Wypowiedź Adama Niedzielskiego oceniamy jako prawdziwą, ponieważ w Unii Europejskiej 16 na 27 ministrów odpowiedzialnych za zdrowie (licząc z Polską) nie ma wykształcenia medycznego. Nie wszyscy z nich są prawnikami lub ekonomistami, uznajemy jednak, że nowy szef polskiego resortu zdrowia posłużył się przykładami tych zawodów, aby zwrócić uwagę na powszechność powierzania funkcji ministra zdrowia osobom spoza świata medycyny.

Polski zwyczaj, by lekarz zostawał ministrem zdrowia

W trakcie audycji „Sygnały Dnia” prowadząca Katarzyna Gójska zwróciła uwagę, że dotąd w Polsce „niepisaną zasadą” było to, że ministrem zdrowia zostawał lekarz.

Rzeczywiście, Niedzielski jest dopiero czwartym ministrem zdrowia bez wykształcenia medycznego po 1989 roku (na 19 szefów resortu w ogóle). Po raz pierwszy taka sytuacja miała miejsce w latach 1999-2000 w rządzie Jerzego Buzka. Funkcję ministra zdrowia (przez chwilę ministra zdrowia i opieki społecznej) pełniła Franciszka Cegielska, która ukończyła studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Szczecińskiej. Kadencję na stanowisku szefowej resortu przerwała jej śmierć.

W maju 2004 roku przez nieco ponad dwa tygodnie ministrem zdrowia w rządzie Marka Belki był Wojciech Rudnicki, prawnik, radca prawny i znawca prawa medycznego. Z urzędu zrezygnował z powodów zdrowotnych. Zastąpił go Marian Czekański, który również nie był lekarzem. Zamiast tego posiadał tytuł doktora ekonomii, a także był członkiem Rady Nadzorczej Orlenu i prezesem zarządu ING Banku Śląskiego. Złożył jednak rezygnację z funkcji ministra już w lipcu 2004 roku.

Adam Niedzielski zripostował, że regułą w krajach unijnych jest raczej to, że funkcję ministra zdrowia pełnią osoby spoza zawodu lekarskiego. Jak jest w rzeczywistości?

Nie-lekarze na stanowisku ministra zdrowia w UE

Minister spraw społecznych, zdrowia, opieki i ochrony konsumentów Austrii, Rudolf Anschober, jest z wykształcenia nauczycielem, w przeszłości pracował również jako dziennikarz. Wywodzi się z Partii Zielonych. W latach 2003-2020 sprawował funkcję ministra w rządzie krajowym Górnej Austrii ds. integracji, środowiska, ochrony klimatu i ochrony konsumentów. Federalnym ministrem odpowiedzialnym m.in. za zdrowie jest od stycznia tego roku.

Nie-lekarzem jest również minister zdrowia Cypru. Konstantinos Ioannou jest specjalistą od administracji biznesu, a także zarządzania w przemyśle hotelarskim. Studiował w Instytucie Nauki i Technologii Uniwersytetu w Manchesterze, a także na Uniwersytecie Cornella w Stanach Zjednoczonych (jeden z uniwersytetów amerykańskich należących do Ligi Bluszczowej).

Ustępującym ministrem zdrowia Czech jest Adam Vojtěch, który z wykształcenia jest prawnikiem i medioznawcą. W latach 2014–2017 był sekretarzem ministra finansów ds. Zdrowia. W październiku 2017 roku wszedł do czeskiego parlamentu jako poseł bezpartyjny ruchu YES. Dwa miesiące później otrzymał tekę ministra zdrowia. Vojtěch 21 września poinformował jednak, że podaje się do dymisji.

Minister ds. zdrowia i sytuacji osób starszych Danii, Magnus Johannes Heunicke, jest wykształconym dziennikarzem. Zdrowiem w duńskim rządzie zajmuje się od czerwca 2019 roku, wcześniej przez cztery lata był ministrem transportu.

Wykształcenia medycznego nie ma także minister zdrowia i pracy Estonii, Riina Sikkut. Posiada ona licencjat z ekonomii oraz tytuł magistra w dziedzinie polityki zdrowotnej zdobyty na University of London w Wielkiej Brytanii. W latach 2011-2017 była analitykiem programów polityki zdrowotnej, a następnie została doradcą ds. polityki społecznej i zdrowotnej w Wydziale Strategii Kancelarii Rządu. Funkcję ministra zdrowia i pracy pełni od maja 2018 roku.

Ciekawa sytuacja panuje w Finlandii. Tamtejsza minister zdrowia i spraw społecznych, Aino-Kaisa Pekonen, z zawodu jest pielęgniarką środowiskową. Karierę parlamentarną rozpoczęła w 2012 roku. Ministrem została w grudniu ubiegłego roku.

Minister zdrowia Hiszpanii, Salvador Illa Roca, ukończył z kolei studia filozoficzne, jest także magistrem ekonomii i zarządzania w biznesie. Kierownictwo w resorcie objął w styczniu tego roku. Wcześniej nie miał nic wspólnego z polityką zdrowotną – sprawował m.in. funkcję menedżera ds. biznesu, kultury i innowacji w Radzie Miasta Barcelony oraz dyrektora generalnego zarządzania infrastrukturą Departamentu Sprawiedliwości Katalonii.

Kolejnym nauczycielem na liście jest minister zdrowia, opieki społecznej i sportu Holandii, Hugo de Jonge. W latach 2010-2017 był radnym partii Apel Chrześcijańsko-Demokratyczny (CDA) ds. Edukacji, młodzieży w Rotterdamie. Następnie został wicepremierem i ministrem zdrowia, opieki społecznej i sportu, by w marcu tego roku przejąć obowiązki ministra Bruno Bruinsa, który podał się do dymisji.

Ministrem zdrowia Irlandii jest z kolei specjalista od zarządzania. Stephen Donnelly studiował rozwój międzynarodowy w Harvard Kennedy School, a następnie pracował w sektorach m.in. handlu detalicznego, infrastruktury publicznej, edukacji, a także opieki zdrowotnej. Ministerstwu zdrowia przewodzi od czerwca tego roku.

W Luksemburgu funkcję ministra zdrowia pełni Paulette Lenert, która z wykształcenia jest prawniczką. Specjalizuje się w prawie prywatnym i korporacyjnym, a także europejskim. W wymiarze sprawiedliwości pracowała od 1994 roku. W rządzie znalazła się w roku 2018, na początku jako minister współpracy rozwojowej i spraw humanitarnych oraz jako minister ochrony konsumentów, a następnie – od lutego tego roku – jako minister zdrowia oraz delegat ministra ds. zabezpieczenia społecznego.

W zawodzie lekarza nigdy nie pracowała również minister zdrowia Łotwy, Ilze Viņķele. Posiada ona jednak dwa tytuły magistra z dziedzin powiązanych z medycyną: zdrowia publicznego i zarządzania zdrowiem. Od momentu rozpoczęcia kariery politycznej pracowała m.in. w łotewskim Ministerstwie Ochrony Środowiska i Rozwoju Regionalnego oraz Ministerstwie Finansów. W latach 2011-2014 była ponadto ministrem opieki społecznej. Funkcję ministra zdrowia pełni od 2019 roku.

Minister zdrowia Niemiec, Jens Spahn, jest magistrem nauk politycznych, a także bankierem. Posłem Bundestagu jest od 2002 roku. W latach 2009-2015 był rzecznikiem ds. polityki zdrowotnej grupy parlamentarnej CDU/CSU, a następnie został parlamentarnym sekretarzem stanu przy ministrze finansów. Za niemiecką polityką zdrowotną odpowiada od marca 2018 roku.

Wykształcenia stricte medycznego nie posiada też minister zdrowia Portugalii. Pełniąca tę funkcję Marta Temido posiada jednak tytuł doktora w dziedzinie zdrowia międzynarodowego, jest też magistrem zarządzania zdrowiem i ekonomii, a także prawa. Pełniła obowiązki administracyjne i zarządcze w kilku szpitalach, a w latach 2016-2017 była przewodniczącą rady dyrektorów Centralnej Administracji Systemu Zdrowia.

Kolejnego ministra zdrowia z wykształceniem pedagogicznym ma Szwecja. Resortem zdrowia i spraw społecznych od 2019 roku kieruje tam Lena Hallengren. Jest to jej trzecia teka ministra: w latach 2002-2006 zajmowała się edukacją przedszkolną, młodzieżą i uczeniem się dorosłych, a od 2018 do 2019 roku kierowała resortem dzieci, osób starszych i równości płci.

Minister zdrowia Włoch, Roberto Speranza, jest z wykształcenia politologiem i historykiem specjalizującym się w państwach śródziemnomorskich. W 2013 roku został posłem Partii Demokratycznej, którą opuścił w 2017 roku. Do włoskiej Izby Deputowanych dostał się po raz kolejny w marcu 2018 roku z listy Wolni i Równi. Na ministra zdrowia został zaprzysiężony we wrześniu 2019 roku.

Jakie wykształcenie ma polski minister zdrowia?

Powyższą listę od 26 sierpnia uzupełnia Adam Niedzielski.

Nowy minister zdrowia w polskim rządzie jest absolwentem Szkoły Głównej Handlowej na dwóch kierunkach: ekonomia oraz metody ilościowe i systemy informacyjne. Niedzielski jest też ekspertem z zakresu zarządzania publicznego. W 2003 roku uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych nadany przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN. W przeszłości pracował w Ministerstwie Finansów, a także w Najwyższej Izbie Kontroli, Ministerstwie Sprawiedliwości i Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Od listopada 2016 roku pełnił funkcję dyrektora generalnego w Ministerstwie Finansów, następnie był zastępcą prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia ds. Operacyjnych. Od 18 lipca 2019 roku pełnił obowiązki prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, a 10 października 2019 roku został powołany na stanowisko prezesa tej instytucji.

Pozostali ministrowie zdrowia w UE

W krajach Unii Europejskiej wykształcenie medyczne posiada 11 ministrów zdrowia:

• Maggie De Block, minister spraw społecznych i zdrowia publicznego Belgii, jest doktorem medycyny, chirurgii i położnictwa, posiada też uprawnienia lekarza rodzinnego, funkcję ministra pełni od października 2014 roku,
• Kostadin Angelov, minister zdrowia Bułgarii, jest chirurgiem, posiada także tytuł magistra zdrowia publicznego i zarządzania zdrowiem, funkcję ministra pełni od lipca bieżącego roku,
• Vili Beroš, minister zdrowia Chorwacji, jest neurochirurgiem, ma tytuł profesora nadzwyczajnego w dziedzinie nauk biomedycznych (Uniwersytet w Zagrzebiu), funkcję ministra pełni od stycznia bieżącego roku,
• Olivier Véran, minister solidarności i zdrowia Francji, jest neurologiem, posiada także tytuł Executive Master w zakresie zarządzania i polityki zdrowotnej, funkcję ministra pełni od 2020 roku,
• Vassilis Kikilias, minister zdrowia Grecji, jest chirurgiem ortopedą, funkcję ministra pełni od lipca 2019 roku,
• Aurelijus Veryga, minister zdrowia Litwy, jest lekarzem psychiatrą oraz profesorem w Katedrze Psychologii Zdrowia Litewskiego Uniwersytetu Nauk o Zdrowiu, funkcję ministra pełni od 2016 roku,
• Christopher Fearne, minister zdrowia Malty, jest chirurgiem i wykładowcą na Uniwersytecie Maltańskim, funkcję ministra pełni od 2016 roku,
• Nelu Tătaru, minister zdrowia Rumuni, jest chirurgiem, a także absolwentem Krajowej Szkoły Zdrowia Publicznego i Zarządzania Sanitarnego, funkcję ministra pełni od marca tego roku,
• Marek Krajčí, minister zdrowia Słowacji, jest kardiologiem dziecięcym, funkcję ministra pełni od marca tego roku,
• Tomaž Gantar, minister zdrowia Słowenii, jest urologiem, funkcję ministra pełni od marca tego roku,
• Kásler Miklós, minister zasobów ludzkich Węgier (w ramach tego resortu działa sekretariat ds. zdrowia), jest onkologiem, chirurgiem oraz chirurgiem plastycznym, funkcję ministra pełni od maja 2018 roku.

Obecnie więc na 27 państw członkowskich UE w 11 funkcję ministra zdrowia pełni osoba z wykształceniem medycznym. Resorty kierowane przez nie-lekarzy stanowią zatem w Unii większość. W związku z tym wypowiedź Adama Niedzielskiego oceniamy jako prawdziwą.

Wśród 16 nie-lekarzy jest 3 ministrów z wykształceniem prawniczym (Czechy, Luksemburg, Portugalia), a także 7 ministrów z wykształceniem ekonomicznym lub pokrewnym, np. związanym z zarządzaniem (Cypr, Estonia, Hiszpania, Irlandia, Niemcy, Łotwa oraz Polska). Mamy także 3 nauczycieli (Austria, Holandia, Szwecja), dziennikarza (Dania), pielęgniarkę (Finlandia) i politologa (Włochy).