Wykorzystana szansa Polski

2 marca gościem programu „Maciej Zakrocki przedstawia” na antenie TOK FM był Michał Kamiński. W kontekście wojny w Ukrainie poruszono temat możliwego wstąpienia do Unii Europejskiej nie tylko Ukrainy, ale również Gruzji i Mołdawii.

Zdaniem polityka osłabienie pozycji Rosji, które nastąpi w najbliższych latach, otwiera historyczną szansę dla tych państw. Polska w latach 90. taką szansę wykorzystała. Wybraliśmy właściwy, zachodni kierunek rozwoju gospodarczego oraz politycznego. 

Dowodem na słuszność tej drogi jest porównanie potencjału ekonomicznego Polski i Federacji Rosyjskiej. Według wicemarszałka Senatu polski eksport jest większy od eksportu rosyjskiego, wliczając nawet rosyjskie surowce naturalne.

Rosyjski eksport w 2021 roku był wart prawie 500 mld dolarów

Według danych Federalnej Służby Celnej Rosji w 2021 roku rosyjski eksport wyniósł 493,3 mld dolarów i wzrósł o niemal 46 proc. w porównaniu z rokiem 2020. Udział krajów Wspólnoty Niepodległych Państw stanowił 13,1 proc., a tzw. dalszej zagranicy – 86,9 proc. Wartość rosyjskiego eksportu w poprzednich latach wyniosła:

• w 2020 roku: 337,2 mld dolarów,
• w 2019 roku: 424,6 mld dolarów, 
• w 2018 roku: 449,6 mld dolarów, 
• w 2017 roku: 357,8 mld dolarów,
• w 2016 roku: 285,7 mld dolarów.

Surowce naturalne odgrywają główną rolę

Wartość eksportu gazu naturalnego wyniosła w ostatnim roku 55,5 mld dolarów, gazu skroplonego – 7,3 mld dolarów, ropy naftowej – 110 mld dolarów, produktów naftowych – 70 mld dolarów, a węgla i koksu – 18,6 mld dolarów.

Udział w rosyjskim eksporcie metali i pochodzących z nich wyrobów w roku 2021 wyniósł 10,4 proc., przemysł chemiczny to 7,7 proc., żywność – 7,3 proc., maszyny i sprzęt – 6,6 proc., drewno i wyroby celulozowo-papiernicze to z kolei 3,5 proc.

Polski eksport rośnie, jednak wciąż jest mniejszy od rosyjskiego

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego obroty towarowe handlu zagranicznego wyniosły w eksporcie w 2021 roku 1 305,2 mld zł w cenach bieżących, co odpowiadało 339,3 mld dolarów.

W porównaniu z rokiem 2020 jest to znaczny wzrost. Wówczas wartość eksportu wyniosła 272,7 mld dolarów (1 062,5 mld zł). W poprzednich latach dane przedstawiały się następująco:

•  2019 rok: 267,1 mld dolarów, 
•  2018 rok: 264,8 mld dolarów, 
•  2017 rok: 231,6 mld dolarów,
•  2016 rok: 205,0 mld dolarów.

Niemcy głównym kierunkiem dla polskich towarów

Największy udział w polskim eksporcie ogółem w zeszłym roku miał handel z krajami rozwiniętymi – 86,3 proc. (w tym UE – 74,8 proc.), natomiast najmniejszy udział odnotowano z krajami Europy Środkowo-Wschodniej, który w eksporcie ogółem wyniósł 5,8 proc. 

Zdecydowanie najwięcej eksportujemy do Niemiec (udział w całości eksportu to 28,7 proc.). Kolejne miejsca zajmują: Czechy (5,9 proc.), Francja (5,7 proc.), Wielka Brytania (5,1 proc.) i Włochy (4,6 proc.). 

Rosja jest na miejscu siódmym, biorąc pod uwagę kierunki naszego eksportu (2,8 proc., wartość 9,5 mld dolarów), a wartość rosyjskiego importu wyniosła w zeszłym roku 20,1 mld dolarów, co plasuje ten kraj na trzecim miejscu w tej kategorii (6 proc. całego importu).

W 2021 roku 37 proc. polskiego eksportu stanowiły maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy, 18,3 proc. – towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca, 17,7 proc. – różne wyroby przemysłowe, 10,5 proc. – żywność i zwierzęta żywe, a 9,8 proc. – chemikalia i produkty pokrewne.

Różnice maleją przy cenach stałych

Statystyki dotyczące wartości eksportu poszczególnych państw prowadzi również Bank Światowy. W odróżnieniu od wyżej przedstawionych danych wyrażone są one w cenach stałych (rokiem bazowym jest rok 2015), a nie w cenach bieżących. 

Najbardziej aktualne statystyki obejmują rok 2020. W przypadku Federacji Rosyjskiej eksport w ostatnich latach wyniósł:

• rok 2020: 431,5 mld dolarów,
• rok 2019: 450,7 mld dolarów,
• rok 2018: 447,6 mld dolarów,
• rok 2017: 424,0 mld dolarów,
• rok 2016: 403,8 mld dolarów.

Jeśli chodzi o wartość polskiego eksportu, to przedstawiał się on następująco:

• rok 2020: 316,5 mld dolarów,
• rok 2019: 316,1 mld dolarów,
• rok 2018: 300,5 mld dolarów,
• rok 2017: 281,0 mld dolarów,
• rok 2016: 256,3 mld dolarów.

Źródło: Bank Światowy

Ceny stałe a ceny bieżące

Ceny stałe to ceny z określonego okresu (tzw. roku bazowego), które są wykorzystywane do ustalania zmian fizycznych wskaźników ekonomicznych – w tym wypadku eksportu. Posłużenie się cenami stałymi umożliwia wykluczenie z przeprowadzonego porównania wpływu inflacji.

Ceny stałe pokazują więc, jak faktycznie zwiększyła się wielkość eksportu, pomijając przy tym wzrost cen towarów, w jakich są sprzedawane.

Analizy z uwzględnieniem cen stałych są niezwykle istotne, szczególnie gdy bierze się pod uwagę długie przedziały czasowe, na przestrzeni których miały miejsce znaczące zmiany wartości nominalnych w powiązaniu z wysoką inflacją.

Z kolei ceny bieżące, jak wskazuje już sama nazwa, to wartości stosowane w chwili dokonywania transakcji kupna-sprzedaży.