Minister Edukacji Narodowej, Anna Elżbieta Zalewska odnosząc się do sytuacji w szkolnictwie zawodowym przytoczyła raport Najwyższej Izby Kontroli. Informacja o wynikach kontroli Systemu Szkolnictwa Zawodowego wydana przez Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego została przesłana do Prezesa Najwyższej Izby Kontroli dnia 1 lipca 2016 r. Tekst druku został opublikowany 20.09. Poza sytuacją związaną z zależnościami pomiędzy kształceniem zawodowym a potrzebami rynku pracy, informacje zawarte w tekście mówią o genezie zapaści szkolnictwa zawodowego sięgającej XXw. Co więcej w tekście można odnaleźć opis zmian wprowadzanych do systemu szkolnictwa zawodowego.

Raport na temat Systemu Szkolnictwa Zawodowego podkreśla niewydajność nauczania w szkołach zawodowych oraz nieprzystosowanie metod edukacyjnych do zapotrzebowania rynku pracy.

”System szkolnictwa zawodowego nie jest skuteczny. Mimo iż na rynku brakuje fachowców, to absolwenci szkół zawodowych nie znajdują zatrudnienia. Poziom bezrobocia w tej grupie wynosi aż 41 proc. Główną przyczyną takiej sytuacji jest niedopasowanie oferty szkół zawodowych do potrzeb rynku pracy i niewystarczające warunki do nauki zawodu, co wpływa na jakość pracowników po zawodówkach. Tymczasem NIK zauważa, że reforma szkolnictwa zawodowego z 2012 r. może nie przynieść oczekiwanych efektów, bo wprowadzając liczne zmiany systemowe, nie zmieniono sposobu finansowania tego szkolnictwa.”

Sprawozdanie zostało przygotowane z inicjatywy Najwyższej Izby Kontroli. Dokument miał przede wszystkim na celu ocenić skuteczność systemu szkolnictwa zawodowego dla młodzieży. Głównym miejscem audytu były:

• Jednostki samorządu terytorialnego, będące powiatami lub miastami na prawach powiatu
• Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwo Środowiska
• dwanaście zasadniczych szkół zawodowych i technicznych wchodzących w skład zespołów szkół

Weryfikacja miała miejsce od 2012 do 30 listopada 2015 roku.

Najwyższa Izba Kontroli uzasadniała swoją decyzję podjęcia badania
m. in. spadkiem zainteresowania kształceniem zawodowym.

W dokumencie została przedstawiona zależność pomiędzy wymaganiami pracodawców a linią kształcenia przyszłych pracowników. Czynnikiem o dużym znaczeniu okazały się również doświadczenia społeczne jednostek.

“Zgodnie z diagnozą z badania Bilans Kapitału Ludzkiego prowadzonego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości 75% przedsiębiorców deklaruje problem ze znalezieniem kandydatów do pracy odpowiadających na ich potrzeby. Odrębną kwestią są kompetencje społeczne, których większość szkół zawodowych, nawet tych najlepszych, nie uwzględnia w programie nauczania, a które przedsiębiorcy traktują na równi z kompetencjami zawodowymi”.

Dokument opisuje najważniejsze wyniki kontroli z uwzględnieniem:
– Zmian w systemie szkolnictwa zawodowego w latach 2011–2015.

– Badań i analiz rynku pracy przeprowadzanych przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

– Dostosowania oferty kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy – organy prowadzące i szkoły.

– Warunków kształcenia w szkołach zawodowych.

– Finansowania szkolnictwa zawodowego – subwencja oświatowa.

– Realizacji projektów na rzecz rozwoju szkolnictwa zawodowego współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej.

Uwagi i wnioski NIK

Wyniki weryfikacji Najwyższej Izby Kontroli przedstawiają obraz sytuacji, w której przyszłość szkolnictwa zawodowego może mijać się z potrzebami, oraz kompetencjami stawianymi przez system gospodarczy.

“W ocenie NIK niedoinwestowane szkolnictwo zawodowe oraz postrzeganie tych szkół jako placówek gorszego wyboru stwarza ryzyko nieefektywnego wydatkowania środków publicznych. Wykształceni w tych warunkach uczniowie nie będą odpowiadać potrzebom rynku pracy i nie sprostają oczekiwaniom pracodawców. W ostatecznym rozrachunku może to doprowadzić do pogłębienia sytuacji, w której  popyt na wykształconych absolwentów nie będzie zgodny z ofertą szkół zawodowych nie tyle pod względem ilości pracowników, co jakości ich kwalifikacji i kompetencji.”

Cały raport dostępny tutaj.