[Aktualizacja 20.06.2024] Po publikacji tej analizy otrzymaliśmy od rzecznika Straży Granicznej informację o dokładnej liczbie osób przekazanych z Niemiec do Polski w ramach readmisji. Dlatego zmieniliśmy ocenę wypowiedzi Czesława Mroczka z „nieweryfikowalne” na „prawda”.

Niemcy przywieźli nam migrantów? MSWiA wyjaśnia sprawę

Portal Chojna24.pl poinformował 14 czerwca, że radiowóz niemieckiej policji przekroczył przejście graniczne w Osinowie Dolnym i zostawił po polskiej stronie rodzinę migrantów z Bliskiego Wschodu. Według polskiej Straży Granicznej odbyło się to z naruszeniem zasad współpracy polskich i niemieckich służb.

Do wydarzeń z Osinowa Dolnego dwa dni później odniósł się wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Czesław Mroczek. W programie „Śniadanie Rymanowskiego” na antenie Polsat News powiedział, że sprawa „jest badana i będzie wyjaśniana z Niemcami”. Zaznaczył jednocześnie, że jego zdaniem w Osinowie Dolnym niemieckie służby przekazały Polsce migrantów poza przewidzianą w prawie procedurą readmisji [czas nagrania: 10:29]. 

Wiceminister wskazał na fakt, że zarówno w poprzednim, jak i w obecnym roku do Polski z Niemiec trafiało ok. 1300 migrantów w ramach procedury readmisji. Z liczbami podanymi przez Czesława Mroczka nie zgodził się inny uczestnik programu, poseł Paweł Jabłoński. „Już ponad 3500, tak podała niemiecka policja federalna” – powiedział polityk PiS [czas nagrania: 10:32]. Sprawdziliśmy więc, czy liczby podane przez wiceministra są zgodne z prawdą.

Czym jest readmisja?

W myśl rozporządzenia Dublin III za rozpatrzenie wniosku o azyl odpowiedzialne jest to państwo UE, do którego migrant trafił w pierwszej kolejności (art. 13 ust. 1). Jeżeli taka osoba złoży wniosek o azyl w innym kraju, to następnie kraj ten może w ciągu trzech miesięcy zwrócić się do odpowiedzialnego państwa członkowskiego o przejęcie wnioskodawcy (art. 21 ust. 1). Wniosek o przejęcie musi zostać rozpatrzony w ciągu dwóch miesięcy (art. 22 ust. 1).

Kwestia readmisji może być też regulowana w umowach między państwami. W przypadku Polski i Niemiec jest to protokół z września 1994 roku. W umowie przewidziano możliwość readmisji w formie uproszczonej (par. 4) i pełnej (par. 5).

W innych przypadkach, np. jeśli migrant przebywa nielegalnie na terytorium jednego z państw przez dłuższy czas, potrzebna jest readmisja pełna. Różni się ona od uproszczonej tym, że państwo przekazujące migranta musi złożyć formalny wniosek o jego przejęcie (par. 5).

Cudzoziemcy przekazani w ramach readmisji. Co wynika z danych?

Dane statystyczne dotyczące osób przekazanych do Polski znajdziemy na portalu Otwarte Dane. To źródło wiarygodnych, na bieżąco aktualizowanych informacji, udostępnianych m.in. przez organy administracji publicznej. Dostępne na portalu dane dotyczące readmisji obejmują cały 2023 rok oraz I kwartał 2024 roku.

Co istotne, są to informacje dotyczące cudzoziemców przyjętych do Polski na podstawie readmisji pełnej, readmisji uproszczonej oraz rozporządzenia Dublin III. Nie znajdziemy tam jednak odpowiedzi na pytanie, które państwo przekazało migrantów do Polski. Dowiemy się za to, jakie obywatelstwo posiadały te osoby.

[Aktualizacja 20.06.2024]

Łączna liczba osób uwzględnionych w zestawieniu dostępnym na portalu Otwarte Dane (1 857) jest większa niż ta, którą podał Czesław Mroczek (ok. 1 300). Trzeba przy tym uwzględnić, że Czesław Mroczek mówił o readmisjach tylko z Niemiec, a w zestawieniu Otwartych Danych uwzględniono również readmisje z innych krajów.

Już po publikacji tej analiz, rzecznik Straży Granicznej przekazał nam, że w 2023 roku w ramach procedury Dublin III i umowy o readmisji przekazano z Niemiec do Polski 933 osoby (388 w ramach procedury Dublin III i 545 na podstawie umowy o readmisji). Z kolei od początku 2024 roku do 6 czerwca było to łącznie 290 osób (126 w ramach procedury Dublin III i 164 na podstawie umowy o readmisji). [Koniec aktualizacji 20.06.2024]

Co wynika z niemieckich danych?

Według Pawła Jabłońskiego liczba migrantów przekazanych do Polski z Niemiec powinna być jeszcze wyższa i wynosić 3 500 osób [czas nagrania: 10:32]. O liczbie migrantów bliskiej 3 500 informowała 4 czerwca (w kontekście sytuacji na granicy niemiecko-polskiej) Aleksandra Fedorska – niezależna korespondentka pisząca dla polskich i niemieckich mediów.

Według jej wpisu w serwisie X od 1 stycznia do 30 kwietnia 2024 roku policja federalna zarejestrowała łącznie 5 621 osób, które nielegalnie przekroczyły granicę polsko-niemiecką. Spośród nich zawrócono 3 578 migrantów. Dane te mają pochodzić od niemieckiej policji federalnej.

10 dni później informację tę potwierdził wojewoda lubuski. Na stronie Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego znajdziemy komunikat, zgodnie z którym „od początku roku 2024 do końca maja 2024 roku na całej zachodniej granicy Polski strona niemiecka zatrzymała 7 371 cudzoziemców próbujących nielegalnie przekroczyć granicę polsko-niemiecką. Strona niemiecka zawróciła na terytorium RP 3 578 osób, z czego 2 238 to obywatele Ukrainy. Czynności administracyjne wszczęto wobec 549 osób [pogrubienie – Demagog]”. Źródłem wojewody było Polsko-Niemieckie Centrum Współpracy Służb Policyjnych, Granicznych i Celnych w Świecku.

Dlaczego dane polskie nie zgadzają się z niemieckimi?

Liczby podawane przez stronę niemiecką komentował na łamach portalu Konkret24 rzecznik prasowy Komendanta Głównego Straży Granicznej ppłk Andrzej Juźwiak. Zwracał uwagę na fakt, że przekazanie i zawrócenie osoby to nie to samo.

Należy pamiętać, że już we wrześniu 2023 roku Niemcy ogłosiły wzmożone kontrole policyjne na granicy z Polską i z Czechami, a w październiku – przywrócenie kontroli na całej granicy z Polską. Ostatecznie Niemcy przedłużyli okres obowiązywania kontroli do grudnia 2024 roku. 

Dane niemieckie dotyczą więc prawdopodobnie osób zawróconych podczas kontroli granicznych, a dane polskie – osób zatrzymanych już na terytorium Niemiec i przekazanych Polsce. Stąd najpewniej różnica w danych – mogą one dotyczyć dwóch różnych kwestii.