Według danych przedstawianych przez WHO, OECD i Eurostat, Polska zajmuje wśród państw UE odpowiednio szóste, piąte i szóste miejsce od końca jeżeli chodzi wydatki na ochronę zdrowia według ich procentowego udziału w PKB. Jeżeli chodzi o wydatki per capita w rankingach WHO, OECD i Eurostatu Polska zajmuje odpowiednio czwarte, ósme i czwarte miejsce od końca. W związku z tym, wypowiedź Marceliny Zawiszy oceniamy jako prawdę.

Jak można porównać wydatki na służbę zdrowia w poszczególnych krajach?

Wydatki poszczególnych krajów na służbę zdrowia porównuje się najczęściej na podstawie ich udziału w wartości Produktu Krajowego Brutto. Jednak na stronach różnych organizacji międzynarodowych można znaleźć również dane dotyczących ilości pieniędzy wydanych na służbę zdrowia per capita. Mniej popularne jest porównywanie wydatków na ochronę zdrowia na podstawie ogólnej wydanej kwoty wyrażonej najczęściej w milionach euro lub dolarów, gdyż liczba pieniędzy wydanych przez rządy w poszczególnych krajach zależy ilości mieszkańców, dla których ochrona zdrowia jest przeznaczona.

Wydatki na służbę zdrowia jako procent PKB

Dane przedstawiane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) dla 28 państw Unii Europejskiej za 2017 rok pokazują, że najwięcej środków na ochronę zdrowia przeznaczane jest w Szwecji, w której na ten cel przeznacza się 9,22% PKB. Na drugim miejscu znalazły się Niemcy (8,73% PKB), a na trzecim Francja (8,72% PKB). Z kolei na ostatnich miejscach pod względem części PKB przeznaczanej na ochronę zdrowia są Cypr, gdzie na ten cel przeznacza się 2,83% PKB, Łotwa (3,40% PKB) oraz Rumunia (4,05% PKB). Z kolei w Polsce w 2017 roku na ochronę zdrowia rząd przeznaczył 4,51% PKB, co dało naszemu krajowi szóste miejsce od końca w rankingu.

Źródło: WHO

Podobne dane dostępne są na stronie OECD. Ranking ten jednak uwzględnia najnowsze dostępne dane z lat 2017-2018 (w zależności od kraju). Dla pięciu państw UE (Cypru, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji i Malty) najnowsze dane to te z 2017 roku, dla pozostałych państw liczby pochodzą z 2018 roku.

W tym rankingu Polska znajduje się na piątym miejscu od końca z wynikiem 4,5% PKB przeznaczonych przez rząd na ochronę zdrowia (dane z 2018 roku. Gorzej od naszego kraju wypadły Cypr (2,8% PKB w 2017 r.), Łotwa (3,4% PKB w 2018 r.), Rumunia (4,1% PKB w 2017 r.) oraz Bułgaria (4,2% PKB w 2017 r.). Z kolei na trzech pierwszych miejscach w rankingu znalazły się Niemcy (9,5% PKB w 2018 r.), Francja (9,3 % PKB w 2018 r.) oraz Szwecja (9,3% PKB w 2018 r.)

Źródło: OECD

Dane na temat wydatków przeznaczanych na ochronę zdrowia opracował również Eurostat, jednak ostatnie pełne informacje pochodzą z 2016 roku, a opublikowane zostały w lipcu 2019 roku. Według tego rankingu Polska w 2016 roku przeznaczyła 4,55% PKB na ochronę zdrowia, co dało jej 6. miejsce od końca w tabeli. Tym samym nasz kraj wyprzedził m.in. Cypr (2,86% PKB), Łotwę (3,47% PKB) oraz Rumunię (3,91% PKB), które zajęły ostatnie miejsca w tabeli. Najlepiej w rankingu wypadły Francja (gdzie 9,53% PKB przeznaczanych jest na ochronę zdrowia), Niemcy (9,37% PKB) oraz Szwecja (9,15% PKB). 

Źródło: Eurostat

Wydatki na służbę zdrowia per capita

WHO podaje, że w Polsce w 2017 wydawało się na ten cel średnio 625 dolarów per capita, co dało Polsce czwarte miejsce od końca. Mniej pieniędzy wydano w Bułgarii (344 dolary), Rumunii (436 dolarów) oraz na Łotwie. Najwięcej pieniędzy per capita na służbę zdrowia wydano w Szwecji (4942 dolary), Luksemburgu (4907 dolary) oraz Danii (4874 dolary).

Według OECD, Polska pod tym względem znajduje się na ósmym miejscu od końca, a w naszym kraju w 2018 r. przeznaczono 1476 dolarów per capita. Najmniej na ten cel przeznaczano w Bułgarii (928 dolary w 2017 r.), Cyprze (970 dolarów w 2017 r.) oraz na Łotwie (1004 dolary w 2018 r.). Z kolei na najwyższych miejscach w rankingu znalazły się Niemcy (5056 dolarów w 2018 r.), Szwecji (4569 dol. W 2018 r.) oraz Danii (4472 dolarów w 2018 r.)

Jednak, jak wspomniano wcześniej, ranking OECD nie uwzględnia danych z tego samego roku, zamiast tego przedstawia dostępne najnowsze dane, które dla państw UE pochodzą z lat 2017-2018.

Źródło: OECD

Z kolei Eurostat podaje, że w 2016 roku (czyli wg ostatnich pełnych danych) Polska pod względem pieniędzy per capita przeznaczonych na ochronę zdrowia zajęła czwarte miejsce od końca z wynikiem 510,6 euro. Mniej pieniędzy niż w Polsce przeznaczono w Bułgarii (282,07 euro), Rumunii (338,28 euro) oraz na Łotwie (443,64 euro). Najwyższe miejsca w tabeli Eurostatu zajęły Szwecja (4272,34 euro), Dania (4217,90 euro) i Luksemburg (4,208.42 euro).

Źródło: Eurostat

Wypowiedź Marceliny Zawiszy na temat wydatków Polski na ochronę zdrowia wśród krajów europejskich oceniamy jako prawdę, gdyż Polska w różnych rankingach pod tym względem zajmuje jedne z ostatnich miejsc.

Ile pieniędzy wydaje się łącznie na służbę zdrowia w krajach Unii Europejskiej?

Jak wspomniano wcześniej, wśród rankingów porównujących wydatki na ochronę zdrowia w poszczególnych krajach można znaleźć informację na temat tego ile w sumie pieniędzy wydano na ochronę zdrowia. Nie jest to jednak materiał porównawczy, gdyż suma pieniędzy wydanych na ten cel zależy m.in. od liczby mieszkańców w danym państwie.

Dane na ten temat podaje jednak Eurostat. Według tych danych (pochodzących z 2016 roku) w Polsce wydano niecałe 19,4 miliardów euro, podczas gdy w Finlandii, która wyprzedza nas pod względem pieniędzy wydanych per capita czy procenta PKB przeznaczonych na zdrowie, na ochronę zdrowia przeznaczono niecałe 15,3 mld euro. Poniższa tabela przedstawia dane w milionach euro.

Źródło: Eurostat

Zasady finansowania służby zdrowia w Polsce i propozycja zmian autorstwa posłów Lewicy

3 stycznia 2020 roku grupa posłów Lewicy wniosła do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Projekt zakłada zwiększenie wydatków na służbę zdrowia w porównaniu z obowiązującymi przepisami. Zgodnie z tym projektem, od 2024 roku na ochronę zdrowia ma być przeznaczane minimum 7,2% produktu krajowego brutto, a w latach poprzedzających:

• 5,90% produktu krajowego brutto w 2020 r.;
• 6,30% produktu krajowego brutto w 2021 r.;
• 6,80% produktu krajowego brutto w 2022 r.;
• 7,10% produktu krajowego brutto w 2023 r.

Obecna ustawa zakłada, że w 2024 roku na ochronę zdrowia będzie przeznaczane minimum 6% PKB, a w latach poprzedzających:

• 5,03% produktu krajowego brutto w 2020 r.;
• 5,30% produktu krajowego brutto w 2021 r.;
• 5,55% produktu krajowego brutto w 2022 r.;
• 5,80% produktu krajowego brutto w 2023 r.

Projekt złożony przez posłów Lewicy zakłada również zmianę metodologii, według której liczona ma być wartość produktu krajowego brutto.

Obecnie jest ona ustalana na podstawie obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto, według stanu na dzień 31 sierpnia. Obwieszczenie to, zgodnie z ustawą o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto, wydawane jest do 15 maja roku następnego.

Oznacza to więc, że przykładowo, wartość PKB będąca podstawą obliczenia procentu finansowania służby zdrowia dla roku 2020, bazuje na obwieszczeniu Prezesa GUS wydanym 15 maja 2019 roku, a dotyczącym wartości PKB za rok 2018.

Nowy projekt zakłada, że wartość PKB ma być obliczana na podstawie wartości określonej w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto, skorygowanej o prognozowany wzrost produktu krajowego brutto, wpisany do uzasadnienia ustawy budżetowej.

Zmiana sposobu obliczania wysokości produktu krajowego brutto ma na celu uniknięcie obniżania rzeczywistego odsetka finansowania poprzez użycie danych sprzed dwóch lat. Lewica proponuje, żeby dla przyszłych obliczeń uwzględniać dodatkowo wskaźnik wzrostu produktu krajowego brutto wskazany w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej. Dla roku 2019 taki wskaźnik wynosi 1,038 a dla roku 2020 1,037. To oznacza, że wartość PKB podana w obwieszczeniu Prezesa GUS dla roku 2018 zostałaby pomnożona przez 1,038 i 1,037. W ten sposób zostałaby ustalona wartość PKB dla roku 2020.