polski 2050 stwierdziła, że finansowy rynek Rosji zdominowany jest w 55 proc. przez 4 główne banki, co sprawia, że jest on szczególnie wrażliwy na wymierzone przeciw niemu działania.

Ponad 300 banków w Rosji

Według informacji Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej (CBR) w Rosji działają obecnie 333 banki (230 banków z licencją uniwersalną i 103 banki z licencją podstawową) oraz 35 niebankowych instytucji finansowych. 

Licencja uniwersalna wydawana jest bankom, których kapitał własny przekracza 1 mld rubli, natomiast licencja podstawowa – bankom o kapitale własnym od 300 mln do 1 mld rubli. Licencja podstawowa przewiduje uproszczoną regulację, ale wiąże się również z szeregiem ograniczeń.

Rok 2021 był udany dla sektora bankowego

Eksperci RIA Rating na podstawie danych Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej publikują co miesiąc ranking największych banków pod względem aktywów. Ostatni raport został opublikowany 11 lutego 2022 roku i przedstawia stan na 1 stycznia 2022 roku. 

Wynika z niego, że mimo trwającej pandemii koniec 2021 roku okazał się bardzo udany dla rosyjskiego sektora bankowego. Wolumen aktywów netto na koniec roku wzrósł o 15,9 proc. w ujęciu nominalnym i realnym. Jednocześnie realne tempo wzrostu aktywów w 2021 roku okazało się najlepsze od 2014 roku. W wartościach bezwzględnych wielkość aktywów netto w 2021 roku wzrosła o 16,5 bln rubli, a na dzień 1 stycznia 2022 roku osiągnęła 120 bln rubli. 

Wyjaśnijmy, że aktywa netto (czyste aktywa) to aktywa pozostałe po odliczeniu od majątku banku jego zobowiązań oraz rezerw na ewentualne straty i korekty, zgodnie z regułami Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej.

Top 10 największych banków

Oto jak przedstawia się pierwsza dziesiątka zestawienia największych rosyjskich banków z podaniem kwot aktywów brutto:

1. Sberbank (Сбербанк) – 39,93 bln rubli,
2. VTB (ВТБ)  – 20,12 bln rubli,
3. Gazprombank (Газпромбанк) – 8,66 bln rubli,
4. National Clearing Centre (НКО НКЦ) – 6,04 bln rubli,
5. Alfa Bank (АЛЬФА-БАНК) – 5,59 bln rubli,
6. Promsvyazbank (Промсвязьбанк) – 4,62 bln rubli,
7. Russian Agricultural Bank-Rosselkhozbank (Россельхозбанк) – 4,46 bln rubli,
8. Credit Bank of Moscow (МОСКОВСКИЙ КРЕДИТНЫЙ БАНК) – 3,51 bln rubli,
9. Otkritie FC Bank (ФК Открытие) – 3,46 bln rubli,
10. Sovcombank (Совкомбанк) – 2,16 bln rubli.

Duże banki radzą sobie najlepiej

W wyniku bardzo dobrych wyników dużych banków oraz umiarkowanej dynamiki średnich i małych banków w rosyjskim sektorze bankowym utrzymywał się trend szybkiego wzrostu koncentracji aktywów. 

Udział banków z top 50 w sumie aktywów sektora bankowego na dzień 1 stycznia 2022 roku wzrósł do 94,6 proc. (+1,1 punktu proc. w skali roku). Jednocześnie udział banków z top 30 na koniec roku wyniósł 91,1 proc. wobec 89,7 proc. na początku 2021 roku. W obecnym ratingu banki z pierwszej dziesiątki stanowią 76,8 proc. sumy aktywów, o 1,3 punktu proc. więcej niż rok wcześniej.

Sberbank zdecydowanym liderem

Największym wzrostem aktywów w wartościach bezwzględnych charakteryzował się Sberbank, największy bank w Europie Środkowo-Wschodniej, którego aktywa brutto wzrosły o prawie 5 bln rubli w 2021 roku. 

Dynamika wzrostu aktywów Sberbanku była wynikiem intensyfikacji udzielanych kredytów detalicznych, korporacyjnych i międzybankowych. Tym samym wzrost tylko jednego banku okazał się większy niż wartość aktywów jakiegokolwiek banku spoza top 5. Bank VTB był drugim co do wielkości pod względem wzrostu aktywów, które zwiększyły się w ciągu roku o 2,7 bln rubli. 

RIA Rating  jest uniwersalną agencją ratingową grupy medialnej MIA Rossija Siegodnia, która specjalizuje się w ocenie sytuacji społeczno-gospodarczej regionów Federacji Rosyjskiej, kondycji ekonomicznej firm, banków, sektorów gospodarczych i krajów. 

Przytoczony ranking zawiera dane o 363 rosyjskich instytucjach kredytowych, posiadających licencję na dzień 11 lutego 2021 rok i dla których raporty zostały opublikowane zgodnie z formularzem nr 101 na stronie internetowej Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej.

Cztery banki państwowe stanowią ponad połowę sektora bankowego

W ostatnich dniach informacja dotycząca sektora bankowego Rosji pojawiła się w analizie think tanku Atlantic Council „For Biden, wreaking havoc on Russia’s economy is the least bad option”. Jak czytamy:

Wspomniane cztery państwowe banki to Sberbank, VTB, Gazprombank i Russian Agricultural Bank (Rosselkhozbank). Obecnie kontrolują ponad 56 proc. aktywów brutto. Dane w tekście Atlantic Council pochodzą z końcówki 2018 roku. Źródłem, na którym opera się artykuł, są obliczenia BOFIT, fińskiego instytutu specjalizującego się w analizie ekonomii Rosji i Chin.

Z analizy Atlantic Council wynika również, że Sberbank i VTB posiadają łącznie prawie 60 proc. wszystkich depozytów gospodarstw domowych, a ponad połowa rosyjskich wynagrodzeń i emerytur jest wypłacana za pośrednictwem Sberbanku.

Banki państwowe a banki prywatne

Wśród 10 największych banków w Rosji w przypadku sześciu kontrolny pakiet akcji (czyli więcej niż 50 proc.), należy do państwa (bezpośrednio lub pośrednio). Są to: Sberbank, VTB, Gazprombank, Promsvyazbank, Rosselkhozbank, Otkritie. W przypadku National Clearing Centre państwo ma udział mniejszościowy. Wspomniane 6 banków państwowych posiada 63 proc. aktywów brutto.

Największym prywatnym bankiem jest Alfa Bank. Wśród banków o największych aktywach do państwa nie należą również: Credit Bank of Moscow, Sovcombank oraz jedenasty na liście Trast.