Patryk Jaki wystąpił 4 maja w programie „Gość Wydarzeń”. Wypowiadał się m.in. na temat zatwierdzenia przez Sejm ustawy o zasobach własnych Unii Europejskiej. Sejm przyjął ustawę dzięki głosom 290 posłów. W wywiadzie europoseł Solidarnej Polski stwierdził, że decyzja o zasobach własnych daje Unii Europejskiej prawo do tworzenia własnych podatków, co do tej pory było kompetencją państw członkowskich.

Kompetencja wyłączna państw

Władztwo podatkowe należy do kompetencji wyłącznych państw członkowskich Unii Europejskiej. UE w tej dziedzinie zyskała jedynie ograniczone uprawnienia, które zmierzają do skoordynowania polityk podatkowych oraz do ujednolicenia przepisów. Decyzja o wprowadzeniu, zniesieniu lub zmianie podatków należy wyłącznie do państw członkowskich. Mają one również prawo wyboru systemu podatkowego, jaki uznają za najlepszy. Muszą jednak przy tym przestrzegać przepisów prawa UE.

Unia Europejska przyjmuje strategie podatkowe, w których określa priorytety, jakie muszą spełniać państwa, nakładając podatki:

• wyeliminowanie przeszkód podatkowych w transgranicznej działalności gospodarczej,
• zwalczanie szkodliwej konkurencji podatkowej i uchylania się od opodatkowania,
• promowanie ściślejszej współpracy między organami administracji podatkowej w zakresie zapewnienia kontroli oraz zwalczania nadużyć finansowych.

Ustawa o zasobach własnych UE

Zakres zasobów własnych UE został poszerzony m.in. o opłaty związane z odpadami z tworzyw sztucznych, od których odprowadzany będzie podatek w wysokości 0,8 euro za kilogram. Art. 2 ustawy o zasobach własnych UE określa, jakie rodzaje opłat wchodzą w skład tych zasobów. Są to:

• tradycyjne zasoby własne składające się z opłat, składek, kwot dodatkowych lub wyrównawczych, kwot lub czynników dodatkowych, ceł pobieranych na podstawie wspólnej taryfy celnej i innych ceł, które zostały lub zostaną ustanowione przez instytucje Unii w odniesieniu do handlu z państwami trzecimi, ceł na produkty objęte nieobowiązującym już Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, a także wkładów i innych opłat przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynków cukru;
• zastosowanie jednolitej stawki poboru w wysokości 0,3 proc. dla wszystkich państw członkowskich do całkowitej kwoty wpływów z VAT pobranych w odniesieniu do wszystkich dostaw podlegających opodatkowaniu, podzielonej przez średnią ważoną stawkę VAT obliczoną dla odnośnego roku kalendarzowego. Dla każdego państwa członkowskiego podstawa VAT, którą należy uwzględnić w tym celu, nie może przekroczyć 50 proc. dochodu narodowego brutto (DNB);
• zastosowanie jednolitej stawki poboru do masy odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych wytworzonych w poszczególnych państwach członkowskich, która nie została poddana recyklingowi. Jednolita stawka poboru wynosi 0,8 euro za kilogram;
• zastosowanie jednolitej stawki poboru, którą należy określić zgodnie z procedurą budżetową, z uwzględnieniem łącznej kwoty wszystkich innych dochodów, do sumy DNB wszystkich państw członkowskich.

W punkcie 8 preambuły ustawy oraz w harmonogramie wprowadzania nowych zasobów własnych zostały zawarte dodatkowe źródła tych zasobów:

• do czerwca 2021 roku Komisja Europejska przedstawi wnioski dotyczące mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ oraz opłaty cyfrowej – tak, by można było je wprowadzić najpóźniej do 1 stycznia 2023 roku;
• do czerwca 2021 roku Komisja zaproponuje nowy rodzaj zasobów własnych oparty na systemie handlu uprawnieniami do emisji;
• Komisja zaproponuje kolejne nowe zasoby własne, które mogłyby obejmować podatek od transakcji finansowych (z uwzględnieniem przebiegu trwających prac nad wzmocnioną współpracą) oraz wkład finansowy związany z sektorem przedsiębiorstw lub nową wspólną podstawę opodatkowania osób prawnych. Komisja planuje przedłożyć stosowne wnioski do czerwca 2024 roku.

Wielu polityków i ekspertów (m.in. dr hab. Jacek Zaleśny z Uniwersytetu Warszawskiego) wyraziło opinię, że z ratyfikacją Funduszu Odbudowy wiąże się przekazanie Unii Europejskiej kompetencji państwa, w związku z czym – zgodnie z art. 90 konstytucji ust. 1 i 2 – ustawa powinna być przyjęta większością dwóch trzecich głosów. Ostatecznie za podstawę do ratyfikacji decyzji o Funduszu Odbudowy przyjęto art. 89 ust. 1 punkty 3 i 4 konstytucji, zgodnie z którymi głosowana umowa międzynarodowa dotyczy znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym. W tej sytuacji wymagane jest przegłosowanie większością zwykłą. Jak zaznaczono w projekcie ustawy ratyfikacyjnej, w podobny sposób przyjmowane były dwie poprzednie decyzje stanowiące podstawę do przekazywania do budżetu UE polskiej składki w latach 2007–2013 i 2014–2020.

W rozmowie z portalem OKO.press prof. Stanisław Biernat z Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk wyjaśnił, że Unia Europejska miała już wcześniej kompetencje do ustanowienia nowych kategorii źródeł zasobów własnych. Kwestię tę reguluje art. 311 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. – Traktaty już przyjęliśmy, mamy więc teraz nie tyle do czynienia z przekazaniem kompetencji, ile z ich aktualizacją – tłumaczył ekspert. Nie zmienia to jednak faktu, że – jak wskazuje prof. Zaleśny – wprowadzenie przez Unię Europejską „nowej kategorii zasobów własnych”, jak np. opłata cyfrowa, jest formą nakładania podatku (daniny publicznej).

Jak jednak wyjaśnia prof. Jerzy Kranz z Akademii Koźmińskiego, państwa członkowskie pobierają zasoby własne na podstawie swoich przepisów. – A w tej sytuacji nie można mówić o przekazywaniu kompetencji. Bo jeśli nawet będą nowe unijne podatki, jak np. opłata od plastiku, czy zaciąganie wspólnotowych pożyczek na rynkach kapitałowych, to po pierwsze te instrumenty już istnieją, a po drugie państwa nie utracą takich uprawnień – twierdzi ekspert.

Wprowadzenie nowych podatków od transakcji finansowych czy emisji dwutlenku węgla na poziomie wspólnotowym poparł minister finansów Tadeusz Kościński. W kwietniu ub.r. mówił: – Wszyscy mamy z nim problemy, więc należy się przyjrzeć rajom podatkowym, podatkowi cyfrowemu, także podatkowi od transakcji finansowych i podatkowi od emisji dwutlenku węgla, czyli podatkom, które uderzą w inne gospodarki niż gospodarka unijna. Za opodatkowaniem przez Unię Europejską tzw. cyfrowych gigantów opowiada się także premier Mateusz Morawiecki.