Kontekst wypowiedzi

20 stycznia w programie „Rzecz o Polityce” Magdalena Biejat zwróciła uwagę na złą sytuację materialną wśród emerytów. Jako dowód przywołała dane GUS z 2019 roku, z których ma wynikać, że minimalna emerytura jest niższa od minimum socjalnego na jednoosobowe gospodarstwo emeryckie. Zdaniem posłanki minimum to wynosi 1400 zł. 

Czym jest minimum socjalne?

Minimum socjalne to kwota pozwalająca na zapewnienie podstawowych potrzeb życiowych, jednak przy zachowaniu możliwości utrzymywania więzi społecznych. Tym samym jest to kwota wyższa od minimum egzystencji, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia. Wartość minimum socjalnego jest szacowana na podstawie śródrocznych notowań cen udostępnianych przez Główny Urząd Statystyczny.

Dane dotyczące wysokości minimum socjalnego na jednoosobowe gospodarstwo emeryckie znajdują się w wydawanym corocznie przez GUS raporcie „Emerytury i renty”. Najnowszy raport, dotyczący sytuacji z 2019 roku, został opublikowany w listopadzie 2020 roku. Magdalena Biejat wspomniała jednak, że najnowsze statystyki pochodzą z połowy 2019 roku, dlatego podczas analizy i porównania weźmiemy pod uwagę również wcześniejsze dane.

Źródło: IPiSS

W raporcie podane zostało średnioroczne minimum socjalne dla jednoosobowego gospodarstwa domowego. Warto jednak zauważyć, że dane dotyczące minimum socjalnego nie są obliczane samodzielnie przez GUS. Urząd jedynie odwołuje się do statystyk Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych (IPiSS). Instytut zajmuje się obliczaniem minimum socjalnego od 1981 roku. Na stronie internetowej instytucji można już sprawdzić minimum socjalne na pierwsze dwa kwartały 2020 roku, a więc dane znacznie nowsze niż te, do których się odwołała Magdalena Biejat. W analizie odniesiemy się zatem zarówno do danych z 2019 roku wspomnianych przez posłankę, jak i do sytuacji obecnej.

Ile wynosi minimum socjalne?

Według IPiSS wartość średniorocznego minimum socjalnego na jednoosobowe gospodarstwo emeryckie na rok 2019 to 1191,45 zł. W roku 2018 wynosiło ono 1151,97 zł. Ponadto, wedle (niepełnych, kwartalnych) informacji z roku 2020 minimum socjalne w drugim kwartale ubiegłego roku miało wynosić 1257,31 zł. 

W takim wypadku powinniśmy zapoznać się także z danymi na temat wysokości najniższych emerytur w tych latach. Wedle danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w roku 2019 obowiązująca stawka najniższej emerytury wynosiła 1100 zł (po nowelizacji z marca 2019 roku), natomiast w roku 2018 była to kwota 1029,80 zł (po nowelizacji z marca 2018 roku). Warto przy tej okazji zaznaczyć, że obecna stawka wynosi 1200 zł. Obowiązuje ona od czasu nowelizacji z marca 2020 roku. 21 stycznia w Sejmie przegłosowana została jednak nowa nowelizacja, wedle której od marca 2021 roku najniższa stawka emerytury ma wynosić 1250 zł.

Posłanka stwierdziła, że minimum socjalne w 2019 roku wynosiło 1400 zł, podczas gdy minimalna stawka emerytury wynosi obecnie 1200 zł. Wspomniana kwota minimalnej emerytury jest prawdziwa. Magdalena Biejat pomyliła się jednak, wspominając o minimum socjalnym – wedle danych IPiSS, na które powołuje się GUS, wynosiło ono w 2019 roku 1191,40 zł, czyli mniej niż obecna najniższa emerytura. Warto przy tym pamiętać, że w 2019 roku wartość minimalnej emerytury wynosiła 1100 zł, czyli mniej niż minimum socjalne.

W bieżącym roku (dane od marca) najniższa emerytura wynosi 1200 zł, a kwota minimum socjalnego to 1257,31 zł. Widzimy więc, że wartość minimum socjalnego kolejny raz jest większa niż kwota podstawowej emerytury.

Podsumowanie

Magdalena Biejat miała rację, mówiąc, że obecnie najniższa kwota emerytur wynosi 1200 zł. Prawdą jest również to, że wartość najniższej emerytury jest niższa niż ogłoszone przez GUS minimum socjalne. Posłanka przytoczyła jednak fałszywą kwotę, mówiąc o wysokości minimum socjalnego na jednoosobowe gospodarstwo emeryckie. W rzeczywistości kwota tego świadczenia w 2019 roku nie wyniosła średniorocznie 1400 zł, a 1191,45 zł. W drugim kwartale 2020 roku wartość minimum socjalnego to 1257,31 zł. W związku z tym wypowiedź posłanki oceniamy jako manipulację.