Wypowiedź Krzysztofa Bosaka oceniamy jako fałsz, ponieważ w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie znajduje się żaden zapis mówiący o zakazie prywatyzacji i przekształceń własnościowych polskich lasów.

22 kwietnia odbyła się transmitowana przez radio RMF24 debata pomiędzy kandydatami na stanowisko prezydenta. Ze względu na mający wtedy miejsce Dzień Ziemi tematyka dyskusji krążyła wokół polityki klimatycznej, środowiska naturalnego oraz kryzysu trapiącego te dziedziny. W trakcie debaty Krzysztof Bosak, kandydat z ramienia Konfederacji, wypowiedział się na temat obecnego stanu prawnego związanego z lasami.

Zapisy w Konstytucji

W obecnie obowiązującym tekście Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie znajdujemy zapisów bezpośrednio poruszających temat lasów i terenów zielonych na terytorium Polski. Do kwestii środowiska i jego stanu odnosi się art. 74 Rozdziału III Konstytucji RP, który głosi, że:

1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.
3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.
4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

W przytoczonych ustępach nie znajdujemy żadnych informacji na temat statusu lasów, a także do zakazu ich prywatyzacji, przekształceń własnościowych czy gospodarowania terenami. Tym samym w samej Konstytucji nie została uregulowana kwestia poruszona przez Krzysztofa Bosaka podczas debaty.

Kwestia zmian w Konstytucji

W polskim parlamencie pracowano niegdyś nad projektem zmian w Konstytucji, aby uwzględnić w niej status lasów stanowiących własność Skarbu Państwa oraz poruszyć temat możliwości przekształceń własnościowych tych terenów i zakazu ich prywatyzowania. W listopadzie 2014 roku pojawił się pomysł dodania do Ustawy Zasadniczej artykułu 74a, który brzmiałby następująco:

1. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są dobrem wspólnym i podlegają szczególnej ochronie.
2. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa nie podlegają przekształceniom własnościowym, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.
3. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są udostępniane dla ludności na równych zasadach. Zasady udostępniania i gospodarowania lasami określa ustawa

Fragment ust. 2. wywołał kontrowersje, ponieważ właśnie w nim dopatrywano się sankcjonowania możliwości prywatyzacji lasów. Jednakże, zdaniem wnioskodawców, zamysł stojący za tym zapisem powstał po to, aby pozostawić możliwość wymiany przez Lasy Państwowe kawałków gruntu z innymi właścicielami celem poprawy efektywności gospodarowania. Główną motywacją wpisania i określania statusu Lasów Państwowych w Konstytucji było, zdaniem ówczesnych posłów popierających projekt, upewnienie się, iż Lasy Państwowe nie będą „jakąkolwiek rozgrywką polityczną w żadnym stronnictwie, ani partii”.

Projekty zmiany Konstytucji wymagają większości konstytucyjnej, czyli uzyskania 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W przypadku omawianej ustawy nie udało się uzyskać koniecznej większości – w głosowaniu wzięło udział 291 posłów, z czego 150 było przeciw. Do większości konstytucyjnej zabrakło zatem pięciu głosów. Na tym samym posiedzeniu odrzucono też poprawkę do ustawy, która miałaby zakazywać jakichkolwiek przekształceń własnościowych w Lasach Państwowych. Ostatecznie przepisów poruszających status lasów nie wpisano do Konstytucji.

Ustawa o lasach

Kwestia możliwości sprzedaży lasów należących do Państwa poruszona zostaje w ustawie o lasach z dnia 28 września 1991 roku, której ujednolicony tekst wydano w roku 2020. W art. 38. ust.1. możemy przeczytać, że:

Sprzedaż lasów, gruntów i innych nieruchomości Skarbu Państwa znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych, z zastrzeżeniem art. 40a, może następować w przypadkach:

1. Zbywania udziałów lasów stanowiących własność Skarbu Państwa we współwłasnościach
2. Regulacji granicy polno-leśnej
3. Stwierdzenia przez nadleśniczego nieprzydatności gruntów, budynków i budowli na potrzeby gospodarki leśnej
4. Zmiany przeznaczenia na cele nieleśne i nierolnicze
5. Podyktowanych ważnymi względami gospodarczymi lub społecznymi, o ile nie narusza to interesu Skarbu Państwa

W dalszej części wspomnianego artykułu możemy dowiedzieć się m.in., że aby taka sprzedaż nastąpiła, wymagana jest zgoda Dyrektora Generalnego, zaś w pkt. 5. jako jeden z warunków pada również zgoda ministra zajmującego się sprawami środowiska. Istotne jest również to, że wedle ust. 4. tego artykułu w celu sprzedaży lasów, gruntów i innych nieruchomości zarządzanych przez Lasy Państwowe ogłoszony musi zostać przetarg publiczny, a jego warunki i tryb przeprowadzania określi minister do spraw środowiska.

Warto również zaznaczyć, że zgodnie z ustawą opcja sprzedaży lasów istnieje tylko dla umożliwienia realizacji celów publicznych (np. budowy dróg i linii energetycznych) lub zrównoważonej gospodarki leśnej. Nie istnieje natomiast możliwość sprzedaży lasów wyłącznie dla pozyskiwania środków przez budżet państwa.

Jak więc możemy zauważyć, kwestia prywatyzacji lasów nie jest zakazana w Konstytucji, a ponadto z dotyczącej lasów ustawy dowiadujemy się, że Lasy Państwowe mogą w określonych warunkach zostać sprzedane, również w ręce prywatne.

Status własnościowy lasów w Polsce

Na koniec warto również poruszyć kwestię struktury własnościowej lasów na terenie Polski. Dane na ten temat odnajdujemy w raporcie o stanie lasów w Polsce. Jest to coroczna publikacja, do wydawania której zobowiązane są Lasy Państwowe. Najnowsze wydanie wspomnianego raportu odnosi się do stanu za rok 2018. Struktura własności lasów w Polsce przedstawiała się wówczas następująco:

www.lasy.gov.pl

Zgodnie z raportem w Polsce przeważają lasy publiczne, które stanowią aż 80,7 proc. – w tej liczbie zawierają się lasy zarządzane przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, stanowiące 76,9 proc. ogółu. Tereny leśne należące do osób fizycznych, czyli będące w rękach prywatnych, to 18,2 proc. wszystkich ziem, zaś pozostałe lasy podzielone zostały na parki narodowe (2 proc.), inne prywatne (1,1 proc.), własności gmin (0,9 proc.) oraz pozostałe publiczne (0,9 proc.).