Środki, które Unia Europejska przeznaczyła na walkę z koronawirusem, pochodzą z przekierowania środków należnych państwom członkowskim z funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Jednakże do tych środków wliczają się również te, które Polska, z racji ich wcześniejszego niewykorzystania, musiałaby w normalnych warunkach zwrócić do budżetu unijnego. Obecnie środki te można wykorzystać na walkę z koronawirusem. Dlatego też wypowiedź Mateusza Morawieckiego uznajemy za manipulację.

Plan Komisji Europejskiej na walkę z koronawirusem

13 marca br. Komisja Europejska przedstawiła plan finansowy Coronavirus Response Investment Initiative, który ma na celu wsparcie państw członkowskich w walce z koronawirusem SARS-CoV-2. Środki pieniężne przeznaczone na wspomniany plan pochodzą z funduszy unijnych i nie zostaną odzyskane w 2020 roku. Pozwoli to na przyspieszenie inwestycji w związku z epidemią COVID-19.

Łącznie do państw UE ma trafić 37 mld euro, z czego 8 mld ma być dostępne natychmiast. Pozostała kwota zostanie przekazana po wykorzystaniu początkowej transzy. Pierwsza transza zostanie przekazana z Funduszu Spójności. Pozostałe 29 mld euro będzie pochodzić z europejskich funduszy inwestycyjnych i strukturalnych.

UE zaleca, aby przekazane środki pieniężne w obszarze służby zdrowia zostały spożytkowane na zakup:

• sprzętu szpitalnego,
• masek,
• inhalatorów.

Poza tym środki z funduszu są skierowane na pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom, wsparcie rynku pracy oraz innych wrażliwych części gospodarki.

Kto będzie największym beneficjentem planu?

Według danych KE największy zastrzyk pieniężny otrzyma Polska. Początkowo wypłacona zostanie kwota 1,125 mld euro. Po wykorzystaniu tej sumy Polska otrzyma 6,310 mld euro, co oznacza, iż łącznie konto kraju zasili 7,435 mld euro.

Poza Polską największymi beneficjentami będą Węgry, które łącznie otrzymają 5,603 mld euro, oraz Hiszpania, która w sumie może liczyć na 4,145 mld euro.

Poniżej załączymy pełną tabelę ilustrującą wsparcie dla poszczególnych państw UE:

Źródło: https://ec.europa.eu/

26 marca plan przedstawiony przez UE został przyjęty przez Parlament Europejski stosunkiem głosów 683 do 1, przy 4 osobach wstrzymujących się od głosu. Trzy dni później plan został zaakceptowany przez Radę Unii Europejskiej, w której zasiadają przedstawiciele rządów państw członkowskich.

31 marca w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostało opublikowane rozporządzenie, które weszło w życie 1 kwietnia. Środki dla państw członkowskich mogą być wykorzystane do rozliczania kosztów ponoszonych od 1 lutego.

List Komisji do polskich władz

Jak informuje „Dziennik Gazeta Prawna”, w reakcji na wypowiedź Mateusza Morawieckiego Komisja Europejska (a dokładniej Erich Unterwurzacher z Dyrekcji Generalnej do spraw polityki regionalnej i miejskiej) wystosowała list do władz polskich, w którym czytamy między innymi:

zapewniamy elastyczne rozwiązania w zakresie zarządzania zasobami finansowymi dostępnymi w bieżących programach. Obejmuje to zrezygnowanie z obowiązku zwrócenia niewykorzystanych w 2019 r środków zaliczkowych w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz umożliwienie wykorzystania tych środków na inwestycje w ramach ‘Coronavirus Response Investment Initiative’. W przypadku Polski jest to około 1 mld EUR (podana kwota orientacyjna, ostateczna będzie znana po zatwierdzeniu sprawozdań finansowych). W nadchodzących dniach i tygodniach Komisja przyspieszy również wypłatę rocznych płatności zaliczkowych dla Polski na rok 2020 wynoszących 2 169 025 306,77 EUR.

Jest to ujęte w przyjętym rozporządzeniu:

Na zasadzie odstępstwa (…) Komisja nie wydaje nakazu odzyskania środków w związku z kwotami, które podlegają odzyskaniu od państwa członkowskiego w odniesieniu do zestawień wydatków przedłożonych w 2020 r. Kwoty nieodzyskane wykorzystuje się do przyspieszenia inwestycji związanych z epidemią COVID-19, kwalifikujących się na mocy niniejszego rozporządzenia oraz przepisów dotyczących poszczególnych funduszy.

Podsumowując, Unia nie udzieliła nowych środków na walkę z koronawirusem, a te, które zostały przeznaczone, pochodzą z przesunięć funduszy strukturalnych. Mateusz Morawiecki pomija jednak istotny w kontekście analizy jego wypowiedzi fakt, że Polska nie będzie musiała zwrócić niewykorzystanych wcześniej środków z funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. De facto środki te będą więc stanowić dodatkowe źródło finansowania działań związanych z epidemią COVID-19. W związku z tym jego wypowiedź uznajemy za manipulację.