Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
6 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
6 min czytania
Czy w strefie Schengen można przywrócić kontrole graniczne?
Czy w strefie Schengen można przywrócić kontrole graniczne?
Każde państwo członkowskie, w ramach strefy Schengen, tak przepisy mówią, może ewentualnie wprowadzać nawet na własne życzenie kontrole graniczne i to się może zdarzyć.
Prawda
Wypowiedź uznajemy za zgodną z prawdą, gdy:
- istnieją dwa wiarygodne i niezależne źródła (lub jedno, jeśli jest jedynym adekwatnym z punktu widzenia kontekstu wypowiedzi) potwierdzające zawartą w wypowiedzi informację,
- zawiera najbardziej aktualne dane istniejące w chwili wypowiedzi,
- dane użyte są zgodnie ze swoim pierwotnym kontekstem.
Prawda
Wypowiedź uznajemy za zgodną z prawdą, gdy:
- istnieją dwa wiarygodne i niezależne źródła (lub jedno, jeśli jest jedynym adekwatnym z punktu widzenia kontekstu wypowiedzi) potwierdzające zawartą w wypowiedzi informację,
- zawiera najbardziej aktualne dane istniejące w chwili wypowiedzi,
- dane użyte są zgodnie ze swoim pierwotnym kontekstem.
- Układ w Schengen został podpisany w 1985 roku. Na jego mocy zostały zniesione kontrole graniczne w ramach strefy państw przynależących do układu.
- Art. 2 ust. 2 Konwencji Wykonawczej do układu dopuszczał wprowadzenie kontroli na granicy wewnętrznej strefy, w przypadku gdy „wymagają tego porządek publiczny lub bezpieczeństwo narodowe”.
- Kodeks graniczny Schengen określa, że czas wprowadzenia kontroli granicznych powinien wynosić maksymalnie 30 dni. Okres ten może być przedłużany do 6 miesięcy, a w nagłych wypadkach maksymalnie do 2 lat (art. 25 ust. 3-4 kodeksu). O planach wprowadzenia takiej kontroli państwo musi powiadomić Komisję Europejską z przynajmniej czterotygodniowym wyprzedzeniem (art. 27).
- W nagłych sytuacjach dopuszczalne jest także wprowadzenie kontroli wcześniej niezapowiedzianych. Mogą one trwać maksymalnie 10 dni (art. 28 kodeksu).
- Obecnie 7 państw korzysta z tej możliwości i wprowadziło kontrole graniczne.
- Przepisy rzeczywiście dopuszczają wprowadzenie kontroli granicznych „na życzenie” danego państwa. W związku z tym wypowiedź Pawła Sałka uznajemy za prawdę.
Niemcy zapowiadają kontrole na granicach z Polską
Niemieckie władze poinformowały o planach wzmożenia kontroli na granicy z Polską. Ma to związek z podejrzeniami, że przez Węgry, Słowację i Polskę do Niemiec przebiegać ma nowy nielegalny szlak migracyjny. Dodatkowe wątpliwości w sprawie bezpieczeństwa granic wzbudza afera wizowa. Żądania w sprawie wyjaśnienia afery wysunął niemiecki kanclerz Olaf Scholz. Oprócz kontroli na granicy z Polską, niemiecki rząd zapowiedział także wzmożoną czujność na granicy z Czechami.
W związku z powyższym w debacie publicznej zaczęły pojawiać się zarzuty, że afera wizowa do zawieszenia bądź nawet usunięcia Polski ze strefy Schengen.
W następnym tygodniu w Strasbourgu jest przewidziany punkt obrad plenarnych dotyczący afery wizowej. Już dzisiaj słyszę, że jeśli potwierdzą się wszystkie skandaliczne nieprawidłowości, to zostaniemy usunięci ze strefy Schengen. Jeśli UE odbierze Polsce możliwość swobodnego…
— Leszek Miller (@LeszekMiller) September 23, 2023
Polskie władze, w reakcji na tę sytuację, zdecydowały dziś (26 września) o wprowadzeniu na granicy ze Słowacją stałych i doraźnych kontroli pojazdów mogących przewozić imigrantów.
Układ z Schengen niedługo „skończy” 40 lat
Przypomnijmy, że Układ z Schengen, który zniósł kontrole graniczne między Niemcami, Francją i państwami Beneluksu, został podpisany w 1985 roku. W art. 2 ust 1 czytamy:
„Granice wewnętrzne mogą być przekraczane w każdym miejscu, bez poddawania przekraczających je osób jakiejkolwiek kontroli”.
Polska do strefy Schengen dołączyła w roku 2007. Obecnie należy do niej 27 państw, w tym także kilka spoza Unii Europejskiej (Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria). Kontroli nie zniesiono jeszcze na granicach wewnętrznych trzech państw Unii: Bułgarii, Cypru i Rumunii. Z kolei Irlandia, również państwo członkowskie, nie należy do strefy Schengen. Według unijnych szacunków granice wewnętrzne państw należących do strefy przekracza dziennie ok. 3,5 mln osób.
Nad sprawami Strefy Schengen w UE czuwa Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (WSiSW), która składa się z ministrów sprawiedliwości państw członkowskich.
Prawo zezwala na krótkotrwałe przywrócenie kontroli granicznych
Przepisy zawarte w konwencji wykonawczej do Układu z Schengen pozwalają na przywrócenie krótkotrwałych kontroli granicznych, w przypadku gdy „wymagają tego porządek publiczny lub bezpieczeństwo narodowe” (art. 2 ust. 2). W tym wypadku przed wprowadzeniem kontroli wymagana jest wcześniejsza konsultacja z innymi państwami układu.
Dopuszczalne jest także działanie bez wcześniejszej konsultacji, „w przypadku gdy porządek publiczny lub bezpieczeństwo narodowe wymagają podjęcia niezwłocznych działań” (art. 2 ust. 2).
Obecnie w ramach Strefy Schengen aż 7 państw (Hiszpania, Norwegia, Dania, Niemcy, Szwecja, Austria, Francja) wprowadziło kontrole graniczne. Polska skorzystała z tej możliwości dotychczas 10 razy (w tym 5 razy w związku z pandemią COVID-19). Listę wszystkich kontroli, które były wprowadzane, znajdziesz pod tym linkiem.
Podstawowy okres przywróconej kontroli to 30 dni
Uzupełnienie Konwencji Wykonawczej stanowi Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Radu (UE) w sprawie kodeksu granicznego z Schengen z 2016 roku.
Zgodnie z przepisami wprowadzenie kontroli na granicach powinno trwać nie dłużej niż 30 dni (art. 25. ust 1). Po tym czasie możliwe jest utrzymanie kontroli przez kolejne okresy, nie dłuższe niż 30 dni. (ust. 3). Co ważne, o wprowadzeniu takiej kontroli Komisja Europejska musi wiedzieć przynajmniej 4 tygodnie przed faktem (art. 27).
Maksymalny czas trwania kontroli na granicach nie powinien przekroczyć 6 miesięcy. W nadzwyczajnych przypadkach dopuszczalne jest wydłużenie tego okresu do 2 lat (art. 25 ust. 4)
Przypadki nadzwyczajne
Wspomniane nadzwyczajne wydłużenie okresu kontroli możliwe jest w razie utrzymujących się poważnych niedociągnięć związanych z kontrolą na granicach zewnętrznych strefy (art. 29 kodeksu granicznego). Takie niedociągnięcia może stwierdzić Komisja Europejska, w ramach okresowych i niezapowiedzianych ocen. Sposób ich przeprowadzania jest regulowany przez odpowiednie rozporządzenie.
W takiej sytuacji kontrola graniczna może zostać przywrócona na okres nie 3, a 6 miesięcy. Okres ten może zostać przedłużony na kolejne 6 miesięcy, lecz nie więcej niż 3 razy. W ostateczności Rada Unii Europejskiej może zalecić stałe przywrócenie kontroli na granicach państwa. Potrzebuje do tego wniosku Komisji Europejskiej, o który poprosić mogą państwa członkowskie (art. 29 Kodeksu granicznego).
Państwa mają prawo zamknąć granicę natychmiast
Warto również wspomnieć, że art. 28 Kodeksu granicznego dopuszcza natychmiastowe przywrócenie kontroli granic w przypadku poważnego zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa na okres 10 dni.
Jeśli kontrola graniczna wiąże się z planowanym zwiększeniem bezpieczeństwa (np. podczas planowanego wydarzenia), to państwo zamierzające wprowadzić kontrolę ma obowiązek poinformować o tym inne państwa najpóźniej na 4 tygodnie przed wprowadzeniem kontroli (art. 27).
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
