Co zmieniła tarcza antykryzysowa w działalności Rady Dialogu Społecznego?

Wypowiedź Władysława Kosiniaka-Kamysza oceniamy jako manipulację, ponieważ ustawa antykryzysowa z 31 marca nie zlikwidowała Rady Dialogu Społecznego. Umożliwiła za to premierowi odwoływanie jej członków. Dotychczas członków Rady powoływał i odwoływał prezydent na wniosek premiera – jeżeli chodzi o stronę rządową – lub na wniosek organizacji zrzeszających pracowników/pracodawców, jeżeli chodzi o przedstawicieli tej grupy. 

Premier jednak już wcześniej miał możliwość odwołania członka Rady w dwóch przypadkach. Pierwszy z nich to ujawnienie informacji o współpracy z organami bezpieczeństwa w latach 1944-1990, a drugi – mało precyzyjny i obiektywny – uniemożliwienie Radzie pracy.

Rada Dialogu Społecznego

Rada Dialogu Społecznego to organ, którego celem jest ułatwianie współpracy pomiędzy rządem, pracodawcami i pracownikami. Jej zadania i kompetencje reguluje ustawa z 24 lipca 2015 roku. Rada zajmuje się opiniowaniem projektów aktów prawnych, planów i strategii finansowych państwa. Składa się z nie więcej niż dwudziestu pięciu członków reprezentujących pracowników, tylu samo ze strony pracodawców oraz z pewnej – wyznaczonej przez premiera – liczby członków Rady Ministrów, a także przedstawiciela ministra finansów i ministra pracy, rodziny i polityki społecznej.

Pracownicy w Radzie są reprezentowani przez przedstawicieli ogólnokrajowych związków zawodowych, zrzeszeń związków zawodowych i organizacji międzyzwiązkowych liczących ponad 300 tys. pracowników z różnych branż. Pracodawców reprezentują osoby wyznaczone przez ogólnokrajowe organizacje zrzeszające pracodawców zatrudniających w różnych branżach ponad 300 tys. pracowników. Organizacje te składają co cztery lata wniosek do Sądu Okręgowego w Warszawie o potwierdzenie, że spełniają powyższe warunki.

Aktualny skład Rady

Ze strony pracowników w skład Rady wchodzą (mając po ośmioro członków):

• NSZZ „Solidarność”,
• Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,
• Forum Związków Zawodowych. 

Skład pracodawców prezentuje się następująco:

• Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej (5 członków),
• Konfederacja „Lewiatan” (5 członków),
• Związek Rzemiosła Polskiego (5 członków),
• Związek Pracodawców Business Centre Club (5 członków),
• Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (4 członków).

Aktualni przedstawiciele rządu to:

• Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Aktywów Państwowych – Jacek Sasin,
• Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – Marlena Maląg,
• Minister Rozwoju – Jadwiga Emilewicz,
• Minister Funduszy i Polityki Regionalnej – Małgorzata Jarosińska-Jedynak,
• Minister Infrastruktury – Andrzej Adamczyk,
• Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji – Mariusz Kamiński,
• Minister Zdrowia – Łukasz Szumowski,
• Minister Edukacji Narodowej – Dariusz Piontkowski,
• Minister  Finansów – Tadeusz Kościński,
• Minister Klimatu – Michał Kurtyka,
• Stanisław Szwed – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej odpowiedzialny za dialog społeczny,
• Tomasz Robaczyński – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów odpowiedzialny za budżet.

Powoływanie i odwoływanie członków Rady

Członkowie Rady ze strony pracodawców oraz pracowników są powoływani i odwoływani przez prezydenta na wniosek zrzeszonych organizacji. Członków ze strony rządowej również powołuje i odwołuje prezydent, ale na wniosek premiera. Ten może odwołać członka Rady w szczególnych przypadkach, którymi są: utrata zaufania na skutek informacji o współpracy z organami bezpieczeństwa w latach 1944-1990 (wyszczególnione w art. 2 ustawy z 18 października 2006 roku) lub uniemożliwienie przez członka pracy Rady. Dokładny zapis umożliwiający ten drugi wariant brzmi:

Art. 27. ust. 2a.

Prezes Rady Ministrów odwołuje członka Rady w przypadku: 

2) sprzeniewierzenia się działaniom Rady doprowadzając do braku możliwości prowadzenia przejrzystego, merytorycznego i regularnego dialogu organizacji pracowników i pracodawców oraz strony rządowej.

Regulacja ta nie precyzuje obiektywnych kryteriów w ramach definicji „przejrzystego, merytorycznego i regularnego dialogu”, w związku z czym nadaje Prezesowi Rady Ministrów możliwość prowadzenia dość subiektywnej i uznaniowej polityki w zakresie doboru członków RDS.

Art. 85. ustawy z 31 marca 2020 roku (wchodzącej w skład tzw. Tarczy antykryzysowej) daje premierowi uprawnienia do odwoływania każdego z członków Rady Dialogu Społecznego w czasie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Szef rządu może to zrobić bez wniosku ze strony organizacji pracowników i pracodawców.

Członkowie Rady ze strony pracodawców i pracowników złożyli protest przeciwko temu zapisowi w ustawie.

Podsumowując, ustawa antykryzysowa z 31 marca nie zlikwidowała Rady Dialogu Społecznego, a jedynie nadała premierowi kompetencje do odwoływania jej członków. Miał on jednak już wcześniej taką możliwość w dwóch szczególnych przypadkach, z czego jeden był niewystarczająco konkretny i obiektywny. Zatem kompetencje premiera były dość duże jeszcze przed uchwaleniem ustawy. Władysław Kosiniak-Kamysz nie zawarł tej informacji w swojej wypowiedzi, z której można wnioskować, że wcześniej szef rządu nie miał żadnych uprawnień w zakresie odwoływania członków RDS. Z tego powodu wypowiedź oceniamy jako manipulację.