Kontekst wypowiedzi

Wanda Nowicka gościła na początku września w programie „Woronicza 17”. Wraz z nią w studiu TVP Info pojawili się: Dominik Tarczyński (Prawo i Sprawiedliwość), Jarosław Urbaniak (Platforma Obywatelska), Jacek Ozdoba (Solidarna Polska), Dobromir Sośnierz (Konfederacja) i Paweł Szrot (Kancelaria Prezydenta). Rozmowa dotyczyła najważniejszych wydarzeń politycznych ubiegłego tygodnia, a szczególnie trwającego na granicy polsko-białoruskiej kryzysu humanitarnego oraz rozporządzenia prezydenta Dudy o wprowadzeniu stanu wyjątkowego.

W trakcie dyskusji posłanka Nowicka wypowiedziała się bardzo krytycznie o działaniach podejmowanych przez rząd przeciwko migrantom chcącym przekroczyć granicę. Zaznaczyła również, że jej zdaniem jest to elementem polityki rządu, który stara się zdobyć poparcie poprzez straszenie uchodźcami. Przytaczając przykład migrantów koczujących na granicy w Usnarzu Górnym, stwierdziła, że zanim ich sprawa „stała się medialna”, Straż Graniczna pozwalała lokalnym mieszkańcom, aktywistom i politykom na przekazywanie pomocy humanitarnej migrantom, natomiast z czasem rozkazy zmieniły się i SG uszczelniła granicę również dla osób chcących jedynie przekazać leki, śpiwory czy jedzenie na drugą stronę.

Jako przykład polityczka Nowej Lewicy przytoczyła sytuację posła Macieja Koniecznego, któremu udało się – jak stwierdziła, za zgodą SG – przenieść przez granicę potrzebne rzeczy dla uchodźców.

Co zrobił poseł Konieczny?

O aktywności polityków i aktywistów na granicy polsko-białoruskiej mogliśmy czytać szeroko w polskich mediach, m.in. w Dzienniku Gazecie Prawnej, Wprost, TOK FM i wielu innych. Poseł Konieczny pojechał do miejscowości Usnarz Górny już 18 sierpnia, o czym możemy dowiedzieć się z oficjalnego komunikatu na stronie Partii Razem.

Konieczny dotarł na granicę wraz z przedstawicielami Fundacji Ocalenie. We wspomnianym komunikacie czytamy, że w paśmie granicznym przebywało wtedy ok. 30 migrantów z Afganistanu chcących dostać się do Polski. W filmie nagranym wieczorem 18 sierpnia Maciej Konieczny relacjonował sytuację na granicy:

W nagraniu poseł Partii Razem zaznaczył m.in., że „Od wielu godzin Straż Graniczna nie dopuszcza nikogo do koczujących ludzi, nie pozwala na dostarczenie im jedzenia czy też niezbędnych rzeczy takich jak śpiwory”. Zaznaczył, że wraz z Fundacją Ocalenie chciał przekazać uchodźcom śpiwory, lecz Straż Graniczna nie chciała na to zezwolić oraz groziła aktywistom odpowiedzialnością za „przemyt” w przypadku, gdyby spróbowali oni te śpiwory przerzucić przez granicę. Oznacza to, że również poseł Konieczny napotkał problemy na granicy.

W oficjalnym komunikacie na stronie Partii Razem możemy dalej przeczytać, że już rano w czwartek 19 sierpnia Straż Graniczna dopuściła posła Koniecznego do grupy uchodźców i umożliwiła przekazanie śpiworów oraz pełnomocnictw do reprezentacji prawnej w Polsce. SG zezwoliła również na rozmowę tłumaczki z uchodźcami. O tym wydarzeniu możemy przeczytać także na profilu posła na Facebooku.

W kolejnym filmie z czwartku 19 sierpnia poseł Konieczny relacjonował, że grupa 32 osób na granicy w Usnarzu Górnym wyraźnie chce poprosić o azyl w Polsce, lecz polskie służby uniemożliwiają im złożenie takiego wniosku. Sam polityk zaznaczył, że doszło do „zmiany rozkazów”, ponieważ, jak mówi: – Też dowiedzieliśmy się, że przez pierwszy tydzień te osoby mogły liczyć na jedzenie ze strony polskiej. Po prostu żołnierze, Straż Graniczna przynosili im jedzenie. To musiało się zmienić w związku z jakimś rozkazem z góry.

Zacytował również dowódcę SG, który w rozmowie z politykiem i Rzecznikiem Praw Obywatelskich stwierdził, że „ma rozkazy z góry i nie może nic zrobić”, mimo że przebywający na granicy migranci deklarują chęć ubiegania się o ochronę międzynarodową. Warto pamiętać, że zgodnie z zasadą non-refoulement, o której więcej piszemy w analizie wypowiedzi premiera Mateusza Morawieckiego, każda osoba powinna mieć możliwość wjazdu do kraju, w którym prosi o azyl. Straż Graniczna ma obowiązek rozpatrzyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, jeśli dana osoba wyraźnie poinformuje o chęci ubiegania się o tę ochronę.

W filmie wrzuconym do Internetu 19 sierpnia poseł Konieczny relacjonował sytuację, przebywając, jak sam zaznaczył – nielegalnie, w obozie uchodźców, co oznacza, że udało mu się tam dostać.

Z relacji w mediach społecznościowych możemy dowiedzieć się, że polityk opuścił Usnarz Górny 20 sierpnia, lecz wciąż współpracował z Fundacją Ocalenie, chcąc wspierać migrantów. Zwróciliśmy się do biura poselskiego Macieja Koniecznego, aby dopytać, jak z jego perspektywy wyglądała możliwość przekazywania pomocy humanitarnej przez granicę. W otrzymanej odpowiedzi możemy przeczytać, że:

Odpowiedź Straży Granicznej

Postanowiliśmy zapytać o kwestię migrantów również Straż Graniczną. Interesowało nas m.in. to, czy faktycznie doszło do „zmiany rozkazów” i początkowo pozwalano aktywistom i innym osobom na przekazywanie jedzenia, leków czy śpiworów migrantom po stronie białoruskiej. Uzyskanie odpowiedzi mogło być utrudnione z powodu wprowadzonego przez rozporządzenie o stanie wyjątkowym ograniczenia dostępu do informacji publicznej dotyczącej czynności prowadzonych na obszarze objętym stanem wyjątkowym w związku z ochroną granicy państwowej oraz zapobieganiem i przeciwdziałaniem nielegalnej migracji. O stanie wyjątkowym i jego konsekwencjach pisaliśmy szerzej przy okazji analizy wypowiedzi Mateusza Morawieckiego.

Otrzymaliśmy odpowiedź z biura rzecznika prasowego Straży Granicznej. SG poinformowała nas, że granica z Białorusią to granica zewnętrzna z UE, a tym samym przekraczanie jej poza przejściami granicznymi jest niedozwolone, nie tylko dla migrantów, ale i dla osób po stronie polskiej. Oprócz tego rzecznik prasowy odniósł się do doniesień na temat aktywistów, polityków i dziennikarzy przebywających na granicy oraz próbujących przekazać pomoc humanitarną osobom koczującym po stronie białoruskiej. Jak czytamy w oświadczeniu SG:

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.