W roku 2015 liczba protestów wyborczych w wyborach prezydenckich wyniosła 58. Zgodnie z informacjami opublikowanymi przed emisją programu Kawa na Ławę, liczba protestów wyborczych przekroczyła barierę 1 tys. Z racji tego, iż poseł PO Marcin Kierwińskiego posługuje się sformułowaniem „ponad 1000” jego wypowiedź uznajemy za prawdziwą.

Ważność wyborów i protesty wyborcze

Zgodnie z Kodeksem wyborczym właściwym organem decydującym o ważności wyborów na urząd Prezydenta RP jest Sąd Najwyższy. SN wydaję uchwałę w sprawie ważności wyboru głowy państwa w ciągu 30 dni licząc od dnia podania wyników wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą, na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.

Jedną z podstaw do stwierdzenia ważności wyborów przez SN jest sprawozdania Państwowej Komisji Wyborczej, która ma 14 dni na sporządzanie dokumentu i przesłanie go. Sprawozdanie trafia do SN oraz do Marszałka Sejmu i Senatu.

Drugą przesłanką do stwierdzenia ważności wyborów jest rozpoznanie protestów wyborczych. W przeciągu 14 dni od ogłoszenia wyników wyborów uprawnione podmioty mogą składać protesty wyborcze (art. 321). Prawo to przysługuje wyborcy, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania, a także przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i pełnomocnikowi wyborczemu (art. 82).

Jednakże, przepisy te nie miały zastosowania w przypadku tegorocznych wyborów prezydenckich. Na mocy ustawy z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego wprowadzono następujące modyfikacje:

• Sąd Najwyższy w przeciągu 21 dni od dnia podania wyniku wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą jest zobligowany do wydania uchwały stwierdzającej ważność wyborów Prezydenta
• Składanie protestów wyborczych do Sądu Najwyższego zostało skrócone do 3 dni licząc od dnia podania wyniku wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą

Protest wyborczy – przesłanki

Jak stanowi kodeks wyborczy:

Art. 82. § 1. Przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi określonej osoby może być wniesiony protest z powodu:

1) dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub

2) naruszenia przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów.

Co istotne podmiot wnoszący protest wyborczy musi wykazać, iż faktycznie doszło do potencjalnych naruszeń prawa. Art. 321 paragraf. 3 mówi, że

Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty.

Liczba protestów wyborczych w wyborach prezydenckich

Liczba protestów wyborczych po roku 1989 w wyborach na urząd głowy państwa kształtowała się następująco:

• rok 1990 – uchwałę ws. ważności wyboru Prezydenta RP podjęło Zgromadzenie Narodowe. W akcie prawnym nie została jednak uwzględniona liczba protestów wyborczych.
• rok 1995 – 593 238, brak informacji ile protestów uznano za zasadne. Znakomita większość protestów dotyczyła podania nieprawidłowych informacji ws. wykształcenia Aleksandra Kwaśniewskiego.
• rok 2000 – 96, z czego 3 protesty uznano za zasadne
• rok 2005 – 51, z czego 3 protesty uznano za zasadne.
• rok 2010 – 378, spośród których za zasadne uznano 16 protestów. Nie miały jednak one w opinii SN wpływu na wynik wyborów.
• rok 2015 – 58, z czego SN rozpoznał merytorycznie 8. 6 z 8 protestów zostały uznane za zasadne lecz zdaniem sądu nie miały wpływu na wynik wyborów. Pozostałe 2 protesty zaklasyfikowano jako niezasadne.

Zgodnie z doniesieniami z 17 lipca 2020 roku do Sądu Najwyższego wpłynęło ponad 1,7 tys.  protestów wyborczych. Wcześniej tego samego dnia do wiadomości została podana informacja, iż liczba protestów wyborczych oscyluje w okolicach 1,1 tys.

Najnowsze informacje pochodzące z 20 lipca tj.  po terminie wypowiedzi posła Kierwińskiego, mówią o ok. 6 tys. protestów.