Kontekst wypowiedzi

Jednym z gości programu „Śniadanie w Polsat News i Interii” nadanego 25 kwietnia 2021 roku był Adrian Zandberg. Wśród poruszanych tematów znalazła się kwestia szczepień przeciw COVID-19 wśród osób z niepełnosprawnością. Poseł Lewicy skrytykował rząd za to, że osoby te nie znalazły się na liście priorytetowej. Zdaniem polityka dodatkowym argumentem za takim rozwiązaniem jest fakt, że opublikowane ostatnio badania pokazują, że osoby z niepełnosprawnościami intelektualnymi są wyjątkowo narażone zarówno na ciężki przebieg COVID-19, jak i na zgon w jego wyniku.

Dyskusja na ten temat trwa już od co najmniej kilku miesięcy, podczas których środowisko osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów wielokrotnie apelowało o priorytetowy dostęp do szczepień przeciw COVID-19. Wnioski i zapytania w tej sprawie kierowali m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik, ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski z Fundacji im. Brata Alberta, przewodniczący Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami Krzysztof Kurowski, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. Jak do tej pory, nie podjęto decyzji, która umożliwiłaby szybsze zaszczepienie osób z niepełnosprawnością. Strona rządowa informuje, że takie osoby, podobnie jak wszyscy obywatele RP, mają zagwarantowaną możliwość zaszczepienia, a rejestracja odbywa się zgodnie z kryterium wieku.

Czym jest niepełnosprawność intelektualna?

W literaturze naukowej można znaleźć różne definicje niepełnosprawności intelektualnej (ang. intellectual disability). Najczęściej określa się ją jako stan powstały w okresie rozwojowym (przed 18. rokiem życia), objawiający się obniżeniem rozwoju sprawności intelektualnej znamiennie poniżej przeciętnej z wyraźnym niedostatkiem społecznych zachowań przystosowawczych. Przyjmuje się też definicję, że jest to całkowity brak zdolności uczenia się lub jej osłabienie, wskutek czego umiejętności umysłowe nie rozwijają się, bądź też rozwój ten jest ograniczony i (lub) opóźniony.

Badania na temat wpływu koronawirusa na zdrowie i życie osób z niepełnosprawnością intelektualną

W opublikowanych w marcu tego roku, na łamach New England Journal of Medicine (NEJM) Catalyst, badaniu przeanalizowano przypadki ponad 64 mln pacjentów, z czego ponad 127 tys. to osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Wynika z niego, że niepełnosprawność ta jest najsilniejszym pojedynczym czynnikiem wpływającym na zachorowanie na COVID-19 oraz, zaraz obok wieku, prowadzącym do zgonu w jego rezultacie.

Autorzy badania nie mają wątpliwości, że zarówno osoby z niepełnosprawnościami intelektualnymi, jak i ich opiekunowie powinni być priorytetową grupą podczas szczepień przeciw COVID-19. Zwracają również uwagę na fakt, że tzw. choroby współistniejące są wyjątkowo powszechne w tej grupie. Dodatkowymi czynnikami zwiększającymi ekspozycję osób z niepełnosprawnością intelektualną na zakażenie są: brak samodzielności, co skazuje ich na regularny kontakt z innymi ludźmi (opiekunami lub personelem odpowiedniej placówki) oraz problemy z przestrzeganiem zasad służących ograniczeniu transmisji wirusa (takich jak noszenie masek i dystans społeczny).

Analizę danych prawie 470 tys. pacjentów, u których zdiagnozowano COVID-19 między kwietniem a sierpniem 2020 roku, przeprowadziła organizacja FAIR Health we współpracy z West Health Institute oraz Johns Hopkins University School of Medicine. Wynika z niej, że ryzyko zgonu wśród osób z niepełnosprawnością intelektualną jest trzykrotnie większe niż wśród zakażonych bez tej niepełnosprawności. Na zwiększone ryzyko zgonów wśród osób z niepełnosprawnością intelektualną wskazują też badania przeprowadzone w Nowym Jorku i Kalifornii. W październiku zeszłego roku w czasopiśmie Annals of Internal Medicine opublikowano raport, który zawierał analizę ponad 8 milionów dorosłych, którzy wzięli udział w projekcie sponsorowanym przez brytyjski rząd. Spośród biorących udział w badaniu 4 053 chorowało na zespół Downa. Sześćdziesiąt osiem osób z niepełnosprawnością zmarło, z czego 40 proc. z nich z powodu COVID-19. Siedemnaście osób zmarło na zapalenie płuc, a 35 proc. z innych przyczyn. W grupie ponad 41 000 zmarłych osób bez zespołu Downa 20 proc. zgonów nastąpiło z powodu zakażenia koronawirusem, 14 proc. z powodu zapalenia płuc, a 65 proc. z innych przyczyn.

Według danych opublikowanych w lutym 2021 roku przez Brytyjski Główny Urząd Statystyczny (obejmujących okres od 24 stycznia do 20 listopada ubiegłego roku) ryzyko śmierci z powodu koronawirusa wśród osób z niepełnosprawnością intelektualną było 3,7 raza większe niż wśród pozostałych. Po wzięciu pod uwagę w modelu statystycznym pozostałych czynników ryzyka mogących wpływać na wynik ryzyko wciąż pozostawało większe o 1,7 raza.

Ze sporządzonego przez Public Health England raportu dotyczącego pierwszej fali koronawirusa w Wielkiej Brytanii wynika, że do 5 czerwca ubiegłego roku śmiertelność wśród osób z niepełnosprawnością intelektualną mogła być nawet sześciokrotnie wyższa niż wśród pozostałych. Na 100 tys. Brytyjczyków z taką niepełnosprawnością zmarło w tym czasie na COVID-19 451 osób. Ponieważ jednak nie wszyscy zostali uwzględnieni w statystykach, eksperci szacują, że wskaźnik śmiertelności mógł być aż o 6,3 raza wyższy niż wśród reszty populacji.

Podsumowując, istnieje wiele badań naukowych potwierdzających tezę Adriana Zandberga, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną faktycznie są wyjątkowo narażone na hospitalizację, ciężki przebieg, a także zgon z powodu COVID-19. Na tej podstawie oceniamy jego wypowiedź jako prawdziwą.

Zachęcamy również do zapoznania się z naszym raportem „Cała prawda o koronawirusie”.