„Wystrzałowy Sylwester” w Chełmie

31 grudnia 2024 roku w Chełmie odbyła się impreza sylwestrowa organizowana przez TV Republika – ogólnokrajową stację telewizyjną krytyczną wobec obozu rządzącego. Współorganizatorem imprezy był Chełmski Dom Kultury, który otrzymał na ten cel dotację z gminy w wysokości 615 tys. zł. (1, 2). 

Podczas posiedzenia Rady Miasta w grudniu radni Chełma zgłaszali uwagi dotyczące tego wydatku. Argumentowali, że miasto znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, a zaangażowanie TV Republika może być odbierane przez mieszkańców jako działanie polityczne. – Jest to absolutnie zbędny wydatek, niepotrzebny i wcale nieoczekiwany przez mieszkańców, chyba że w niektórych grupach w mieście – mówił Marek Sikora, radny z Klubu Radnych Platformy Obywatelskiej.

Przedstawiciele chełmskiego ratusza bronili decyzji. Twierdzili, że sylwester organizowany przez ogólnokrajową telewizję to forma promocji miasta. Podkreślali również, że koszty organizacji wydarzenia są kilkukrotnie wyższe i że miasto w przeszłości organizowało już imprezy sylwestrowe. – My sami nie zdołalibyśmy zorganizować takiego wydarzenia dla naszych mieszkańców – tłumaczyła Katarzyna Radziszewska, zastępca dyrektora Kancelarii prezydenta miasta.

Prezydent: „Polityki nie będzie”

Do zarzutów o upolitycznienie imprezy odniósł się również prezydent miasta Jakub Banaszek. „Sylwester to dzień zabawy i radości. Nie ma w nim miejsca na politykę i polityki nie będzie” – napisał na Facebooku.

Banaszek został prezydentem Chełma w 2018 roku. Startował jako kandydat bezpartyjny, choć poparcia udzielił mu Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość. W drugiej turze wygrał z Agatą Fisz z SLD, urzędującą od 2006 roku, zdobywając 50,89 proc. poparcia. Wcześniej pełnił funkcje m.in. doradcy premiera Mateusza Morawieckiego, szefa gabinetu politycznego Jadwigi Emilewicz, minister przedsiębiorczości i technologii,  oraz radnego na warszawskiej Ochocie. 

Przez media był nazywany „złotym dzieckiem PiS” (1, 2, 3). Prezydentem Chełma został w wieku 27 lat i był wówczas najmłodszym prezydentem miasta w Polsce (1, 2).

Banaszek odżegnuje się jednak od związków z partią Jarosława Kaczyńskiego. „Pragnę przypomnieć, że ja w partii nie byłem i nie jestem. Współpracowaliśmy i to jest fakt. Dziś współpracujemy choćby na szczeblu samorządu województwa lubelskiego, gdzie Prawo i Sprawiedliwość rządzi” – tłumaczył w wywiadzie dla Portalu Samorządowego. 

Najbardziej oszczędny prezydent? Sprawdzamy

Prezydent Banaszek kilkukrotnie podkreślał (1, 2, 3), że za jego kadencji zadłużenie Chełma spada. W Nowy Rok, odnosząc się do krytyki imprezy zorganizowanej przez TV Republika, napisał na portalu X:

🙃Sympatycy obecnego rządu atakują mnie za zadłużenie Chełma. Zapominają dodać, ze to zadłużenie wygenerowali prezydenci z PO i SLD, a ja już spłaciłem prawie 50 mln zadłużenia, sam miasta nie zadłużając na przyszłościową złotówkę.

A to wszystko bez podnoszenia podatków.

— Jakub Banaszek (@Jakub_Banaszek) January 1, 2025

Krzysztof Grabczuk (Platforma Obywatelska) objął urząd prezydenta Chełma w 2002 roku. Sprawozdanie o zadłużeniu za ten rok nie jest dostępne na stronie BIP, więc zwróciliśmy się do urzędu miasta z wnioskiem o udostępnienie tej informacji. Wiemy za to, że w 2003 roku długi Chełma sięgały 55,5 mln zł, a jesienią 2006 roku – na koniec kadencji Krzysztofa Grabczuka – zobowiązania Chełma wynosiły prawie 58 mln złotych. 

Z kolei, gdy jesienią 2018 roku urząd opuszczała Agata Fisz (Sojusz Lewicy Demokratycznej), zadłużenie miasta osiągnęło 162 mln zł. Na koniec trzeciego kwartału 2024 roku spadło do 143,5 mln zł, co oznacza różnicę 18,4 mln zł. 

Kredyt na park wodny w Chełmie

Jakub Banaszek podkreśla również, że miasto spłaca zadłużenie zaciągnięte na budowę parku wodnego w Chełmie. Inwestycję nadzorowały: miejska spółka Chełmski Park Wodny i Targowiska Miejskie Sp. z o.o., dlatego jej obciążenia finansowe nie są wliczane do zadłużenia miasta. W 2021 roku Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych (KR RIO) proponowała (s. 144), żeby uzupełnić ustawę o finansach publicznych o zobowiązanie samorządów do informowania o należnościach spółek miejskich. Obecnie samorządy nie raportują zadłużenia powoływanych spółek, więc dług parku jest liczony oddzielnie od długu miasta.  

Plan finansowy budowy parku wodnego w Chełmie zakładał pokrywanie kosztów projektu z emisji obligacji, których wykup miał być finansowany z zysków spółki oraz ze środków przekazywanych przez miasto (s. 12). Jednak od początku działalności park wodny przynosi straty (1, 2). 

Naczelna Izba Kontroli wskazywała w 2020 roku, że plan finansowy przeszacował potencjalną liczbę klientów (s. 2–3) i parkowi wodnemu groziło zamknięcie (s. 17). W 2021 roku zakończono postępowanie układowe w Sądzie Rejonowym Lublin-Wschód (s. 18), dzięki któremu wiemy, że wówczas suma wierzytelności spółki wynosiła 20,6 mln złotych. 

Według Raportu o stanie miasta Chełm 2023 kredyt na budowę parku wodnego wyniósł 38,37 mln zł (s. 15). Na koniec 2018 roku pozostało do spłaty 29,59 mln zł, a na koniec 2023 roku: 14,82 mln zł. Oznacza to, że za prezydentury Banaszka – do końca 2023 roku – udało się spłacić 14,77 mln zł.

Zadłużenie zmalało, ale nie o 50 mln

Nie są jeszcze dostępne oficjalne dane dotyczące ostatniego kwartału 2024 roku, ale z deklaracji prezydenta Banaszka wynika, że na koniec ubiegłego roku zadłużenie wynosiło 137,6 mln zł. Polityk dodał też, że w kwestii parku wodnego do spłaty pozostało na koniec roku 12,6 mln zł, więc zadłużenie zmalało o 16,99 mln zł. To przekłada się na spadek zadłużenia o 41,39 mln zł od początku urzędowania prezydenta Banaszka.

Zadłużenie miasta zmalało, ale nie o 50 mln zł, jak stwierdził Jakub Banaszek, a podane przez niego wyliczenia obejmują miejską spółkę – Chełmski Park Wodny. Z tego powodu jego wypowiedź oceniamy jako częściową prawdę.

Rekordowy deficyt Chełma w 2025 roku

W 2025 roku deficyt budżetowy Chełma ma wynieść 85,5 mln zł, a jego pokrycie przewiduje się dzięki pożyczkom i kredytom na krajowym rynku finansowym. Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie zwróciła uwagę na istotny wzrost prognozowanego zadłużenia. A w 2018 roku (ostatnia kadencja Agaty Fisz) prognozowany deficyt miał wynieść 15 mln zł. 

Niektóre artykuły wskazują (1, 2, 3), że wysoki deficyt wynika z planowanych inwestycji, które mogą doprowadzić do nadwyżki w kolejnych latach.

Banaszek zapowiada, że na koniec 2025 roku deficyt będzie mniejszy niż 85 mln zł, a w ciągu roku będzie sukcesywnie malał, co ma potwierdzać dotychczasowa polityka budżetowa miasta. Z prognozy finansowej wynika, że w 2024 roku zaplanowany początkowo deficyt zmniejszył się z 51 mln zł do 14 mln zł. 

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam