Dokładny opis aktualnie istniejącego systemu emerytalnego został przedstawiony w “Przeglądzie funkcjonowania systemu emerytalnego” opublikowanym w czerwcu 2013 r. przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Finansów. Podstawą prawną obecnego systemu jest reforma z 1999 roku, funkcjonuje on zatem od 16, a nie od 30 lat.

Wcześniej, do 1998 roku funkcjonował w Polsce repartycyjny system emerytalny o zdefiniowanym świadczeniu. Opierał się on na założeniu, iż składki osób pracujących finansują bieżące wypłaty emerytur, a wysokość emerytury była ustalana na podstawie zarobków z wybranych lat pracy i okresu podlegania ubezpieczeniom. W roku 1999 utworzono system oparty o dwa filary o charakterze publicznym i obowiązkowym (I filar – repartycyjny; II filar czyli OFE – kapitałowy) oraz trzeci dobrowolny filar ubezpieczeń prywatnych. Na skutek reformy system o zdefiniowanym świadczeniu został zastąpiony systemem o zdefiniowanej składce. W związku z tym wielkość wypłacanej emerytury zależy od wysokości wszystkich wpłaconych składek i oczekiwanej długości życia.

Reforma objęła osoby urodzone po 1948 roku,przy czym w stosunku do osób urodzonych przed 1969 zastosowano klauzulę umożliwiającą tej grupie obywateli rezygnację z uczestnictwa w części kapitałowej systemu. Ponadto, poza systemem powszechnym istnieją także systemy branżowe obejmujące rolników, górników, służby mundurowe, sędziów i prokuratorów.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przestawia oficjalnych prognoz odnośnie wysokości przyszłych emerytur. Tego typu symulacja została przeprowadzona przez firmę doradczą Capital Strategy, zarządzaną przez byłego wiceministra finansów Stefana Kawalca, na potrzeby raportu pt. „Jak mobilizować dodatkowe oszczędności emerytalne ?”. Według danych przedstawionych w raporcie „Udział  emerytów, których  emerytura  nie  przekroczy  progu emerytury minimalnej w ogólnej liczbie osób, którym przyznano emerytury  w  danym roku”, w roku 2060 może wynieść od 25 do maksymalnie 50% osób wpłacających składki. Powyższe dane przywoływane są w publikacjach Dziennika Gazeta Prawna, Onet Biznes oraz na stronie internetowej Rzecznika Finansowego.