Kontekst wypowiedzi

W niedzielę 13 czerwca mają odbyć się przedterminowe wybory na stanowisko prezydenta Rzeszowa. Podczas sobotniej debaty kandydatów na prezydenta Rzeszowa, na antenie TVN24, Grzegorz Braun po raz kolejny poruszył temat nadmiarowych zgonów. Miesiąc temu sprawdzaliśmy jego wypowiedź dotyczącą nadmiarowych zgonów w Polsce. Tym razem stwierdził, że na Podkarpaciu jest więcej takich zgonów niż w pozostałej części Polski.

Grzegorz Braun prawdopodobnie zaczerpnął dane z infografiki zamieszczonej na gazeta.pl, według której województwo podkarpackie wypada najgorzej w Polsce pod względem statystyki nadmiarowych zgonów.

Zgony na Podkarpaciu w 2021 roku

Zgodnie z danymi GUS w ciągu pierwszych 18. tygodni 2021 roku zmarło w Polsce 200 394 osób, z czego 10 224 z województwa podkarpackiego (5,1 proc. wszystkich zgonów).

Statystyki w poszczególnych podregionach województwa podkarpackiego prezentują się następująco:

• krośnieński – 2 372 zgonów,
• przemyski – 1 972 zgonów,
• rzeszowski – 2 929 zgonów,
• tarnobrzeski – 2 951 zgonów.

Zgony w 2020 roku

Zgodnie z danymi GUS w 2020 roku zmarło w Polsce 485 604 osób, z czego 24 518 w województwie podkarpackim (5,1 proc. wszystkich zgonów).

Statystyki w poszczególnych podregionach województwa podkarpackiego przedstawiają się następująco:

• krośnieński – 5 572 zgonów,
• przemyski – 4 942 zgonów,
• rzeszowski – 7 026 zgonów,
• tarnobrzeski – 6 978 zgonów.

Zgony w 2019 roku

Zgodnie z danymi GUS w 2019 roku zmarło w Polsce 407 624 osób, z czego 19 956 z województwa podkarpackiego (4,9 proc. wszystkich zgonów). W ciągu pierwszych 18. tygodni zmarło 151 131 osób, z czego 7 571 w województwie podkarpackim (5,0 proc. wszystkich zgonów).

Statystyki w poszczególnych podregionach województwa podkarpackiego prezentują się następująco:

• krośnieński – 4 677 zgonów w ciągu roku oraz 1 768 zgonów w pierwszych 18. tygodniach,
• przemyski – 3 852 zgonów w ciągu roku oraz 1 486 zgonów w pierwszych 18. tygodniach,
• rzeszowski – 5 732 zgonów w ciągu roku oraz 2 133 zgonów w pierwszych 18. tygodniach,
• tarnobrzeski – 5 695 zgonów w ciągu roku oraz 2 184 zgonów w pierwszych 18. tygodniach.

Średnia zgonów 2017–2019

Zgodnie z danymi GUS z lat 2017–2019 średniorocznie w Polsce umierało 407 156 osób, z czego 19 582 z województwa podkarpackiego (4,8 proc. wszystkich zgonów). Zauważyć należy, że średnia zgonów z lat 2017–2019 nie różni się znacząco od średniej w roku 2019, dlatego dla uproszczenia analizy rok 2019 potraktujemy jako rok bazowy.

Porównanie danych z innych okręgów

Analizując dane z 2019 i 2020 roku z uwzględnieniem podziału na województwa, zauważyć należy, że spośród wyodrębnionych przez GUS 17 obszarów (województwo mazowieckie zostało podzielone na 2 obszary) w województwie podkarpackim zanotowany został największy wzrost procentowy liczby zgonów (22,9 proc.). Na kolejnych miejscach znalazły się odpowiednio:

• województwa świętokrzyskie oraz opolskie – wzrost o 21,3 proc. każde z województw,
• województwo lubelskie – wzrost o 21,0 proc.,
• obszar województwa mazowieckiego bez Warszawy – wzrost o 20,7 proc.

Analizując dane z pierwszych 18. tygodni 2019 i 2021 roku z uwzględnieniem podziału na województwa, zauważyć należy, że spośród wyodrębnionych przez GUS 17 obszarów (województwo mazowieckie zostało podzielone na 2 obszary), województwo podkarpackie (ze wzrostem 35,0 proc.) znalazło się na 6. miejscu, po województwach:

• lubuskim – wzrost o 41,9 proc.,
• kujawsko-pomorskim – wzrost o 39,9 proc.,
• warmińsko-mazurskim – wzrost o 37,7 proc.,
• śląskim – wzrost o 37,0 proc.,
• świętokrzyskim – wzrost o 36,3 proc.

Analizując dane z lat 2019 i 2020 z uwzględnieniem podziału na podregiony (GUS wyszczególnia w swoich statystykach 73 podregiony), zauważyć należy, że w 2020 roku podregiony województwa podkarpackiego pod względem wzrostu liczby zgonów w stosunku do roku bazowego prezentują się następująco:

• krośnieński – 37. miejsce (wzrost o 19,1 proc.),
• przemyski – 1. miejsce (wzrost o 28,3 proc.),
• rzeszowski – 9. miejsce (wzrost o 22,6 proc.),
• tarnobrzeski – 10. miejsce (wzrost o 22,6 proc.).

Porównując dane z pierwszych 18. tygodni 2019 i 2021 roku podregiony województwa podkarpackiego przedstawiają się w statystykach GUS następująco:

• krośnieński – 29. miejsce (wzrost o 34,1 proc.),
• przemyski – 39. miejsce (wzrost o 32,7 proc.),
• rzeszowski – 23. miejsce (wzrost o 37,3 proc.),
• tarnobrzeski – 26. miejsce (wzrost o 35,1 proc.).

Sumując liczbę nadmiarowych zgonów w roku 2020 roku i z pierwszych 18. tygodni 2021 roku wynika, że w okresie tym w całym województwie podkarpackim było ich 7 215. Znacznie więcej nadmiarowych zgonów zanotowano w:

• województwie śląskim – 16 513,
• województwie wielkopolskim – 10 930,
• regionie warszawskim – 10 086,00.

Uwzględniając podział na podregiony województwa podkarpackiego, zanotowano w nich następujące liczby nadmiarowych zgonów:

• podregion rzeszowski – 2 090,
• podregion tarnobrzeski – 2 050,
• podregion przemyski – 1 576,
• podregion krośnieński – 1 499.

Jednakże znacznie więcej nadmiarowych zgonów zanotowano w podregionie miasto Warszawa (6 127) oraz podregionie kieleckim (3 144).

Podsumowanie

Na podstawie powyższych danych wypowiedź Grzegorza Brauna należy uznać za fałsz. Podkreślić należy, że wypowiedź padła w debacie, która odbyła się dnia 5 czerwca 2021 roku, zatem właściwym dla analizy jest okres obejmujący rok 2020 oraz dane dostępne dla roku 2021. W swojej wypowiedzi polityk stwierdza, że zarówno województwo podkarpackie, jak i Rzeszów doświadczają w największym stopniu nadmiarowych zgonów, co okazało się nie być zgodne z prawdą.