Ta analiza powstała we współpracy Stowarzyszenia Demagog z Radiem ZET w ramach fact-checkingowego projektu przedwyborczego.

Zarzuty wobec Koalicji Obywatelskiej

Podczas porannej rozmowy w Radiu ZET 24 lipca Katarzynie Lubnauer, posłance Nowoczesnej, zadano pytanie o wiarygodność obietnic Koalicji Obywatelskiej. Wśród zarzutów wobec braku wiarygodności tego ugrupowania pojawiły się m.in.: podniesienie stawki VAT oraz zwiększenie wieku emerytalnego, pomimo wcześniejszych deklaracji pozostawienia ich niezmiennymi.

Posłanka odbiła piłeczkę i przypomniała, że od 8 lat u władzy jest Prawo i Sprawiedliwość. Na zarzut dotyczący wieku emerytalnego polityczka przytoczyła dane mówiące o stosunku procentowym przeciętnej emerytury do przeciętnego wynagrodzenia. Mimo że ten temat opisywaliśmy na łamach Demagoga w lutym br., postanowiliśmy sprawdzić, czy po 5 miesiącach sytuacja się zmieniła. 

Coraz wyższe emerytury

Jeśli spojrzymy na liczby bezwzględne, to zobaczymy, że przeciętna emerytura w Polsce rośnie nieprzerwanie od roku 2008. Na początku rządów PO-PSL wynosiła ona 1 471,39 zł netto, a w 2022 roku było to już 2 889,21 zł. To niemal dwukrotny wzrost: o 96 proc.

Rosną także płace

Podobnie wygląda sytuacja w przypadku wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. W 2008 roku wynosiło ono 2 578,26 zł, a w ubiegłym roku – już 5 540,25 zł. Wzrost ten wyniósł 114 proc., czyli więcej niż wzrost emerytur.

Aby porównać najnowsze dane, postanowiliśmy oszacować, jak wyglądała sytuacja w I kwartale 2023 roku. Chcieliśmy jak najbardziej zbliżyć się do danych podawanych według metodologii GUS. Z tej przyczyny od podanej przeciętnej pensji kwartalnej odjęliśmy procent składki na ZUS (13,71 proc.) i dodatkowo od tej różnicy odjęliśmy składkę na ubezpieczenie zdrowotne (9 proc.). 

Z naszych obliczeń wynika, że przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2023 roku wyniosło 5 594,24 zł. Oznacza to wzrost o 54 zł względem roku 2022. Pełne dane dla roku 2023 pojawią się dopiero ok. lutego przyszłego roku, tak jak to miało miejsce dotychczas.

Stosunek emerytur do wynagrodzeń spadał

Poza wartościami bezwzględnymi warto zwrócić uwagę na kwestię przywołaną przez Katarzynę Lubnauer, czyli na stosunek emerytury do pensji.

W momencie przejęcia władzy przez koalicję PO-PSL w 2008 roku wartość przeciętnej emerytury w stosunku do średniego wynagrodzenia wynosiła 57 proc. Pomimo drobnego spadku w 2011 roku rosła ona do roku 2014, kiedy to wyniosła 61,75 proc. Natomiast w 2015 roku było to 61,51 proc.

Czy w tym roku czeka nas odbicie?

Według naszych szacunków stosunek ten w pierwszym kwartale 2023 roku wyniósł 56,22 proc. Oznaczałoby to wzrost o 4,08 punktu proc. Należy jednak pamiętać, że dane kwartalne mogą się różnić, dlatego pełen obraz za rok 2023 otrzymamy dopiero w roku 2024.

Renty zaniżają średnią

Dane, do których odnosi się Katarzyna Lubnauer, jak już wcześniej wykazaliśmy, odnoszą się do emerytur i rent razem wziętych. W tym przypadku wartości liczbowe są niższe, co w konsekwencji zaniża stosunek procentowy. 

Według naszych szacunków w I kwartale 2023 roku stosunek procentowy przeciętnych emerytur i rent do przeciętnego wynagrodzenia odnotował wzrost o 4 punkty proc. i wyniósł 54,14 proc.