W dniu 16 kwietnia 2003 r. został podpisany w Atenach Traktat między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami przystępującymi do UE: Czechami, Estonią, Cyprem, Litwą, Łotwą, Węgrami, Maltą, Słowenią, Słowacją oraz Polską, dotyczący warunków przystąpienia wyżej wymienionych państw do Wspólnoty oraz dostosowań w Traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej.

Zgodnie z art. 1 niniejszego traktatu wszystkie wymienione państwa stały się członkami Unii Europejskiej i stronami Traktatów stanowiących podstawę Unii, zmienionych i uzupełnionych.

Artykuł 2 mówi o tym, że od dnia przystąpienia nowe państwa członkowskie są związane postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot i Europejski Bank Centralny przed dniem przystąpienia.

Po ratyfikacji Traktatu ateńskiego Polska stała się  pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej, co oznacza, że od tego momentu bierze udział m.in. w stanowieniu jej prawa. Na tej podstawie Polska jako państwo członkowskie UE brała udział w negocjacji Traktatu z Lizbony (Zmieniającego Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską), który po wejściu w życie, określa dokładnie podział kompetencji pomiędzy Unię a państwa członkowskie. Jednymi z najważniejszych założeń Lizbony są nadanie UE osobowości prawnej oraz podział kompetencji pomiędzy Unię a państwa członkowskie. Zgodnie z art. 47 Traktatu o Unii Europejskiej UE jest więc podmiotem prawa międzynarodowego, który w swoim własnym imieniu może negocjować i zawierać umowy międzynarodowe.

Dokładniejsze regulacje w tym zakresie przewiduje art. 216 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który zakłada, że Unia może zawierać umowy z jednym lub z większą liczbą państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, jeżeli przewidują to Traktaty, lub gdy zawarcie umowy jest niezbędne do osiągnięcia, w ramach polityk Unii, jednego z celów, o których mowa w Traktatach, albo gdy zawarcie umowy jest przewidziane w prawnie wiążącym akcie Unii, albo gdy może mieć wpływ na wspólne zasady lub zmienić ich zakres. Ustęp 2 tegoż artykułu określa moc wiążącą instytucje Unii i Państwa Członkowskie po zawarciu umowy międzynarodowej.

Artykuł 5 Traktatu o Unii Europejskiej określa granice jej kompetencji. Główną zasadą w tym zakresie jest zasada przyznania. Zgodnie z tą zasadą Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez państwa członkowskie w Traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów.

Wszystkie kompetencje zostały określone w art. 2-6 TFUE.

Istnieją trzy główne rodzaje kompetencji:

• wyłączne (art. 3 TFUE) – w tych obszarach może działać jedynie UE – np. unia celna i polityka handlowa,
• dzielone między UE i państwami UE (art. 4 TFUE). Państwa UE mogą działać wyłącznie wtedy, gdy UE rezygnuje z działania, np. w dziedzinie polityki spójności, energetyki i środowiska,
• uzupełniające, gdzie UE wprowadza rozwiązania, w ramach których państwa UE muszą koordynować politykę (art. 5 TFUE), np. politykę gospodarczą. W ramach tych kompetencji UE może wspierać, koordynować lub uzupełniać działania państw UE (art. 6 TFUE), np. w dziedzinie kultury i turystyki.

Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach należą do państw członkowskich. Jak zostało już wspomniane wyżej,  działania w ramach UE dotyczące wspólnej polityki handlowej zgodnie z art. 3 ust. 1  należą do kompetencji wyłącznych. Ustęp 2 tegoż artykułu zakłada, że Unia ma także wyłączną kompetencję do zawierania umów międzynarodowych, jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane w akcie ustawodawczym Unii lub jest niezbędne do umożliwienia Unii wykonywania jej wewnętrznych kompetencji lub w zakresie, w jakim ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub zmieniać ich zakres. TTIP, czyli umowa o transatlantyckim partnerstwie w dziedzinie handlu i inwestycji, to w zasadzie kompetencja wyłączna UE. Jedynie nieliczne elementy będą obejmować kwestie z zakresu tzw. kompetencji dzielonych UE. Przy czym również w tym przypadku UE może samodzielnie zawierać umowy międzynarodowe.

Procedura prac nad TTIP, czyli umowy o transatlantyckim partnerstwie w dziedzinie handlu i inwestycji, jest taka sama jak w przypadku innych umów handlowych UE. Wszystkie umowy handlowe UE są negocjowane przez Komisję Europejską, która współpracuje z Radą Unii Europejskiej i Parlamentem Europejskim. Mandat do negocjacji umowy Komisja Europejska otrzymała na mocy upoważnień udzielonych jej przez rządy państw Unii Europejskiej w czerwcu 2013 r. Zostały one przyjęte przez Radę UE 14 czerwca 2013 r. Komisja Europejska konsultuje się z państwami członkowskimi na forum Komitetu Polityki Handlowej Rady UE, w którym uczestniczą wyżsi urzędnicy z państw członkowskich, oraz na forum unijnej Rady do Spraw Zagranicznych. Ponieważ Polska jest członkiem Unii, negocjacje są prowadzone także w imieniu polskiego rządu. Decyzja o podpisaniu umowy poddawana jest głosowaniu w Radzie UE, która podejmuje ją za uprzednią zgodą Parlamentu Europejskiego.

TTIP jest jednak planowane jako porozumienie mieszane, podlegające zatwierdzeniu przez Parlament Europejski i ratyfikacji przez wszystkie 28 państw członkowskich UE, co może wymagać – w zależności od prawa krajowego – zgody nie tylko parlamentów krajowych, lecz także rządów, parlamentów lub izb reprezentujących poziom regionalny. Przyczyną takiego działania jest polityczne znaczenie umowy.

W USA przewidywana jest uproszczona procedura ratyfikacji przez Kongres. Podobnie jak Parlament Europejski, Kongres będzie mógł przyjąć lub odrzucić umowę w całości, bez możliwości zgłaszania poprawek.

Podsumowując, Unia Europejska jako podmiot prawa międzynarodowego może zawierać umowy międzynarodowe od wejścia w życie Traktatu z Lizbony (Zmieniającego Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską), czyli od 1 grudnia 2009, nie od 2004 roku. Wszelkie regulacje dotyczące negocjacji takich umów zostały zawarte w tymże traktacie, w negocjacjach i przygotowaniu którego uczestniczyła także Polska. Dodatkowo jak wspomniano wyżej, w 2013 roku państwa członkowskie jako Rada Unii Europejskiej udzieliły Komisji Europejskiej mandatu do negocjacji umowy TTIP. Automatyczne scedowanie kompetencji negocjacyjnych wraz z traktatem akcesyjnym nie było więc możliwe. Zgodnie z tym wypowiedź należy uznać za fałszywą.