Wypowiedź byłego premiera Leszka Millera uznajemy za prawdziwą, gdyż prawo unijne nie przewiduje możliwości usunięcia państwa członkowskiego pod przymusem. Procedura opuszczenia Unii Europejskiej może być wyłącznie wszczęta za zgodą wnioskującego.

Jak wygląda procedura wyjścia z UE?

Właściwym do opisu tego zagadnienia jest art. 50. Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z nim każde państwo członkowskie może dobrowolnie podjąć decyzję o wystąpieniu ze Wspólnoty zgodnie z własnymi przepisami konstytucyjnymi.

Państwo, które zdecydowało się na ten krok, przedstawia swój zamiar Radzie Europejskiej w formie notyfikacji. Następnie na szczeblu głów państw i szefów rządów prowadzone są negocjacje, które mają doprowadzić do uzgodnienia warunków opuszczenia Wspólnoty i zawarcia umowy międzynarodowej, która będzie regulować przyszłe relacje. Umowa zawierana jest przez Radę Unii Europejskiej większością 2/3 głosów, jednakże wcześniej zgodę na to musi wyrazić Parlament Europejski.

Należy wspomnieć, że przedstawiciele państwa członkowskiego, które notyfikowało zamiar opuszczenia Wspólnoty, nie biorą udziału w obradach ani w podejmowaniu decyzji przez Radę Europejską oraz Radę Unii Europejskiej, które dotyczą tego państwa.

Jest to jedyna procedura opuszczenia Unii przewidziana przez traktaty unijne, które zaliczają się do tzw. prawa pierwotnego UE. Istnieją jednakże pewne przepisy, które pozwalają ograniczyć kompetencje państwa członkowskiego.

Procedura art. 7 TUE

Krok nr 1

Zgodnie z ust. 1. przytoczonego artykułu Rada Unii Europejskiej większością 4/5 może stwierdzić istnienie poważnego ryzyka naruszania przez państwo członkowskie wartości unijnych. Z wnioskiem o rozpatrzenie tej kwestii może wystąpić 1/3 państw członkowskich, Parlament Europejski bądź Komisja Europejska. Do wartości unijnych zalicza się: wolność, demokrację równość, rządy prawa oraz poszanowanie praw człowieka i godności osoby ludzkiej.

Przed dokonaniem takiego stwierdzenia Rada wysłuchuje dane państwo członkowskie i, stanowiąc zgodnie z tą samą procedurą, może skierować do niego zalecenia.

Rada regularnie bada, czy powody dokonania takiego stwierdzenia pozostają aktualne.

Krok nr 2

Na podstawie ust. 2. przytoczonego artykułu Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie na wniosek 1/3 państw członkowskich lub Komisji Europejskiej i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić, po wezwaniu państwa członkowskiego do przedstawienia swoich uwag, poważne i stałe naruszenie przez to państwo wartości, o których mowa w art. 2.

Krok nr 3

Rada Unii Europejskiej może podjąć decyzję o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania Traktatów dla tego państwa członkowskiego, łącznie z prawem do głosowania przedstawiciela jego rządu w Radzie. Wymagana jest do tego większość kwalifikowana. W tym przypadku to 72 proc. państw członkowskich, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65 proc. ludności UE.

Co istotne, państwo, w stosunku którego została wszczęta procedura art. 7, nie bierze udziału w głosowaniu Rady.

Traktat lizboński przewiduje jednak tzw. mechanizm hamulcowy. Do zablokowania decyzji Rady potrzebne są co najmniej cztery państwa, których populacja stanowi 35 proc. ludności UE.

Komisja Europejska i TSUE

Komisja Europejska określana jest często mianem „strażniczki traktatów”. Jednym z jej głównych zadań jest kontrola państw członkowskich w zakresie przestrzegania prawa UE oraz wprowadzania przepisów unijnych w życie (np. dyrektyw). W pierwszej fazie KE stara się rozwiązać potencjalny problem w sposób nieformalny. Jeżeli to działanie nie przynosi zamierzonego efektu, wówczas może rozpocząć postępowanie formalne.

W przypadku odnotowanych uchybień KE kieruje do konkretnego państwa-członka pismo ostrzegawcze, jednocześnie apelując o przestrzeganie przepisów bądź ich wdrożenie do porządku krajowego. W sytuacji, gdy to działanie również nie przynosi zamierzonych skutków, KE może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. TSUE wydaje wyrok, który państwa członkowskie są zobowiązane wykonać. Nad jego wykonaniem czuwa KE. Jeśli Komisja uzna, że państwa członkowskie się nie zastosowało do orzeczenia Trybunału, wówczas może on nałożyć na nie kare finansową.

Uzasadnienie

Wypowiedź Leszka Millera uznajemy za prawdziwą, gdyż prawo unijne nie przewiduje możliwości usunięcia państwa członkowskiego pod jakimkolwiek przymusem. Procedura opuszczenia Unii Europejskiej może być wyłącznie wszczęta za zgodą wnioskującego.